Fluor jest pierwiastkiem niezbędnym do życia. Głównymi źródłami fluoru dla człowieka jest woda i jedzenie. Ale nie tylko. Fluor jest w zasadzie wszędzie. Znajdziemy go w całej gamie produktów do higieny jamy ustnej – w pastach czy płukankach − w herbacie, produktach zbożowych, piwie, warzywach liściastych, w serach i w słodkich napojach. Szacuje się, że zawartość fluoru w naszym otoczeniu wzrosła w XX wieku kilkadziesiąt razy. Czy fluor to problem współczesnych czasów?

- Jakie jest zapotrzebowanie na fluor?
- Kiedy przedawkujemy fluor
- Fluor szkodzi zdrowiu?
- Zaostrzenie się trądziku
- Upośledzenie pracy narządów
- Fluor a dieta
- Fluoryzacja w odwrocie
Jakie jest zapotrzebowanie na fluor?
Człowiek magazynuje około 3 mg fluoru na kg masy ciała, przy czym dzienne zapotrzebowanie u osoby dorosłej na ten mikroelement wynosi od 3,1 (kobiety) do 3,8 (mężczyźni) mg na dobę. U dzieci do lat 13 dobowa dawka fluoru, którą trzeba dostarczyć organizmowi waha się od 0,7 do 2 mg, w zależności od wieku.Uważa się, że niedobór tego pierwiastka może powodować demineralizację kości oraz kruchość i podatność zębów na próchnicę. A co z nadmiarem fluoru w organizmie?
Kiedy przedawkujemy fluor
Pierwszymi objawami przedawkowania fluoru są białe plamy na zębach. Długotrwałe zażywanie fluoru może skończyć się fluorozą zębów i szkieletu. Co to jest fluoroza? U osób, które chorują na fluorozę dochodzi do stopniowego zastępowania wapnia w kościach przez fluor. W konsekwencji kości stają się kruche i miękkie. Tworzą się nieprawidłowe wyrośla kostne w kręgosłupie, uciskające na rdzeń kręgowy.Nadmiar fluoru szkodzi nie tylko naszemu układowi kostnemu − może również upośledzać wchłanianie magnezu i wapnia. Może być także przyczyną alergii.
Fluor szkodzi zdrowiu?
Fluor charakteryzuje się najwęższym marginesem bezpieczeństwa – nasz organizm potrzebuje minimalnych, wręcz śladowych ilości tego pierwiastka. Nadmierne spożycie fluoru ma miejsce przy 20 mg na dobę. Takie stężenie jest bardzo toksyczne dla ustroju i zagraża nam w sytuacji długotrwałego wchłaniania podobnych ilości. Dlatego pod żadnym pozorem nie powinniśmy przekraczać zalecanej dziennej dawki, niezbędnej do utrzymania prawidłowego stanu kości i zębów.Z czego wynika problem z fluorem? Zasadnicza sprawa opiera się o fakt, że fluor jest niezwykle reaktywny chemicznie. Oznacza to po prostu, że bardzo gwałtownie, a do tego samorzutnie reaguje z innymi pierwiastkami. Oczywiście dzieje się tak, gdy mamy do czynienia z fluorem w stanie wolnym, który w przyrodzie nie występuje. Fluor jako żółtozielony, toksyczny i korodujący gaz można otrzymać jedynie w wyniku elektrolizy. Procesowi temu poddaje się wówczas kwas fluorowodorowy lub wodorofluorek potasu. Tak otrzymywany wolny fluor wykorzystuje się w przemyśle, między innymi do produkcji teflonu i freonów.
Fluor występuje również w składzie leków psychotropowych, ponieważ spowalnia pracę umysłu i reakcje organizmu na bodźce. Ze względu na te właściwości, posądza się go także o negatywny wpływ na rozwój intelektualny, zwłaszcza u dzieci.
Uważa się, że fluor obecny w wodzie do picia w stężeniu około 1,0 mg F/l może hamować rozwój próchnicy, ale wyższe jego stężenia są już toksyczne. Przy 15 mg fluorku sodowego mogą pojawić się objawy zatrucia, a dawka w wysokości 2,5-5 g może zabić dorosłego człowieka. W Polsce najwyższe dopuszczalne stężenie fluoru w wodzie przeznaczonej do spożycia lub celów gospodarczych wynosi 1,5 mg/l.
Kontrola ilości przyjmowanych fluorków powinna szczególnie dotyczyć dzieci. Dlaczego? Małe dzieci często zjadają pastę, a ich organizmy kumulują nawet 50 proc. fluoru.

Żywność bogata w fluor, fot. shutterstock
Zaostrzenie się trądziku
Fluor nasila objawy trądziku, kiedy po przedawkowaniu jest wydalany przez skórę, a dokładnie przez gruczoły potowe i łojowe. Istnieje nawet schorzenie zwane trądzikiem fluorowym. Jesteśmy na niego narażeni, jeśli cierpimy na trądzik pospolity lub różowaty, a wchłaniana przez nas dzienna dawka fluoru przekracza bezpieczne normy. Nadmiar fluoru przedostającego się przez skórę jeszcze bardziej podrażnia zmienione chorobowo miejsca, sprawiając, że bakterie rozprzestrzeniają się z większą intensywnością. Trądzik pod tą postacią staje się bardziej odporny na leczenie, niż jego dotychczasowa forma. Ponadto, co ciekawe, zaostrzenie objawów, możemy zaobserwować po umyciu zębów. Wówczas fluor z pasty przedostaje się do układu i szuka ujścia między innymi przez skórę.Upośledzenie pracy narządów
Nie jest to jednak jedyny powód, dla którego powinniśmy uważać na styczność z fluorem. Zbyt wysoka podaż tego pierwiastka w organizmie może nam zaszkodzić także w inny sposób, na przykład powodując niedoczynność tarczycy, zaburzenia pracy trzustki i nadnerczy oraz stany zapalne wątroby.Trzeba pamiętać, że fluor poza tym blokuje absorpcję magnezu z pożywienia, a nade wszystko osłabia układ kostny przez wypieranie z niego wapnia, co może prowadzić do osteoporozy i innych schorzeń związanych z odwapnieniem kości. Paradoksalnie fluor może mieć tym samym negatywny wpływ na stan uzębienia. W nadmiarze kumuluje się bowiem głównie w kościach, zębach i skórze. Odkładając się w tych miejscach wyrządza olbrzymie szkody.
Nadmierna ekspozycja na fluor ma negatywny wpływ na rozwój układu nerwowego. – przekonują naukowcy z Harvard University of Public Health oraz z China Medical University w Shenyang na łamach czasopisma „Environmental Health Perspectives”.
Badacze sprawdzili, jakie skutki powoduje fluoryzacja u dzieci, dokonując przeglądu 27 różnych naukowych opracowań. Na podstawie analizy materiałów badacze stwierdzili, iż istnieją silne przesłanki, że kontakt z fluorkami, szczególnie u dorastających dzieci, może przyczyniać się do problemów w zakresie właściwego rozwoju zdolności poznawczych i kształtowania się mózgu.
„Nasze wyniki dowodzą możliwości szkodliwego wpływu narażenia się na działanie związków fluoru w procesie rozwoju czynności nerwowych u dzieci” – przekonuje współautorka badania Anna Choi z Harvard University.
Inne badania, tym razem japońskich naukowców (Japoński Dziennik Zdrowia, 1969 r.), wykazały powiązanie fluoru z nowotworami przewodu pokarmowego.
W 1978 r. naukowcy z Pomorskiej Akademii Medycznej uznali, że fluorki powodują genetyczne spustoszenie w ludzkiej krwi.
Fluor a dieta
Ryzyko pobrania zbyt dużej dawki fluoru z pożywienia jest niskie. Przedawkowanie wiąże się właśnie ze wspomnianą obecnością pierwiastka w pastach do zębów i w środowisku naturalnym. Jeśli nie chcemy do niego dopuścić powinniśmy upewnić się, co zawiera woda płynąca w naszych wodociągach oraz zacząć kupować pasty bez dodatku związków fluoru. Choć nadal większość past zawiera fluor, w sklepach znajdziemy i te wyprodukowane bez jego udziału. Wracając natomiast do kwestii diety, warto wiedzieć, że fluor znajduje się głównie w rybach i herbacie. Zawierają go także mięso, sery podpuszczkowe, produkty zbożowe, mleko oraz warzywa: fasola, szpinak, sałata. Podstawowym źródłem fluoru spośród produktów żywieniowych pozostaje jednak w dalszym ciągu woda pitna.Ekologia.pl poleca

Pierwszymi objawami przedawkowania fluoru są białe plamy na zębach, fot. shutterstock
Fluoryzacja w odwrocie
W świetle doniesień naukowych coraz więcej krajów rezygnuje z profilaktyki fluorowej. W 1978 roku w Pensylwanii (USA) wygrano proces sądowy, podczas którego dowiedziono szkodliwości fluoryzacji, i w rezultacie została ona zakazana. Z zabiegów fluorkowania wody zrezygnowały także Szwecja, Norwegia, Finlandia, Niemcy, Holandia i Francja. Fluorowe zamieszanie wywołała szefowa resortu zdrowia Belgii Magda Aelvoet, która oświadczyła, że jej rząd chce wprowadzić zakaz sprzedaży tabletek, kropli i gumy do żucia z dodatkiem fluoru.W Polsce zbiorową profilaktykę fluorową w formie fluorowania wody pitnej w 48 miastach naszego kraju rozpoczęto w latach 70. Od kilkunastu lat w naszym kraju już nie stosuje się tego procesu.
Niewielkie ilości fluoru są więc niezbędne do prawidłowego funkcjonowania i rozrostu układu kostnego. Niedobór tego mikroelementu rzadko nam zagraża, w przeciwieństwie, niestety, do jego przedawkowania – o to akurat dość łatwo, bo fluor występuje w wodzie pitnej, z której jest wchłaniany przez nasz organizm w 100%. Do tego dodaje się go do past do mycia zębów. Nadmierna podaż pierwiastka może spowodować trwałe, niekorzystne zmiany w kościach, zębach, skórze i narządach, takich jak wątroba, trzustka czy nerki.
Ekologia.pl (JSz)
Bibliografia
- N Deshmukh, A & M Wadaskar, P & Malpe, D.B.. (1995); “Fluorine in Environment : A Review”; Gondwana Geological Magazine 0970-261X. 9. 1-20;
- Strunecka, Anna & Patocka, Jiri & Connett, Paul. (2004); “Fluorine in medicine”; Journal of Applied Biomedicine. 2. 10.32725/jab.2004.017;
- Jan Meler, Grażyna Meler; “FLUORYZACJA WODY PITNEJ – WADY I ZALETY”; Katedra Farmacji Stosowanej, Akademia Medyczna we Wrocławiu;
- pod redakcją naukową Jana Gawęckiego; “Żywienie człowieka. Podstawy nauki o żywieniu, tom 1, pod redakcją naukową Jana Gawęckiego, PWN”; PWN, Warszawa 2010;
- Iwona Błaszczyk, Elżbieta Ratajczak-Kubiak, Ewa Birkner; “Korzystne i szkodliwe działanie fluoru”; Farmacja Polska tom 65, nr 9, 2009;
Moim zdaniem
Czy fluor zawarty w paście do zębów szkodzi zdrowiu?