Chryzantemy kwiaty – sadzenie, uprawa i pielęgnacja chryzantem
Chryzantemy to popularny jesienny kwiat, który niesłusznie kojarzony jest przez wielu tylko i wyłącznie ze Świętem Zmarłych. Tymczasem np. w Japonii chryzantema jest symbolem szczęścia i długowieczności, a jednocześnie godłem państwa. Uwielbiana przez francuskich impresjonistów, chryzantema wieloletnia była również znakiem elegancji na dworze angielskiej królowej Wiktorii. I trudno się tym zachwytom dziwić.
- Chryzantemy – „roślinne złoto” w ogrodzie i w domu
- Chryzantemy – wielkokwiatowe, średniokwiatowe i drobnokwiatowe
- Chryzantemy – wymagania glebowe
- Sadzenie i uprawa chryzantem
- Podlewanie i nawożenie chryzantem
- Rozmnażanie chryzantem
- Ochrona chryzantem
- Kwiaty dąbki – mrozoodporne chryzantemy
- Jak radzić sobie ze szkodnikami chryzantem?
- Chryzantemy w ogrodzie
- Chryzantema to wieloletnia ozdoba ogrodu
- Chryzantemy – pytania i odpowiedzi
Chryzantemy – „roślinne złoto” w ogrodzie i w domu
Nazwę chryzantemy wymyślił słynny szwedzki botanik, Karol Linneusz, który połączył grecki termin określający złoto -„chrystos” – z określeniem kwiatu – „anthos”. Inspiracją były dla niego oryginalne chińskie i japońskie nazwy, które również odnosiły się do złota. Chryzantemy to byliny, które pochodzą bowiem z Chin, gdzie uprawiane były już przed 2 tysiącami lat – nie tylko dla urody, ale także na potrzeby lecznicze. Dopiero w XVII wieku złocienie pojawiły się w Europie, gdzie z racji na porę kwitnienia stały się niemal od razu popularnym kwiatem cmentarnym.
Chryzantemy – wielkokwiatowe, średniokwiatowe i drobnokwiatowe
Współczesne hybrydy, które widzimy w domach i ogrodach należą do trzech głównych grup – chryzantem wielkokwiatowych, średniokwiatowych i drobnokwiatowych. Poza tym chryzantemy dzieli się również pod kątem żywotności na jednoroczne, zwane złocieniami (Chrysanthemum), oraz wieloletnie byliny (Dendanthrema). Te ostatnie są w dużej części odporne na mróz. Same kwiatostany, tak jak w przypadku astrów, są koszyczkami złożonymi z większej ilości kwiatów – rurkowatych, umiejscowionych w środku oraz języczkowatych, czyli zewnętrznych i dominujących, uważanych mylnie przez wielu za płatki. Ciemnozielone pierzaste liście o jajowatym kształcie obrastają dość gęsto łodygę, która może sięgać od 30 do nawet 80 cm.
Chryzantemy – wymagania glebowe
Chryzantemy – byliny wielkokwiatowe, średniokwiatowe i drobnokwiatowe, uprawia się zarówno w donicach, jak i na zagonie. W obu przypadkach potrzebują one jednak zdecydowanie słonecznego stanowiska, z minimum 5-6 godzinami słońca dziennie, najlepiej od wczesnego poranka. Brak odpowiedniej ilości światła ograniczyć może znacząco liczbę pąków, ale, z drugiej strony, jeśli przeniesiesz donicę z rozkwitłymi już kwiatami do półcienia, będziesz dłużej cieszyć się ich kolorowym pięknym.
Podłoże dla chryzantem musi być żyzne i przepuszczalne, a także idealnie wyposażone w dolną warstwę drenażu. Ta ostatnia jest szczególnie istotna przy uprawie doniczkowej. Piaszczystą lub piaszczysto-gliniastą ziemię warto wzbogacić o kompost i to już na kilka miesięcy przed sadzeniem. Optymalne pH gleby powinno oscylować wokół 6.5.
Sadzenie i uprawa chryzantem
Chryzantemy bylinowe powinno się sadzić w ogrodzie na wiosnę, idealnie w maju, gdy przymrozki odejdą na dobre. Nie ma wszak większych przeciwwskazań, aby dobrze rozwinięte sadzonki umieszczać na zagonie również latem lub jesienią – byle tylko rośliny miały zapewniony okres ok. 6 tygodni bez mrozu na adaptację.
Wykopana jama powinna być dwa razy większa niż bryła korzeniowa rośliny – zarówno na głębokość, jak i na szerokość, idealnie wyłożona drenażem. Pojedyncze sadzonki należy rozmieszczać nie bliżej niż 60-70 cm od siebie – w przeciwnym razie zaczną się dusić wraz z intensywnym wzrostem, co zwiększa ryzyko rozwoju chorób i pojawiania się szkodników na liściach. Ponadto warto pamiętać, że chryzantemy wielkokwiatowe, średniokwiatowe oraz drobnokwiatowe, lubią dobrze spulchnioną glebę, więc ich lokalizację należy zaplanować tak, aby nie chodzić potem zbyt często pomiędzy roślinami i nie udeptywać podłoża.
Dwa tygodnie po posadzeniu poleca się podciąć wszystkie pędy o 2-3 cm, co da roślinie impuls do rozwoju. Wyższym odmianom należy od razu zapewnić podpórki, aby łodygi nie przyginały się do ziemi po ciężarem kwiatów. Tak jak w przypadku większości roślin stopniowo rozkwitających, pozbywanie się suchych, przekwitłych kwiatów, pozwala przedłużyć okres rozwoju nowych pąków. Ponadto, starajmy się usuwać wszystkie suche liście i połamane łodygi.
Eksperci podpowiadają również, że aby otrzymać większe kwiaty na roślinach produkujących dużą liczbę pąków, można zawczasu część pąków ułamać. W rezultacie kwiatów chryzantem będzie mniej, ale będą znacznie bardziej imponujące.
Podlewanie i nawożenie chryzantem
Chryzantemy bylinowe jednoroczne i wieloletnie wymagają stabilnego poziomu wilgotności w podłożu – nie służą im nawet krótkie okresy suszy. Od wiosny do końca kwitnienia należy je więc regularnie podlewać, najlepiej rano i zawsze kierując strumień wody w kierunku korzeni, tak aby kropelki nie osiadały na gęstym listowiu.
Raz na 4-6 tygodni rośliny potrzebują również odżywiania. Najlepiej w tej roli sprawdzają się płynne nawozy wieloskładnikowe. Nawożenie należy zakończyć w momencie, gdy pąki zaczną nabierać koloru – w przeciwnym razie pędy będą rosnąć niekontrolowanie, stając się coraz słabszymi, a chryzantema w ogrodzie nie zdąży przygotować się do zimy.
Rozmnażanie chryzantem
Najbardziej efektywnym sposobem rozmnażania chryzantem wielkokwiatowych, średniokwiatowych i drobnokwiatowych jest podział rośliny, który zaleca się przeprowadzać co kilka lat, niezależnie od planów rozszerzenia uprawy. Starsze chryzantemy kwitną już bowiem gorzej z powodu ciasnoty pędów. Na wiosnę wykopujemy więc rośliny i ostrym sekatorem, rozdzielamy je na kilka kawałków – z pędami i korzeniami – a następnie rozsadzamy po zagonie. Te „nowe” rośliny będą się szybko rozwijać i kwitnąć ze zdwojoną siłą.
Poza tym chryzantemy da się również rozmnażać przez klasyczne sadzonki, pozyskane z pędów wyrastających bezpośrednio z korzeni. Proces przeprowadza się na wiosnę, a 7-centymetrowe kawałki pędów zanurzone w ukorzeniaczu muszą następnie zostać umieszczone w doniczkach wypełnionych mieszaniną stale wilgotnego piasku z torfem. Po ok. 3-4 tygodniach, przy temperaturze 15-20 stopni C, sadzonki się ukorzenią i można zacząć wynosić je na kilka godzin codziennie na świeże powietrze. W drugiej połowie maja takie zahartowane roślinki można śmiało posadzić na zagonie.
Ochrona chryzantem
Istnieje wiele odmian chryzantem ogrodowych, które mogą bez problemu zimować w gruncie. Aby przygotować je na okres mrozów należy jesienią ściąć wszystkie pędy na wysokości ok. 10-15 cm. Tak „ostrzyżone” rośliny przykrywamy gałęziami świerkowymi lub jodłowymi – liście nie są dobrym materiałem ochronnym bowiem sprzyjają zatrzymywaniu wilgoci, co z kolei zwiększa ryzyko rozwoju chorób grzybowych. Niektórzy polecają również podsypywanie samych korzeni grubszą warstwą przepuszczalnej ziemi.
Mniej odporne odmiany należy wykopać i tak jak wszystkie chryzantemy doniczkowe umieścić w chłodnym, ale jasnym pomieszczeniu.
Kwiaty dąbki – mrozoodporne chryzantemy
Wielbiciele chryzantem bylinowych, którzy chcieliby je hodować przez cały rok w ogrodzie, mogą zdecydować się na kwiaty dąbki. Są one mniej okazałe od uprawianych szklarniowych, ale za to mrozoodporne. Sadzi się je wiosną, a na zimę zostawia w gruncie. Zazwyczaj jednak odmiany igiełkowe czy inne kupuje się latem lub jesienią, gdy już kwitną. Wtedy można ocenić wygląd kwiatów oraz to, czy dąbki wsadzone do ziemi zdążą się ukorzenić przed zimą.
Dąbki to chryzantemy wieloletnie — byliny, które nadają się również do obsadzenia skalniaków.
Jak radzić sobie ze szkodnikami chryzantem?
Największymi wrogami chryzantem są ślimaki, mszyce i gąsienice, które lubią przebywać w gęstym listowiu. Zauważywszy ślady szkodników na chryzantemach wielkokwiatowych, średniokwiatowych i drobnokwiatowych warto sięgnąć od razu po środki insektobójcze lub, w przypadku ślimaków i gąsienic, zacząć systematyczne usuwanie nieproszonych gości. Jeszcze większym problemem mogą być choroby grzybowe, takie jak rdza biała, szara pleśń czy mączniak prawdziwy, którym sprzyja niezwykła gęstość liści i łodyg. Podstawowe metody prewencji to sadzenie we właściwych odstępach i podlewanie bez spryskiwania liści, a jeśli jest za późno, należy bezzwłocznie sięgnąć po fungicydy w sprayu. Przebarwienia na samych kwiatach mogą z kolei oznaczać porażenie jednym z wirusów roznoszonych przez mszyce – w tym przypadku wymagane jest natychmiastowe usuwanie chorych części rośliny.
Chryzantemy w ogrodzie
Chryzantemy w ogrodach uprawia się przede wszystkim jako najpóźniej kwitnące kwiaty, które ożywiają zagony kolorem, podczas gdy większość innych roślin dawno już przekwitła. Można więc śmiało sadzić je między różami, piwoniami, azaliami i innymi bylinami o krótszym okresie wegetacji. Karłowate odmiany złocieni wyglądają pięknie na skalniakach, a każdy taras i balkon da się znakomicie przyozdobić chryzantemami wielkokwiatowymi w donicach i skrzynkach. Co najważniejsze, można je również wykorzystywać jako eleganckie kwiaty cięte – w wazonie wytrzymają nawet 3 tygodnie, doskonale komponując się m.in. z różami, gerberami czy margerytkami.
Chryzantema to wieloletnia ozdoba ogrodu
Czar chryzantem bylinowych polega w głównej mierze na różnorodności ich kwiecia. Oprócz tradycyjnych pojedynczych, półpełnych i pełnych kwiatostanach wyróżniamy jeszcze bowiem kwiaty kuliste, parasolkowate, anemonowe, pomponowe oraz igiełkowe. I nawet, jeśli, któreś z nich zbyt nachalnie kojarzą się z cmentarzem, rzadsze, oryginalne odmiany można posadzić w ogrodzie bez żadnych negatywnych asocjacji. Pośród ogrodników szczególną estymą cieszą się na przykład jasnoróżowa odmiana „Clara Curtis” o stokrotkowatych kwiatach z żółtymi środkami, zielone odmiany „Avocado” oraz „Calimero Minty”, jak również intensywnie czerwone odmiany „Pipi” czy „Red”. W odpowiedniej kompozycji te i inne złocienie będą przede wszystkim przywoływać na myśl radość i czar jesieni!
Chryzantemy – pytania i odpowiedzi
Chryzantemy a mróz – jakie odmiany będą najlepsze?
W ogrodzie najlepiej zimę przetrzymują kwiaty dąbki — odmiany drobnokwiatowe, które wyróżniają się kolorem żółtym, pomarańczowym, różowym, czerwonym i bordowym. Z kolei niewiele odmian wielkokwiatowych chryzantem wieloletnich nie przemarza po zostawieniu w gruncie.
Jak przygotować chryzantemy dąbki do zimy?
Te rośliny lepiej znoszą trudny okres zimowy, np. gdy kilka tygodni przed mrozami temperatura spadnie poniżej 5 st. C, ale jest dodatnia. Przykryte grubą warstwą śniegu oraz ściółkowane są również odpowiednio zabezpieczone. Warto kwiaty dąbki podlewać aż do przymrozków oraz podczas suchego, bezśnieżnego przedwiośnia.
Jak często należy podlewać chryzantemy?
Najlepiej nawet codziennie, ponieważ bylinowa chryzantema wieloletnia lub jednoroczna bardzo źle znosi przesuszenie. Podłoże w ogrodzie lub donicy powinno być cały czas wilgotne, jednak niezbyt mokre.
- “https://www.homelife.com.au/gardening/plant-guides/plant-guide-chrysanthemums”; data dostępu: 2019-10-21;
- “https://www.todayshomeowner.com/growing-chrysanthemums-in-your-garden/”; data dostępu: 2019-10-21;
- “https://www.thegardenhelper.com/chrysanthemum.htm”; data dostępu: 2019-10-21;
- “https://gilmour.com/growing-chrysanthemum”; data dostępu: 2019-10-21;
jeśli ktoś potrzebuje nawozów do roślin to zapraszamy do zapoznania się z nasza ofertą https://zoodommy.pl/Nawozy-c3582
Dziękuję, wiele informacji przydało mi się.