Definicja pojęcia:

drobnoustroje

Drobnoustroje – organizmy roślinne i zwierzęce niewidoczne gołym okiem. Należą do nich przede wszystkim bakterie, wirusy, glony, pierwotniaki oraz niektóre grzyby. Drobnoustroje występują na wszystkich poziomach łańcucha pokarmowego – jako producenci, konsumenci oraz reducenci, przy czym w ostatniej grupie zdecydowanie przeważają. Reducenci rozkładają materię organiczną i w tym kontekście są tworami niezbędnymi, by mógł istnieć i trwać obieg materii – są ważnym źródłem dwutlenku węgla w przyrodzie, biorą udział w procesach glebotwórczych oraz wytwarzania substancji organicznej, dostarczają pokarmu roślinom. Nie tym jednak kończy się pożyteczność mikroorganizmów. Drobnoustroje bytujące w organizmach żywych pełnią w nich ważne funkcje, m.in. stanowią barierę ochronną (np. skóry), utrzymują prawidłowe środowisko wewnątrz organów i uskuteczniają wiele ważnych procesów, np. procesy trawienne. Drobnoustroje wykorzystywane są ponadto w przemyśle, np. w przemyśle spożywczym do produkcji alkoholi, drożdży piekarskich, a także w farmacji i medycynie do produkcji leków czy witamin i aminokwasów. Drobnoustroje pożyteczne dla człowieka są związane z nami od zawsze w wyniku procesu ewolucyjnego.
Do drobnoustrojów zaliczane są przede wszystkim bakterie. By sbtlneet via Pixabay CC0
Nauką zajmującą się badaniem drobnoustrojów jest mikrobiologia.

Drobnoustroje to inaczej mikroorganizmy lub mikroby. Zalicza się do nich ogół organizmów jednokomórkowych, dlatego też wielkość nie jest tutaj decydującym kwalifikatorem. Przykładowo, niewidoczne gołym okiem roztocza czy nicienie nie są zaliczane do grupy drobnoustrojów, ponieważ nie są organizmami jednokomórkowymi. Na tej płaszczyźnie toczy się również spór o wirusy. Nie są one bowiem organizmami komórkowymi, jednak ze względu na specyfikę rozprzestrzeniania się i wpływ na organizmy żywe, wielu zalicza je do drobnoustrojów, zwłaszcza jeśli mowa o drobnoustrojach chorobotwórczych.

Pod wszystkimi innym względami drobnoustroje to grupa niesamowicie zróżnicowana strukturalnie i funkcjonalnie. Różnią się od siebie budową, sposobem odżywiania, pobieranym pokarmem, rozmnażaniem. Liczne drobnoustroje odżywiają się samożywnie, wykorzystując proces foto- lub chemosyntezy, inne to organizmy heterotroficzne – zarówno saprofity, pasożyty, jak i drapieżnicy.
Drobnoustroje to organizmy niewidoczne gołym okiem - ich obserwację przeprowadza się pod mikroskopem. By FotoshopTofs via Pixabay CC0
Mikroorganizmy zasiedlają wszystkie środowiska, przy czym w niektórych stanowią jedyne organizmy żywe.

Drobnoustroje to z oczywistych względów grupa bardzo liczna. Obejmuje około 150 tys. znanych nam gatunków. Są to organizmy wszędobylskie, bytujące w powietrzu, glebie, wodzie, pożywieniu, jak i w komórkach naszej skóry oraz wewnątrz organizmów. Pełno drobnoustrojów jest nasze jelito.

Z perspektywy organizmu, w którym żyją drobnoustroje, można podzielić je na następujące grupy:

- drobnoustroje symbiotyczne – są nam niezbędne do utrzymania funkcji życiowych i dobrego zdrowia, zaliczymy do nich między innymi wspomniane już bytujące w jelicie grubym bakterie, które odżywiają się niestrawionym przez nas błonnikiem, w wyniku czego przekształcają je do niezbędnych na witamin;

- drobnoustroje komensalne – bytują w organizmie na zasadzie współżycia symbiotycznego, jednak relacja ta jest korzystna tylko dla jednej ze stron (tu drobnoustrojów), zaś dla drugiej obojętna. Do drobnoustrojów tego typu zaliczymy bakterie, które bytują w wydzielinach naszego organizmu;

- drobnoustroje chorobotwórcze – mikroorganizmy wywołujące choroby. Dzielą się na drobnoustroje chorobotwórcze warunkowo i bezwarunkowo. Pierwsze z nich to tzw. drobnoustroje oportunistyczne, wiele z nich to drobnoustroje komensalne. W zwyczajnych warunkach nie wykazują one negatywnego działania na organizm, jednak w poszczególnych okolicznościach mogą stać się przyczyną zakażenia. Należą do nich drożdżaki, pałeczki okrężnicy czy gronkowiec złocisty.
Przeciwko licznym chorobom wywoływanym przez drobnoustroje chorobotwórcze stosuje się szczepionki. By PhotoLizM via Pixabay CC0
Drobnoustroje chorobotwórcze bezwarunkowo powodują z kolei chorobę zakaźną niezależnie od okoliczności, a więc zawsze stanowią zagrożenie dla zdrowego organizmu. Od pozostałych dwóch rodzajów drobnoustrojów różnią się bowiem tym, że nie odżywiają się ani nieprzetworzonymi resztkami pożywienia, ani wydzielinami ciała, a naszą tkanką.

Drobnoustroje w zależności od rodzaju mogą powodować grzybice skóry, narządów rodnych czy paznokci, zakażenia, zatrucia pokarmowe, zmiany skórne, stany zapalne, próchnicę, kamień nazębny, paradontozę i wiele innych. Obecnie uważa się, że przemiany metaboliczne niektórych bakterii mogą wpływać na rozwój chorób nowotworowych.  Szczególne pod tym względem są wirusy (jeśli uznać je faktycznie za drobnoustroje). Posiadają one zarówno cechy organizmów komórkowych, jak i materii nieorganicznej. Ze względu na skomplikowaną strukturę, wirusa, który zainfekował organizm nie można pokonać antybiotykiem (jak bakterie). Zakażenie wirusowe traktuje się jako chorobę przewlekłą.
Drobnoustroje bytują we wszystkich środowiskach. Są obecne w żywności i odpowiadają za jej psucie, ale żyją też w układzie trawiennym i odpowiadają za syntezę związków odżywczych unsplash-logoKelly Sikkema

Bibliografia

  1. Grażyna Łabno; “Ekologia. Słownik encyklopedyczny”; Wydawnictwo Europa, Warszawa 2006;
  2. Zdzisława Otałęga (red. nacz.); “Encyklopedia biologiczna T. III”; Agencja Publicystyczno-Wydawnicza Opres, Kraków 1998;
  3. Gabriel Virella; “Mikrobiologia i choroby zakaźne”; Wyd. Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2000;
  4. Hans G. Schlegel; “Mikrobiologia ogólna”; Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001;
Legenda. Pokaż objaśnienia oznaczeń i skrótów
Szukaj
Oceń stronę
Ocena: 4.4
Wybór wg alfabetu:
a b c ć d e f g h i j k l ł m n o q p r s ś t u v w x y z ż ź