Mszyce w ogrodzie – naturalne, organiczne i chemiczne metody zwalczania mszyc

Mszyce to jeden z najbardziej powszechnych i zawziętych wrogów ogrodników. Nie tylko poważnie nadwątlają wygląd okazów botanicznych, ale w dużych ilościach mogą też zaburzyć wzrost roślin, a nawet znacząco ograniczyć urodzaj. Na czym polega walka z mszycami i w jaki sposób warto ją prowadzić, aby nie szkodzić środowisku naturalnemu?

1. Co warto wiedzieć o mszycach?
2. Jak rozpoznać mszyce w ogrodzie?
3. Naturalne metody zwalczania mszyc
4. Organiczne opryski na mszyce
5. Chemiczne metody walki z mszycami

Na całym świecie doliczono się nawet 5 tysięcy różnych gatunków mszyc – około 400 z nich jest regularnie spotykanych na ludzkich uprawach. Niestety, zalicza się je do najbardziej niszczycielskich insektów strefy klimatu umiarkowanego i prędzej czy później każdy ogrodnik się z nimi zetknie.

Co warto wiedzieć o mszycach?

Mszyce to drobne, nieprzekraczające 6 mm długości, owady należące pluskwiaków. Miewają różne barwy, od białej i jasnozielonej po brązową i czarną. Ich odwłok jest wyraźnie zaokrąglony, wyposażony w błoniaste lub szczątkowe skrzydła. Atak na daną roślinę prowadzą zwykle uskrzydlone insekty, które kolonizują liście swoimi młodymi. To właśnie nieuskrzydlone nimfy wyrządzają największe szkody. Większość osobników dorosłych również nie lata – skrzydła wykształcane są dopiero, gdy populacja się rozrasta i trzeba poszukać nowego terytorium rozwoju.

Niestety, mszyce są całkowicie roślinożerne i ten właśnie fakt jest utrapieniem ogrodników. Żarłoczne niedojrzałe osobniki bardzo skutecznie wysysają sok z liści, a pozostałości po nim wydalają za pomocą specjalnego narządu zwanego syfonem. O dziwo, mszyce mają też swoją dobrą stronę – ich fizjologiczne wydzieliny łączą się z sokiem z uszkodzonych tkanek roślinnych dając spadź, która potem wykorzystywana jest przez pszczoły do produkcji miodu.

Nimfy mszyc dojrzewają w przeciągu 7-10 dni, a większość z nich stanowią samice. Każda jest w stanie wyprodukować 40-60 dalszych mszyc, co tłumaczy zawrotne tempo rozwoju nieprzyjaznych populacji. Wedle naukowych szacunków z kilkunastu mszyc, które przesiedlą się na daną roślinę w ciągu kilku tygodni mogą powstać nawet tysiące dalszych szkodników!

Ciekawostka: Wyróżniamy specyficzne gatunki mszyc, które atakują wybrane gatunki botaniczne, np. kapustę czy ziemniaki.

Jak rozpoznać mszyce w ogrodzie?

Wczesna identyfikacja problemu jest kluczowa dla zwalczania mszyc i ograniczania szkód przez nie wyrządzanych. Niestety, infestację trudno jest przewidzieć, dlatego poleca się regularną kontrolę roślin ogrodowych, domowych i upraw użytkowych – pierwsze oznaki mogą być bowiem łatwe do przeoczenia. Z bliska oglądać należy przede wszystkim pączki oraz spodnie strony młodych liści, gdzie najprędzej można dostrzec niebezpieczne kolonie.

Gdy populacja mszyc wymknie się spod kontroli wyraźne zmiany widać już w wyglądzie całej rośliny. Przede wszystkim deformacji ulegają liście, które stają się pomarszczone, skarłowaciałe i pożółkłe. Razem z łodygami bywają pokryte lepką substancją, czyli wydzielinami, które z kolei stanowią pokarm dla mrówek, naturalnych sprzymierzeńców mszyc. Bardzo często mrówki i mszyce da się zaobserwować razem na roślinach.

Lepka wydzielina może niestety stymulować rozwój chorób grzybowych, które z kolei objawiają się czarnymi plamami na liściach. Ofiarą mszyc padają czasem również korzenie, a w efekcie także owoce poszczególnych gatunków, które stają się zdeformowane i nie osiągają pełnego wzrostu. Jakby tego wszystkiego było nie dość, mszyce przenoszą również choroby wirusowe, które mogą poważnie nadwątlić, a nawet zniszczyć całe okazy!

Naturalne metody zwalczania mszyc

Jeśli uda ci się dostrzec mszyce na roślinie odpowiednio wcześnie, póki jeszcze jest ich stosunkowo mało, możesz po prostu usunąć je fizycznie. Ten prosty sposób bywa zaskakująco skuteczny w początkowych stadiach infestacji i nie wymaga żadnych inwestycji. Jeśli nie uśmiecha ci się ręczne usuwanie, możesz zastosować silny prąd wody z węża ogrodowego.Ogólnie mszyce poleca się zwalczać naturalnymi metodami. Po pierwsze, są one bardzo efektywne, po drugie zaś, pomagają chronić środowisko. Wszystkie chemiczne środki stosowane w ogrodzie nie pozostają bowiem bez wpływu na szersze otoczenie. Wraz z wodą przenikają do gleby i ulegają akumulacji – wziąwszy pod uwagę ilość przydomowych ogródków, w których używa się pestycydów jest to poważny balast ekologiczny.

Jak więc można zwalczać mszyce bez uciekania się do użycia toksycznych substancji? Jedną z najbardziej pomysłowych i szeroko polecanych metod jest wykorzystanie ich naturalnych wrogów. Biedronki oraz sieciarki to drapieżne owady, które żywią się mszycami i tym samym pomagają ograniczać ich populację. Można je przyciągnąć uprawiając w ogrodzie miętę, koper włoski, koper czy krwawnik pospolity, ale w sklepach internetowych sprzedawane są również całe opakowania larw biedronki, które starczy umieścić na problematycznych roślinach.

Bardzo istotne jest również, aby ograniczać ilość mrówek drzewach, krzewach i bylinach. W tym celu poleca się obcinanie dolnych partii liści, które dotykają ziemi i ułatwiają sprzymierzeńcom mszyc wędrówkę w górę. Na łodygi i pnie można zastosować specjalną lepką pastę, która zatrzyma mrówki i uniemożliwi im przenoszenie mszyc dalej.

Organiczne opryski na mszyce

W przypadku dużych ilości mszyc na roślinach można zastosować naturalne preparaty na bazie wyciągów roślinnych. Rozpylane na liściach, nie stwarzają one żadnego zagrożenia dla środowiska, a bywają zaskakująco skuteczne. Przede wszystkim więc mszyce nie znoszą zapachu czosnku i cebuli. Stosowny odstraszacz można przygotować gotując 5 litrów wody z jedną pokrojoną cebulą lub namaczając przez całą noc 100 g rozdrobnionego czosnku z 5 litrach wody. Przecedzone roztwory aplikuje się na całe rośliny za pomocą rozpraszacza

Bardzo skutecznym opryskiem na mszyce jest również roztwór olejku neem i mydła. Aby go przygotować należy w 4 litrach rozmieszać 1-2 łyżki czystego olejku neem (z miodli indyjskiej) oraz 1 łyżkę mydła. Oprysk prowadzimy wcześnie rano lub wieczorem, tak, aby słońce nie uszkodziło zroszonych liści. Warto go powtarzać co 2-3 tygodnie w celach profilaktycznych  - zwalcza on również choroby grzybiczne i inne popularne szkodniki.

Mydło oraz płyn do mycia naczyń pojawiają się bardzo często w przepisach na domowe sposoby zwalczania mszyc. Czy nie są one jednak same w sobie zagrożeniem dla środowiska? Owszem, należy zdecydowanie wystrzegać się środków zawierających SLS, substancje barwiące czy związki oznaczone symbolami PPG, PEG oraz PEI. Nie ma jednak żadnych przeciwwskazań wobec zastosowania naturalnego mydła, a w sklepach ogrodniczych znajdują się wręcz specjalne mydła insektobójcze przygotowane na bazie potasu. 

Chemiczne metody walki z mszycami

W sklepach znajdziemy oczywiście cały szereg chemicznych preparatów owadobójczych przeznaczonych do zwalczania mszyc. Obiecują one szybkie zwycięstwo przy minimum wysiłku. Niestety, zawierają szkodliwe substancje, takie jak pyretroidy, które po przedostaniu się do wód stwarzają poważne zagrożenie dla ryb i bezkręgowców. Zabijają także wiele korzystnych insektów, zwłaszcza pszczoły!Należy też liczyć się z faktem, że pestycydy są skuteczniejsze w ograniczaniu liczebności naturalnych wrogów mszyc niż samych szkodników, więc często po ich użyciu problem zamiast maleć niepotrzebnie rośnie. Odpowiedzialny ogrodnik postawi więc raczej na dłuższą i nieco bardziej pracochłonną walkę z mszycami, robiąc ogromną przysługę naszej planecie!

Bibliografia