Wstęp
Sutorius junquilleus to odmiana grzyba, która należy do licznej i niezwykle popularnej rodziny borowikowatych. Jest to gatunek wymierający, dlatego trafił na
Czerwoną listę roślin i grzybów Polski. Krasnoborowik żonkilowy to bardzo rzadki w
Polsce przedstawiciel
rodziny borowikowatych, wyróżniający się oryginalnym, żonkilowym odcieniem żółci swego trzonu oraz
miąższu. Dawniej traktowano go jako
odmianę barwną borowika ceglastoporego czyli poćca
Neoboletus erythropus. Również na terenie Austrii, Czech,
Niemiec, Anglii,
Norwegii, Holandii, Szwecji oraz Słowacji dostał status „zagrożony wyginięciem”. Owocniki tego prawdziwka mikoryzują z dębami i bukami.
Sezon
Występowanie
Głównie pojawia się w lasach liściastych. Borowik żonkilowy współżyje z korzeniami i nasionami dębów i buków. Tym samym tworzy relację mutualistyczną, która jest korzystna zarówno dla jego owocników, jak i samych drzew. Miłośnicy grzybów zaobserwowali także, że lubią towarzystwo jodeł. Bardzo często występują na siedliskach typowych dla prawdziwka ceglastoporego. W całej Europie, w tym Polsce bardzo rzadki, wymierający grzyb. Najczęściej spotykany jest na terenie Puszczy Niepołomickiej. Jednak i to siedlisko jest coraz uboższe w jego owocniki. Sutorius junquilleus zanika także m.in. w Słowacji, Czechach, Austrii, Niemczech, Holandii i UK.
Charakterystyka
Według smakoszy grzybów Sutorius junquilleus ma łagodny smak, lecz jak wiadomo, nie powinno się go spożywać ze względu na jego rzadkie występowanie. Jego cechą charakterystyczna jest brak pierścienia na cylindrycznym trzonie, gładki brzeg kapelusza i żółty hymenofor.
Wygląd
Owocniki krasnoborowika żonkilowego po uszkodzeniu sinieją (niebieszczeją), z kapeluszem 5-16 cm średnicy, podobnie jak u wielu innych borowikowatych za młodu półokrągłym, potem wypukłym, wreszcie poduszkowatym.
Rurki tego gatunku są przy nóżce wykrojone, u młodych egzemplarzy przyjmują one barwę cytrynową, potem zielonkawą, a ich długość wynosi 1-2 cm. Zmiażdżone bądź nacięte sinieją. Z kolei pory są barwy żółtej, początkowo cytrynowe w odcieniu, potem barwy starego złota, które uszkodzone lub przecięte również niebieszczeją.
Pory Sutorius junquilleus są kanciasto okrągławe, malutkie, zmieniają kolor z wiekiem osobnika, tak samo jak rurki. Wpierw złociste, potem oliwkowe, a następnie brązowo-żółte z oliwkowym odcieniem.
Kapelusz tej odmiany borowika jest niezwykle jaskrawy jak na przedstawiciela borowikowatych i zazwyczaj przybiera różne odcienie żółci lub jasnej rdzy. U niedojrzałych owocników ma kształt półokrągły, u dojrzałych poduszkowaty. Brzegi gładkie. Mleczka brak.
Warto wiedzieć, że trzon tego grzyba jest centralnie zlokalizowany, pozbawiony siateczki, jaskrawo żółty o charakterystycznym odcieniu żonkili (stąd nazwa), upstrzony czerwonawymi i brązowo-żółtymi cętkami, zazwyczaj odwrotnie maczugowaty bądź cylindryczny. Naciśnięty szybko sinieje. Natomiast pierścienia i pochwy brak.
Miąższ koloru takoż „żonkilowego” grzyba, momentalnie niebieszczeje po uszkodzeniu, o miłym, choć kwaśnawym smaku i trudno wyczuwalnym aromacie.
Wysyp
zarodników tej odmiany grzyba jest zielonkawy. Zarodniki borowika żonkilowego gładkie, wrzecionowate, osiągają zwykle 12-17 x 5-6 μm i są pozbawione pór rostkowych.
Z krajowych grzybów najbardziej podobny do
Sutorius junquilleus bywa
piaskowiec modrzak Gyroporus cyanescens. Piaskowiec preferuje jednak
siedliska o suchszych, bardziej piaszczystych podłożach, poza tym nie jest aż tak jaskrawy, a bardziej ochrowy w odcieniach.
Właściwości
Obecnie odmiana żonkilowa traktowana jest jako , gdyż surowa lub niedosmażona powoduje zaburzenia
trawienne. W przeszłości stosowano mocne obgotowanie tego grzyba i odlewanie
wody.
Zastosowanie
Brak zastosowania borowika odmiany żonkilowej.
Krasnoborowik żonkilowy – pytania i odpowiedzi
Z jakimi odmianami grzybów można pomylić krasnoborowika żonkilowego?
Jest to dość specyficzny gatunek, który ze względu na swój wygląd przypomina krasnoborowika ceglastoporego, wiosenną wersję szatana, gorzkoborowika korzeniastego, sinoborowikia klinowotrzonowego oraz prawdziwka cytrynowego i szumaskiego.
Gdzie rośnie krasnoborowik żonkilowy?
Owocniki tego grzyba mikoryzują z kilkoma odmianami drzew. Dlatego najliczniej pojawiają się w pobliżu buków i dębów. Jednak warto pamiętać, że jest to gatunek wymierający i na terenie Polski oraz niektórych państw europejskich znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów.
Czy krasnoborowika żonkilowego można jeść?
Ta odmiana grzyba należy do niejadalnego gatunku, ponieważ bez właściwej obróbki termicznej powoduje on nieprzyjemne zaburzenia układu pokarmowego.