Skaling i fluoryzacja zębów – wskazania, metody i efekty
Regularne szczotkowanie zębów to za mało, by zachować je w zdrowiu na długie lata. Nie mniej ważne są zabiegi dentystyczne, takie jak skaling i fluoryzacja zębów. Na czym polegają i dlaczego warto je regularnie wykonywać?
Skaling i fluoryzacja zębów – co to takiego?
Skaling i fluoryzacja zębów to dwa profesjonalne zabiegi stomatologiczne, które bardzo często występują w duecie i są wykonywane jeden po drugim. Choć technicznie znacząco różnią się między sobą, w rzeczywistości uzupełniają się i pomagają osiągnąć ten sam cel – zdrowe i piękne zęby, wolne od próchnicy oraz problemów z dziąsłami.
Zabieg skalingu polega na usunięciu kamienia nazębnego, czyli osadu zbierającego się na powierzchni zębów. Powstaje on wskutek mineralizacji tzw. płytki nazębnej – nalotu, który naturalnie tworzą bakterie występujące w ślinie. Płytka nazębna początkowo jest miękka i łatwo ją usunąć podczas szczotkowania i nitkowania zębów. Problem pojawia się, gdy zaniedbujemy higienę jamy ustnej bądź podczas czyszczenia zębów nie docieramy do ich całej powierzchni. Po pewnym czasie płytka nazębna twardnieje i zmienia się w kamień nazębny, którego można się pozbyć tylko w gabinecie stomatologicznym.
Fluoryzacja zębów ma na celu wzmocnienie szkliwa poprzez zastosowanie specjalistycznego preparatu, którego głównym składnikiem jest fluor. Pierwiastek ten wspomaga odbudowę szkliwa i tworzy na jego powierzchni barierę, która chroni zęby przed destrukcyjnym działaniem kwasów i bakterii oraz spowalnia proces tworzenia się kamienia nazębnego. To powód, dla którego zabieg fluoryzacji w wielu gabinetach jest przeprowadzany jako uzupełnienie procedury skalingu.
Rodzaje skalingu
Skaling zębów występuje w dwóch wariantach, które różnią się obszarami, na których jest wykonywany zabieg.
Wyróżniamy:
- Skaling naddziąsłowy – prostszy i najczęściej wykonywany. Polega na oczyszczeniu z kamienia korony, czyli najbardziej widocznej powierzchni zęba. Skaling naddziąsłowy jest traktowany jak zabieg profilaktyczny.
- Skaling poddziąsłowy – jest bardziej skomplikowany i wymaga użycia dodatkowych narzędzi. W trakcie zabiegu usuwa się kamień osadzony pod dziąsłami. Choć niewidoczny gołym okiem, taki kamień jest bardzo szkodliwy – może prowadzić do zapalenia przyzębia, które, nieleczone, może skutkować nawet utratą zdrowych zębów.
Skaling – jak wygląda zabieg?
Usuwanie kamienia nazębnego może mieć miejsce tylko w gabinecie stomatologicznym. Zabieg skalingu przeprowadza dentysta, korzystając z jednej lub kilku dostępnych metod, dopasowując je do zaawansowania i umiejscowienia stwardniałego osadu. Obecnie skaling najczęściej wykonuje się za pomocą ultradźwięków. Podczas zabiegu stomatolog korzysta ze specjalnego aparatu (skalera), który emituje bardzo wysokie, niesłyszalne dla ludzkiego ucha częstotliwości dźwięków. Po przyłożeniu końcówki urządzenia do zęba, ultradźwięki rozbijają i usuwają kamień.
Inne metody skalingu to:
- Skaling chemiczny – na powierzchnię zębów nanoszony jest preparat, który rozmiękcza i rozpuszcza kamień. Po upływie określonego czasu spłukuje się go strumieniem wody pod ciśnieniem.
- Skaling laserowy – kamień jest usuwany za pomocą skalera laserowego – jagowo-erbowego.
- Skaling dźwiękowy – w tym przypadku wykorzystuje się urządzenie, które emituje fale dźwiękowe z zakresu 6-8 kHz, rozbijając za ich pomocą osad.
- Skaling mechaniczny – rzadziej stosowana metoda usuwana kamienia poprzez frezowanie, wskutek którego kawałki osadu są odłupywane od powierzchni zębów.
- Skaling ręczny (tradycyjny) – polega na manualnym usuwaniu kamienia za pomocą różnych narzędzi dentystycznych. To najbardziej czasochłonna metoda, która jednocześnie może być najmniej komfortowa dla pacjenta. Obecnie korzysta się z niej stosunkowo rzadko, jednak zdarzają się sytuacje, w których jest konieczna – np. gdy stan zdrowia pacjenta uniemożliwia sięgnięcie po bardziej zaawansowane urządzenia do skalingu.
Skaling zębów należy do bezpiecznych zabiegów – istnieje niewiele przeciwwskazań do jego wykonywania i zwykle dotyczą one tylko wybranych metod, najczęściej – metody ultradźwiękowej. Takim przeciwwskazaniem może być proteza ślimaka bądź rozrusznik serca; skalingu nie można też wykonywać w przypadku niektórych chorób ogólnoustrojowych. W niektórych sytuacjach kamień usuwa się przy zastosowaniu osłony antybiotykowej, jednak każdy przypadek wymaga osobnej konsultacji.
Rodzaje fluoryzacji
Choć myśląc o fluoryzacji zębów, pierwszym skojarzeniem jest szczotkowanie zębów z użyciem niesmacznego płynu podawanego przez higienistkę w szkolę, w rzeczywistości jest to tylko jedna z metod. Współcześnie wyróżnia się dwa główne typy fluoryzacji. Są to:
- Fluoryzacja endogenna – mało rozpoznawalna, najczęściej stosowana w przypadku małych dzieci. Jony fluoru są dostarczane do organizmu drogą pokarmową, w formie specjalnych kropli lub tabletek.
- Fluoryzacja egzogenna – do tej kategorii zaliczają się wszelkie zabiegi polegające na miejscowym stosowaniu preparatów z odpowiednim stężeniem fluoru, które nakłada się/wciera bezpośrednio w zęby. Mogą być to płyny, lakiery, pianki bądź żele.
Fluoryzacja – jak wygląda zabieg?
Podobnie jak skaling, fluoryzacja zębów zawsze powinna odbywać się pod kontrolą specjalisty. Samodzielne stosowanie preparatów z wysokim stężeniem fluoru może prowadzić do uszkodzenia szkliwa, zaburzenia pracy tarczycy, a nawet do zatrucia. W warunkach gabinetowych przeprowadza się zabiegi fluoryzacji egzogennej, które często są uzupełnieniem innych procedur stomatologicznych, takich jak skaling czy piaskowanie.
Bez względu na rodzaj preparatu i metodę jego aplikacji pierwszym krokiem w przypadku fluoryzacji jest dokładnie oczyszczenie zębów. Następnie stomatolog nakłada na ich powierzchnię cienką warstwę lakieru bądź żelu – w tym celu używa pędzelka lub np. tamponu z waty. Nieco rzadziej stosuje się pianki, które są nanoszone na zęby za pomocą tzw. łyżek – aplikatorów dopasowanych kształtem do łuków zębowych. W takim wypadku łyżki z preparatem pozostają w ustach przez kilka minut, po czym są wyjmowane, a pacjent wypluwa resztki pianki.
Inną, bardzo skuteczną metodą fluoryzacji jest tzw. jonoforeza fluorkowa. Zabieg odbywa się przy wykorzystaniu specjalnego aparatu, który wprowadza jony fluoru do szkliwa za pomocą prądu stałego o niewielkim natężeniu. Istnieje też tzw. metoda szczoteczkowa, którą większość z nas pamięta z dzieciństwa – polega na intensywnym szczotkowaniu zębów szczoteczką nasączoną płynem z fluorem.
Po zabiegu fluoryzacji przez ok. dwie godziny nie należy nic jeść ani pić. Zaleca się też, by w dniu zabiegu unikać spożywania cytrusów i kwaśnych napojów, ponieważ mogą one zaburzyć działanie fluoru. W niektórych przypadkach dentysta może też rekomendować, by przez kilkanaście godzin po zabiegu standardowe mycie zębów szczoteczką zastąpić przepłukaniem ust wodą – zazwyczaj ma to miejsce, gdy do fluoryzacji użyto lakieru.
Uzupełnieniem dla profesjonalnej fluoryzacji są produkty do stosowania w domu – pasty do zębów z fluorem oraz specjalne płukanki. Ponieważ tego typu preparaty mają niskie stężenie fluoru, zminimalizowane jest ryzyko przedawkowania tego pierwiastka. Z kolei ich systematyczne używanie pozwala podtrzymać pozytywne efekty zabiegu.
Dla kogo skaling i fluoryzacja zębów?
Choć skaling i fluoryzacja zębów to dwa różne zabiegi, służą tym samym celom – zachowaniu mocnych i zdrowych zębów. Można powiedzieć, że są ważnymi elementami profilaktyki zdrowotnej jamy ustnej, która – wbrew pozorom – nie powinna ograniczać się wyłącznie do szczotkowania i nitkowania zębów. Te czynności są niewystarczające do zlikwidowania kamienia nazębnego, który nie tylko nieestetycznie wygląda, ale może w dalszej perspektywie prowadzić do problemów zdrowotnych. Nieusuwany osad uszkadza szkliwo i przyczynia się do rozwoju próchnicy, a także stanu zapalnego dziąseł. Ratunkiem jest skaling, który umożliwia dokładne oczyszczenie zębów. Jego pozytywny efekt przedłuża fluoryzacja, dzięki której szkliwo zostaje dodatkowo wzmocnione i zabezpieczone m.in. przed szkodliwym działaniem kwasów i rozwojem bakterii.
Można śmiało powiedzieć, że skaling i fluoryzacja zębów to zabiegi, które powinny zainteresować każdego, komu zależy na zdrowych i ładnych zębach. Specjaliści rekomendują, by wykonywać je przynajmniej raz w roku. Skaling może być potrzebny częściej w przypadku osób, które palą papierosy i wypijają duże ilości kawy i herbaty. Zabieg ten jest też niezbędny przed wszelkimi zabiegami estetycznymi, np. wybielaniem zębów. Kamień nazębny należy też usunąć przed rozpoczęciem leczenia ortodontycznego. Bezwzględnie trzeba się go pozbyć przed wykonaniem fluoryzacji – skaling jest jednocześnie jednym ze wskazań do jej przeprowadzenia. Wzmacnianie zębów za pomocą profesjonalnych preparatów z fluorem jest rekomendowane każdemu, bez względu na wiek. Zabieg szczególnie poleca się osobom, które mają problemy z nadwrażliwością zębów oraz obserwują u siebie przebarwienia płytki nazębnej.
- Kaczmarek U., Jackowska T., Mielnik-Błaszczak M., Jurczak A., Olczak-Kowalczyk D.; "Indywidualna profilaktyka fluorkowa u dzieci i młodzieży – rekomendacje polskich ekspertów"; „Nowa Stomatologia” 2019, nr 2; 2020-08-31;
- Kacprzak M.; "Skalery dźwiękowe i ultradźwiękowe oraz ich zastosowanie"; „Nowa Stomatologia” 2001, nr 2; 2020-08-31;
- https://www.healthline.com/health/dental-and-oral-health/teeth-scaling; 2020-08-31;
- https://www.webmd.com/oral-health/guide/fluoride-treatment; 2020-08-31;
- https://www.healthline.com/health/what-is-fluoride; 2020-08-31;
Trzeba starannie wybierać dobrych specjalistów, ja z kolei polecam klinikę warsawdentalcenter która wie, jak znaleźć podejście do swoich pacjentów, miła atmosfera, wysokiej jakości sprzęt, uprzejmy personel, mówi po polsku i angielsku, co pomoże Państwu, jeśli jesteś gościem)