Zapalenie pęcherza moczowego – objawy, przyczyny i leczenie zapalenia pęcherza moczowego

Zapalenie pęcherza moczowego i szerszego układu dróg moczowych to dolegliwość szczególnie przykra i mająca tendencję do nawracania. W rzeczywistości infekcje urologiczne należą do najbardziej powszechnych na świecie i w szczególny sposób dotykają młodych kobiet. Z zapaleniem pęcherza moczowego borykają się jednak także niemowlęta oraz mężczyźni, zaś coroczne koszty medyczne w skali globalnej sięgają ponad miliard dolarów!

Zgodnie z danymi Światowej Organizacji Zdrowia nawet 50% kobiet w ciągu swego życia zapada przynajmniej raz na zapalenie układu moczowego. Dolegliwość ta ogólnie nasila się wraz z wiekiem, ale szczególnie podatną grupę stanowią młode kobiety w wieku 14-24 lat. Ogólna zapadalność na infekcje dróg moczowych w światowej populacji szacowana jest na 11%, przy czym wskaźnik ten jest dwukrotnie wyższy w przypadku pań, które ukończyły 65 rok życia.

Objawy zapalenia pęcherza moczowego

Infekcje układu moczowego obejmować mogą wiele jego części – od cewki, przez moczowody, a skończywszy na pęcherzu moczowym. W zależności od lokalizacji stanu zapalnego objawy mogą mieć różną postać i nasilenie, ale do najpowszechniejszych i najłatwiej rozpoznawalnych należą:

• silna, długotrwała potrzeba oddawania moczu
• wyraźne uczucie pieczenia w czasie oddawania moczu;
• częste wizyty w toalecie połączone z oddawaniem niewielkich ilości moczu;
• mglista barwa moczu;
• mocz podbarwiony krwią – z tonami czerwieni, różu lub brązu;
• silny, nieprzyjemny zapach moczu;
• ból w obrębie podbrzusza, pojawiający się przede wszystkim u kobiet.

Ponadto infekcjom układu moczowego towarzyszyć może podwyższona temperatura ciała lub, wręcz przeciwnie, niższa niż 36 stopni C. Zdarza się również, że chorzy skarżą się na bóle promieniujące do żeber lub pleców. U małych dzieci typowe jest również rozdrażnienie, brak apetytu oraz skłonność do moczenia się w nocy mimo wytrenowanego wcześniej nawyku toaletowego. W rzadkich wypadkach stany zapalne układu moczowego mogą nie dawać żadnych wyraźnych objawów lub ograniczać się do niespecyficznych symptomów takich jak ból czy gorączka. Stąd standardowe badanie moczu należy do najczęściej wykonywanych badań pierwszej kontroli lekarskiej. Pogłębiona diagnostyka obejmować może posiew moczu, cewnikowanie lub badanie ultrasonograficzne.

Przyczyny zapaleń pęcherza moczowego

W przeciwieństwie do infekcji dróg oddechowych czy układu żołądkowego, zapalenia pęcherza i dróg moczowych wywołane są zazwyczaj bakteriami. Dostają się one do organizmu poprzez cewkę i tą drogą wędrują do pęcherza, gdzie ulegają namnożeniu. Kobiety do infekcji urologicznych predysponuje sama budowa fizjologiczna – krótka cewka moczowa ułatwia mikrobom wędrówkę. Najczęstszym winnym są przy tym bakterie pałeczki okrężnicy (E. coli) występujące powszechnie w ludzkim odbycie, ale zdarzają się również infekcje spowodowane bakteriami odpowiedzialnymi za rozwój chorób wenerycznych takich jak chlamydie, rzeżączka czy mykoplazma.

Do grup ryzyka w przypadku kobiet zalicza się przede wszystkim:

• osoby o wysokiej aktywności seksualnej, zwłaszcza często zmieniające partnerów;
• panie stosujące antykoncepcję w postaci krążka dopochwowego lub środków spermobójczych;
• kobiety po menopauzie, u których poziom estrogenu dramatycznie spada.

Poza tym czynnikiem ryzyka są nieprawidłowości w budowie dróg moczowych (wady wrodzone u niemowląt), niedrożności dróg moczowych spowodowane np. kamieniami nerkowymi lub powiększonym gruczołem prostaty, zaburzeniami układu odpornościowego np. w przebiegu cukrzycy, stosowaniem cewnika, a także zabiegami i inwazyjnymi badaniami układu moczowego.

Komplikacje infekcji urologicznych

Leczone zapalenie pęcherza rzadko kiedy wiąże się z powikłaniami. Niestety, niedoleczone infekcje mogą mieć jednak bardzo dramatyczne konsekwencje dla zdrowia. Przede wszystkim obserwuje się tendencję do nawracania infekcji w częstotliwości nawet cztery i więcej razy rocznie. Dalszym powikłaniem mogą być ostre i chroniczne zapalenia nerek, które mogą prowadzić nawet do trwałych uszkodzeń tych kluczowych dla funkcji życiowych organów. Ponadto kobiety w ciąży chorujące na zapalenie pęcherza moczowego podlegają większemu ryzyku przedwczesnego porodu lub urodzenia dziecka o niskiej wadze ciała. U mężczyzn z kolei nawracające infekcje urologiczne mogą prowadzić do niebezpiecznego zwężenia cewki moczowej. Wreszcie, jako schorzenie bakteryjne zapalenie pęcherza moczowego w rzadkich przypadkach może nawet skutkować zakażeniem krwi, czyli groźną dla życia sepsą.

Naturalne metody leczenia zapalenia pęcherza moczowego

Łagodne zapalenia pęcherza, które nie przebiegają z wysoka temperaturą czy obecnością krwi w moczu, można próbować leczyć w domu za pomocą naturalnych środków. Opcja ta jest szczególnie polecana kobietom, które mają skłonności do infekcji urologicznych, ale potrafią je dobrze rozpoznawać, a chcą unikać częstych kuracji antybiotycznych.

Podstawowym zaleceniem przy pierwszych oznakach zapalenia jest znaczące zwiększenie ilości przyjmowanych płynów – im więcej będziemy siusiać, tym łatwiej wypłuczemy bakterie z dróg moczowych. Idealne płyny to woda oraz herbatki ziołowe, zwłaszcza z pietruszki, rumianku, mięty, pokrzywy, hibiskusa, tymianku czy liści brzozy. W aptekach i sklepach zielarskich można też nabyć specjalne mieszanki urologiczne, które po zaparzeniu pije się 2-3 razy dziennie. Słynnym panaceum na pęcherz jest również sok z żurawin (niesłodzony, z zimnego tłoczenia) oraz inne preparaty zawierające ekstrakt z tych kwaśnych, czerwonych owoców. Żurawiny są bowiem bogate w przeciwzapalne antocyjaniny, kwas hipurowy oraz D-mannozę, które łącznie ograniczają zdolność bakterii do przywierania do ścian dróg moczowych, utrudniając ich rozmnażanie. Niejasne pozostaje natomiast w jakim stopniu żurawiny faktycznie zwalczają infekcje, a w jakim jedynie im zapobiegają – spróbować jednak na pewno nie zaszkodzi!

Wspomniana wyżej D-mannoza jest prostym cukrem obecnym również w pomarańczach i jabłkach, ale dla celów terapeutycznych izoluje się ją do czystej postaci. Z przeprowadzonych dotychczas badań wynika, że przyjmowana w takiej formie w ilości 1.5 g dwa razy dziennie skutecznie zwalcza infekcje i zapobiega ich nawrotom. W długim okresie czasu okazuje się wręcz skuteczniejsza niż antybiotyki, a przede wszystkim jest pozbawiona ich działań niepożądanych.

Dalej w medycynie naturalnej poleca się również wyciąg z liści mącznicy lekarskiej (Arctostaphylos uva-ursi) działający moczopędnie i aktywnie zwalczający bakterie E. coli. Nie wszystkie badania potwierdzają jednak jej skuteczność, a długotrwałe przyjmowanie może grozić uszkodzeniem nerek. Bezpieczniejszy, choć niepozbawiony skutków ubocznych w postaci dolegliwości żołądkowych jest surowy czosnek, który również może ograniczać rozwój wielu bakterii powodujących zakażenia dróg moczowych. Wreszcie, wiele źródeł wskazuje również na przeciwzapalny potencjał zielonej herbaty, która aktywnie hamuje rozwój bakterii w układzie moczowym. Dla optymalnych rezultatów, bez narażania się na nadmiar kofeiny, zaleca się picie jednej filiżanki zielonej herbaty dziennie.

Kiedy do lekarza?

Generalnie uważa się, że zapalenie pęcherza moczowego wymaga konsultacji lekarskiej, jeśli dotyczy małego dziecka lub kobiety w ciąży, jest związane z wcześniejszą operacją lub objawy nie ulegają redukcji po upływie 48 godzin.

Standardowe leczenie infekcji pęcherza moczowego potwierdzonej badaniem moczu (idealnie posiewem) obejmuje antybiotykoterapię, przy czym w zależności od nasilenie infekcji wybiera się różne preparaty. W poważniejszych przypadkach stosuje się nawet fluorochinolony, czyli bakteriobójcze chemioterapeutyki, które, niestety, obarczone są ryzykiem wystąpienia poważnych skutków ubocznych. Antybiotykoterapia przynosi zwykle wyraźna ulgę już po dwóch dniach stosowania, ale kluczowe jest przyjęcie całego opakowania, aby wytrzebić wszystkie drobnoustroje. Dodatkowo leczenie obejmuje często również przyjmowanie środków przeciwbólowych, które łagodzą dyskomfort podbrzusza i cewki moczowej.

Prewencja zapalenia pęcherza moczowego

Każdy, kto choć raz doznał infekcji pęcherza moczowego, powinien poważnie pomyśleć o zapobieganiu dalszym stanom zapalnym, które mają rzeczywiście tendencję do nawracania. W związku z tym warto dokonać zmian w codziennym stylu życia, tak, aby ograniczyć ryzyko nawrotów do minimum. Za kluczowe w tym kontekście uznaje się dbanie o prawidłowy bilans wodny, a przede wszystkim częste picie wody w ciągu całego dnia. Ponadto w przypadku kobiet bardzo istotny jest kierunek podcierania się w toalecie – zawsze do przodu do tyłu, tak, aby ograniczyć zagrożenie przedostania się bakterii E. coli w pobliże cewki moczowej. Paniom każdorazowo po stosunku seksualnym zaleca się również jak najszybsze oddanie moczu. Zasadna może być również zmiana rodzaju antykoncepcji oraz używanych kosmetyków – te drażniące mogą sprzyjać infekcjom. Obserwacje wskazują, że powyższe metody w połączeniu z okresowym przyjmowanie preparatów na bazie żurawin mogą przynieść zaskakująco pozytywne rezultaty!