Reumatyzm – objawy, przyczyny i leczenie reumatyzmu
Bóle i obrzęki stawów, sztywność, trudności z poruszaniem się… niestety – reumatyzm, czyli choroby mięśniowo-szkieletowe, wiążą się z dużym dyskomfortem i nieprzyjemnościami. Krótkotrwały ból nie musi być alarmujący, ale jeśli utrzymuje się długo lub powtarza – nie należy zwlekać z pójściem do lekarza. Nieleczony reumatyzm może być przyczyną niepełnosprawności! Co to jest reumatyzm i kiedy należy udać się do lekarza?
Reumatyzm – co to jest? Na czym polega?
Choroby reumatyczne dotyczą ścięgien, więzadeł, kości i mięśni stawów; czasami nazywa się je chorobami mięśniowo-szkieletowymi. Typowe objawy reumatyzmu to ból stawów, utrata ruchu w jednym stawie lub w stawach, zapalenia – obrzęki, zaczerwienienia, uczucie ciepła. Reumatyzm to właściwie to samo co zapalenie stawów; najważniejsza różnica polega na tym, że reumatyzm nie jest już terminem preferowanym. Lekarze nie używają tego słowa, ale te podobne, takie jak „reumatoidalne” i „reumatologiczne”, nadal pozostają w użyciu. Kiedy osoby niezwiązane z medycyną używają słowa „reumatyzm”, często mają na myśli reumatoidalne zapalenie stawów. Reumatolodzy to z kolei lekarze specjalizujący się w leczeniu chorób stawów i tkanki łącznej. Pojęcie „reumatyzm” bywa też zamiennie używane ze słowem „artretyzm”, co dosłownie oznacza „zapalenie stawów”, ale jest używane w tej chwili jako termin zbiorczy dla różnych zaburzeń układu mięśniowo-szkieletowego, który obejmuje ponad 100 różnych chorób. Reumatyzm ma dwie formy: stawowy lub atakujący stawy, który często obejmuje reumatoidalne zapalenie stawów, toczeń, dnę, zapalenie stawów kręgosłupa itp. Istnieje też reumatyzm niestawowy (związany np. z tkankami miękkimi).
OBJAWY REUMATYZMU (REUMATOIDALNEGO ZAPALENIA STAWÓW) |
---|
|
Objawy reumatyzmu
Z racji tego, że reumatyzm obejmuje wiele chorób, objawy reumatoidalnego zapalenia stawów mogą być różnorodne. Najczęściej są to ciepłe, opuchnięte stawy lub ich sztywność (która zwykle pojawia się rano lub przy dużym bezruchu), zmęczenie, gorączka, utrata apetytu.
Pierwsze objawy dotyczą najpierw mniejszych stawów, warto zwrócić uwagę np. na te łączące palce z dłońmi lub te przy palcach u stóp. Jeśli choroba postępuje, objawy rozciągają się na nadgarstki, kolana, kostki, łokcie, biodra i ramiona. W większości przypadków objawy występują w tych samych stawach po obu stronach ciała naraz.
Niestety, prawie połowa osób, które doświadczają reumatyzmu (reumatoidalnego zapalenia stawów), doświadcza objawów, które wykraczają daleko poza te części ciała. Zmiany i bóle mogą się pojawić w innych strukturach niepołączonych, w tym na skórze, oczach, płucach, sercu, nerkach, śliniankach, tkankach nerwowych, szpiku kostnym czy nawet w naczyniach krwionośnych. Ponadto, oznaki i objawy reumatoidalnego zapalenia stawów mogą mieć różny stopień nasilenia, a nawet mogą pojawiać się, a potem się wycofywać. Momenty, w których te objawy występują i są wzmożone, nazywa się zaostrzeniami; zaostrzenia z kolei występują naprzemiennie z okresami remisji, gdzie obrzęki są mniejsze lub całkowicie znikają, podobnie jeśli chodzi o ból. To jednak poważne schorzenie i z biegiem czasu reumatoidalne zapalenie stawów może powodować deformację stawów i trudności z przemieszczaniem się.
Reumatoidalne zapalenie stawów, zwane czasem reumatyzmem lub artretyzmem, to przewlekła choroba zapalna, która może wpływać nie tylko na stawy. U niektórych osób stan ten może uszkodzić wiele różnych układów ciała, w tym skórę, oczy, płuca, serce i naczynia krwionośne, należy więc zwrócić szczególną uwagę na dobrą diagnozę i leczenie, jeśli pojawiają się pierwsze objawy. Reumatoidalne zapalenie stawów powoduje często bolesny obrzęk, który może ostatecznie doprowadzić do erozji kości i deformacji stawów, co w konsekwencji i skrajnych przypadkach, może to powodować nawet niepełnosprawność fizyczną.
Przyczyny reumatyzmu
Reumatyzm (reumatoidalne zapalenie stawów) to choroba autoimmunologiczna, występuje, gdy układ odpornościowy omyłkowo atakuje tkanki własnego organizmu. Kiedy tak się dzieje, w organizmie pojawia się stan zapalny, który pogrubia błonę maziową, co niestety może ostatecznie zniszczyć chrząstkę i kość w stawie. Dodatkowo, ścięgna i więzadła, które ten staw razem „trzymają”, stają się osłabione i rozciągnięte, przez co staw może stracić swój pierwotny kształt. Lekarze nie wiedzą, od czego i dlaczego zaczyna się ten proces, chociaż najprawdopodobniej jest to kwestia genów. Geny nie są oczywiście bezpośrednią przyczyną, sprawiają raczej, że jest się bardziej podatnym na czynniki środowiskowe, zakażenia niektórymi wirusami i bakteriami, co w konsekwencji doprowadza do choroby.
Oprócz tego istnieje także kilka czynników ryzyka, które podwyższają prawdopodobieństwo zachorowania; ważna jest chociażby płeć. Okazuje się bowiem, że kobiety częściej niż mężczyźni zapadają na reumatoidalne zapalenie stawów. W przypadku reumatyzmu liczy się też wiek. Co prawda można zachorować niezależnie od tego, ile ma się lat, ale prawdopodobieństwo wystąpienia objawów jest większe w średnim wieku. Ponadto wspomniane już geny i historia rodzinna. Jeśli reumatoidalne zapalenie stawów występuje u bliskich osób, ryzyko choroby jest większe. Nie bez znaczenia jest też na przykład palenie papierosów, które podwyższa prawdopodobieństwo występowania tego schorzenia, szczególnie w połączeniu z genetycznymi predyspozycjami. Palenie może także nasilać objawy. Okazuje się, że nie bez znaczenia są także czynniki środowiskowe, takie jak np. narażenie na pył, może powodować różne choroby autoimmunologiczne, w tym właśnie reumatoidalne zapalenie stawów. Uważać na siebie powinny także osoby z otyłością, zwłaszcza otyłe kobiety w wieku powyżej 55 lat, ponieważ wówczas są niestety bardziej narażone na rozwój tej choroby.
Reumatyzm – kiedy należy odwiedzić lekarza?
Oczywiście fakt, że odczuwa się jakiś ból mięśniowy, nie oznacza, że ma się na pewno reumatyzm – nawet jeśli taki ból utrzymuje się przez kilka dni. Powodów może być wiele. Jeśli jednak ból stawów, mięśni, szyi, pleców i kości jest silny i utrzymuje się dłużej, nie ma także jego innej bezpośredniej przyczyny, to wtedy z pewnością należy zgłosić się do lekarza. Choroby reumatyczne mają to do siebie, że na początku, czyli we wczesnym stadium, są dość trudne do zidentyfikowania i mogą dawać objawy, które nie są niepokojące lub wydają się niepowiązane, a w rzeczywistości są połączone ze znacznie bardziej złożonymi stanami. Ponadto, wiele chorób reumatycznych zmienia się lub ewoluuje, dlatego trzeba się nastawić, że dochodzenie do ostatecznej diagnozy u reumatologa może potrwać więcej niż jedną wizytę.
Reumatolodzy to interniści, którzy specjalizują się przede wszystkim w diagnostyce i leczeniu zapalenia stawów i chorób reumatycznych oraz wielu innych. Reumatolog leczy pacjentów z bólami i chorobami stawów, mięśni, ścięgien, kości i innych tkanek łącznych. Są to specjaliści o szerokim spektrum wiedzy, ponieważ istnieje ponad 100 rodzajów chorób reumatologicznych. Są to między innymi bóle mięśniowo-szkieletowe, czyli ból pleców i szyi, zapalenie ścięgien, zapalenie kaletki maziowej, zaburzenia nerwowe (rwa kulszowa, radikulopatia szyjki macicy, zespół cieśni nadgarstka); zapalenie kości i stawów; choroby autoimmunologiczne, takie jak reumatoidalne zapalenie stawów, łuszczycowe zapalenie stawów, spondyloartropatie, polimialgia reumatyczna, toczeń, zespół Sjogrena, zespół antyfosfolipidowy, twardzina skóry; i zapalenie naczyń; osteoporoza i osteopenia; dna; fibromialgia; i zapalenie stawów z Lyme.
Jak leczyć reumatyzm?
Niestety – nie ma lekarstwa na reumatoidalne zapalenie stawów, natomiast bez wątpienia, wczesne leczenie i wsparcie medyczne (w tym na przykład odpowiednio dobrane leki, zmiany w stylu życia, leczenie wspomagające i chirurgia) mogą zmniejszyć ryzyko uszkodzenia stawów i ograniczyć wpływ choroby na codzienne życie oraz ograniczyć odczuwany ból. Przepisane przez reumatologa leczenie może pomóc zmniejszyć stan zapalny stawów, złagodzić ból, zapobiec lub spowolnić uszkodzenie stawów, zmniejszyć niepełnosprawność i umożliwić możliwie największą aktywność życiową (w zależności od stanu, w jakim znajduje się pacjent i postępów choroby). Takie leczenie może wymagać opieki kilku różnych specjalistów.
Oprócz leków przepisanych przez reumatologa, które mają kontrolować postęp choroby, może być czasem konieczne zastosowanie leków przeciwbólowych, które nie leczą tego schorzenia, ale uśmierzają towarzyszące mu dolegliwości. Z tego względu, w niektórych przypadkach można zalecić stosowanie środków przeciwbólowych, takich jak paracetamol lub połączenia paracetamolu i kodeiny, w celu złagodzenia intensywnego bólu związanego z reumatoidalnym zapaleniem stawów.
Zdarza się również, że lekarz prowadzący może skierować do innych specjalistów, którzy mogą pomóc w leczeniu objawów reumatoidalnego zapalenia stawów, czyli np. do fizjoterapeuty. Fizjoterapeuta może pomóc poprawić kondycję i siłę mięśni oraz uelastycznić stawy. Jeśli w ramach reumatyzmu cierpią stawy w stopach, może być potrzebna pomoc podologa. Z kolei jeśli reumatoidalne zapalenie stawów powoduje problemy z codziennymi czynnościami, pomocna może być terapia zajęciowa, podczas której otrzyma się porady, które pomogą chronić stawy na co dzień, zalecane mogą być także specjalne podpórki, szyny lub urządzenia, które ułatwią codzienne funkcjonowanie (np. otwieranie słoików, zakręcanie kranów itd.)
Wiele osób z reumatoidalnym zapaleniem stawów próbuje także terapii uzupełniających, takich jak akupunktura czy masaże, ale niestety nie ma dowodów na to, że są one skuteczne w dłuższej perspektywie, choć niektóre osoby mogą dzięki takim praktykom odczuć krótkotrwałe korzyści i ulgę. Przede wszystkim jednak należy udać się do dobrego lekarza, który postawi trafną diagnozę i ustawi odpowiednie leczenie lub zaplanuje operację. Reumatyzm i związane z nim choroby na szczęście można opanować.
- https://www.medicalnewstoday.com/articles/7625#arthritis; 2021-05-18;
- https://www.news-medical.net/health/What-is-Rheumatism.aspx; 2021-05-18;
- https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/rheumatoid-arthritis/symptoms-causes/syc-20353648; 2021-05-18;
- https://arapc.com/see-rheumatologist/; 2021-05-18;
- https://www.webmd.com/rheumatoid-arthritis/an-overview-of-rheumatic-diseases; 2021-05-18;