Gołąbek lazurowy (Russula azurea)

Tagi

Grzyby jadalne

Spis treści

Wstęp
Sezon
Występowanie
Wygląd
Właściwości
Zastosowanie

Wstęp

Gołąbek lazurowy to saprofityczny grzyb, często o niesamowitej, lazurowej bądź ametystowej barwie kapeluszy, należący do rodziny gołąbkowatych, w jej obrębie zaś do podrodzaju (sekcji) Lilaceae. Gromadzi ona średniej wielkości gołąbki z ochrowym lub jsno złocistym wysypem spor, nader ciemnym (szarym bądź czarnym) miąższu, owocnikach niemal w całości dość przyjemnych w smaku, co najwyżej z lekko palącymi blaszkami.

Sezon

Gołąbek lazurowy zawiązuje owocniki od lipca do października.

Występowanie

Gołąbek lazurowy to gatunek szeroko rozpowszechniony w Eurazji i Ameryce Północnej. Spotyka się od strefy zwrotnikowej nad Morzem Śródziemnym (Maroko, Azja Mniejsza), przez górskie i wyżynne lasy Europy, Kaukazu i USA, aż po tajgi Skandynawii oraz Syberii.

Z ziem polskich gołąbka lazurowego podano z łódzkiego (okolice Pabianic), pomorskiego (Puszcza Darżlubska pod Wejherowem) i lubuskiego (okolice Świebodzina). W Niemczech natomiast zdaje się częstszy w górskich i wyżynnych okolicach Bawarii, a skrajnie rzadki na niżu: w Dolnej Saksonii i Brandenburgii.

Wygląd

Owocniki gołąbka lazurowego są o kruchych i cienkich kapeluszach o gładkich, tępych skrajach; matowej, łatwo ściągalnej skórce

Blaszki koloru białego, gęsto upakowane, zwykle rozwidlone, łamliwe, wolne, nie zmieniają koloru ani z wiekiem, ani po uszkodzeniu owocnika.

Kapelusz u młodych owocników płaski, u dojrzalszych wklęsły, często z garbkiem, krawędź niemal zawsze gładka, co najwyżej lekko ząbkowana. Jak wskazuje nazwa gatunkowa kapelusz przybierać może niesamowite odcienie lazuru, rzadziej ametystu przechodzących w brązy, z oliwkowymi poblaskiem. Po długotrwałych ulewach może zblaknąć i stać się żółtawy, a nawet białawy. W skórce kapelusza obecne specyficzne strzępki z lazurowym bądź lilowym sokiem.

Trzon biały, 1,0-1,5 cm szeroki, a 4-8 cm wysoki, centralny, bulwiasty lub maczugowaty w kształcie, początkowo pełny i sztywny w środku, potem gąbczasty i co raz słabszy, jakby oszroniony w dotyku. Pierścienia nie ma.

Miąższ gołąbka lazurowego pod wieloma względami przypomina gołąbka kruchego (białawy; łagodny w smaku; pozbawiony aromatusiarczan żelaza przebarwia go na pomarańczowo; sulfowanilina na niebiesko), jednak jest mniej łamliwy.

Wysyp spor biały. Zarodniki szeroko eliptyczne, obrośnięte licznymi brodawkami, zwykle pozrastane, tak iż formują siateczkę. Osiągają 7,5-9 x 8-10 μm.

Właściwości

Gołąbek lazurowy nie jest zbyt smaczny, ale nie szkodzi zdrowiu. Z uwagi na cienkie, nierzadko rozpadające się w dłoniach owocniki bywa trudny w transporcie i obróbce, toteż niechętnie się go zbiera. Ponadto zasługuje na ochronę z racji swej rzadkości w Europie Środkowej.