Krasnoborowik żonkilowy - opis grzyba, sezon, wygląd, występowanie
Ekologia.pl Wiedza Atlas grzybów Grzyby grzyby podstawkowe pieczarniaki borowikowce borowikowate borowik Krasnoborowik żonkilowy
Indeks nazw
Szukaj lub wybierz według alfabetu
A B C D E F G H I J K L Ł M N O P Q R S Ś T U V W X Y Z Ź Ż

Krasnoborowik żonkilowy (Sutorius junquilleus)

Nazywana/y także: borowik żonkilowy, borowik ceglastopory odmiana żonkilowa, czerwononóżka żonkilowa, pociec żonkilowy, prawdziwek żonkilowy
Krasnoborowik żonkilowy
Spis treści

Wstęp

Sutorius junquilleus to odmiana grzyba, która należy do licznej i niezwykle popularnej rodziny borowikowatych. Jest to gatunek wymierający, dlatego trafił na Czerwoną listę roślin i grzybów Polski. Krasnoborowik żonkilowy to bardzo rzadki w Polsce przedstawiciel rodziny borowikowatych, wyróżniający się oryginalnym, żonkilowym odcieniem żółci swego trzonu oraz miąższu. Dawniej traktowano go jako odmianę barwną borowika ceglastoporego czyli poćca Neoboletus erythropus. Również na terenie Austrii, Czech, Niemiec, Anglii, Norwegii, Holandii, Szwecji oraz Słowacji dostał status „zagrożony wyginięciem”. Owocniki tego prawdziwka mikoryzują z dębami i bukami.

Sezon

Krasnoborowik żonkilowy tworzy owocniki latem i jesienią.

Występowanie

Głównie pojawia się w lasach liściastych. Borowik żonkilowy współżyje z korzeniami i nasionami dębów i buków. Tym samym tworzy relację mutualistyczną, która jest korzystna zarówno dla jego owocników, jak i samych drzew. Miłośnicy grzybów zaobserwowali także, że lubią towarzystwo jodeł. Bardzo często występują na siedliskach typowych dla prawdziwka ceglastoporego. W całej Europie, w tym Polsce bardzo rzadki, wymierający grzyb. Najczęściej spotykany jest na terenie Puszczy Niepołomickiej. Jednak i to siedlisko jest coraz uboższe w jego owocniki. Sutorius junquilleus zanika także m.in. w Słowacji, Czechach, Austrii, Niemczech, Holandii i UK.

Charakterystyka

Według smakoszy grzybów Sutorius junquilleus ma łagodny smak, lecz jak wiadomo, nie powinno się go spożywać ze względu na jego rzadkie występowanie. Jego cechą charakterystyczna jest brak pierścienia na cylindrycznym trzonie, gładki brzeg kapelusza i żółty hymenofor.

Wygląd

Owocniki krasnoborowika żonkilowego po uszkodzeniu sinieją (niebieszczeją), z kapeluszem 5-16 cm średnicy, podobnie jak u wielu innych borowikowatych za młodu półokrągłym, potem wypukłym, wreszcie poduszkowatym.
Rurki tego gatunku są przy nóżce wykrojone, u młodych egzemplarzy przyjmują one barwę cytrynową, potem zielonkawą, a ich długość wynosi 1-2 cm.  Zmiażdżone bądź nacięte sinieją. Z kolei pory są barwy żółtej, początkowo cytrynowe w odcieniu, potem barwy starego złota, które uszkodzone lub przecięte również niebieszczeją.
Pory Sutorius junquilleus są kanciasto okrągławe, malutkie, zmieniają kolor z wiekiem osobnika, tak samo jak rurki. Wpierw złociste, potem oliwkowe, a następnie brązowo-żółte z oliwkowym odcieniem.
Kapelusz tej odmiany borowika jest niezwykle jaskrawy jak na przedstawiciela borowikowatych i zazwyczaj przybiera różne odcienie żółci lub jasnej rdzy. U niedojrzałych owocników ma kształt półokrągły, u dojrzałych poduszkowaty. Brzegi gładkie. Mleczka brak.

Warto wiedzieć, że trzon tego grzyba jest centralnie zlokalizowany, pozbawiony siateczki, jaskrawo żółty o charakterystycznym odcieniu żonkili (stąd nazwa), upstrzony czerwonawymi i brązowo-żółtymi cętkami, zazwyczaj odwrotnie maczugowaty bądź cylindryczny. Naciśnięty szybko sinieje. Natomiast pierścienia i pochwy brak.

Miąższ koloru takoż „żonkilowego” grzyba, momentalnie niebieszczeje po uszkodzeniu, o miłym, choć kwaśnawym smaku i trudno wyczuwalnym aromacie.
Wysyp zarodników tej odmiany grzyba jest zielonkawy. Zarodniki borowika żonkilowego gładkie, wrzecionowate, osiągają zwykle 12-17 x 5-6 μm i są pozbawione pór rostkowych.
Z krajowych grzybów najbardziej podobny do Sutorius junquilleus bywa piaskowiec modrzak Gyroporus cyanescens. Piaskowiec preferuje jednak siedliska o suchszych, bardziej piaszczystych podłożach, poza tym nie jest aż tak jaskrawy, a bardziej ochrowy w odcieniach.
Borowika żonkilowego można też łatwo pomylić z borowikiem ceglastoporym N. erythropus, borowikiem szatańskim w odmianie wiosennej (głogowej) Rubroboletus satanas var. crataegi, borowikiem korzeniastym Caloboletus radicans, borowikiem klinowotrzonowym Cyanoboletus pulveruntus, jak również borowikiem cytrynowym Boletus citrinus oraz gatunkiem szumawskim B. glabreatae.

Właściwości

Obecnie odmiana żonkilowa traktowana jest jako grzyb niejadalny, gdyż surowa lub niedosmażona powoduje zaburzenia trawienne. W przeszłości stosowano mocne obgotowanie tego grzyba i odlewanie wody.

Zastosowanie

Brak zastosowania borowika odmiany żonkilowej.

Krasnoborowik żonkilowy – pytania i odpowiedzi


Z jakimi odmianami grzybów można pomylić krasnoborowika żonkilowego?

Jest to dość specyficzny gatunek, który ze względu na swój wygląd przypomina krasnoborowika ceglastoporego, wiosenną wersję szatana, gorzkoborowika korzeniastego, sinoborowikia klinowotrzonowego oraz prawdziwka cytrynowego i szumaskiego.

Gdzie rośnie krasnoborowik żonkilowy?

Owocniki tego grzyba mikoryzują z kilkoma odmianami drzew. Dlatego najliczniej pojawiają się w pobliżu buków i dębów. Jednak warto pamiętać, że jest to gatunek wymierający i na terenie Polski oraz niektórych państw europejskich znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów.

Czy krasnoborowika żonkilowego można jeść?

Ta odmiana grzyba należy do niejadalnego gatunku, ponieważ bez właściwej obróbki termicznej powoduje on nieprzyjemne zaburzenia układu pokarmowego.

Okres występowania
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
IX
X
XI
XII
Bibliografia
  1. Chai H., Liang Z., Xue R., Jiang S., Luo S., Wang Y., Zeng, N. 2019.; "New and noteworthy boletes from subtropical and tropical China."; MycoKeys 46: 55.;
  2. Engel F., Gröger F. 1989.; "Pilzwanderungen. Eine Pilzkunde für jedermann."; A. Ziemsen Verlag, Wittenberg.;
  3. Fluck M. 1996.; "Jaki to grzyb? Oznaczanie, zbiór, użytkowanie."; Oficyna Wyd. „Delta W-Z”, Warszawa – Mladijska Knjiga, Lubljana, Słowenia.;
  4. Gerhardt E. 2006.; "Grzyby. Wielki ilustrowany przewodnik. Ponad 1000 opisanych gatunków."; Wyd. Klub dla Ciebie, Warszawa.;
  5. Gumińska B., Wojewoda W. 1988.; "Grzyby i ich oznaczanie."; PWRiL, Warszawa.;
  6. Mikšik M. 2012.; "Rare and protected species of boletes of the Czech Republic."; Field Mycology 13 (1): 8–16.;
  7. Škubla P. 2007.; "Wielki atlas grzybów."; Dom wydawniczy Elipsa, Poznań.;
  8. Snowarski M. 2010.; "Grzyby. Seria: Spotkania z przyrodą."; Wyd. MULTICO Oficyna Wydawnicza, Warszawa.;
  9. Vadthanarat S., Lumyong S., Raspé O. 2019.; "Cacaoporus, a new Boletaceae genus, with two new species from Thailand."; MycoKeys, 54, 1.;
  10. Wojewoda W. 2003.; "Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski."; Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, Kraków.;
  11. Wojewoda, W., Ławrynowicz, M., 2006.; "Czerwona lista grzybów wielkoowocnikowych w Polsce."; Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, Kraków.;
  12. Wu G., Li Y., Zhu X., Zhao K., Han L., Cui Y., Yang Z. 2016.; "One hundred noteworthy Boletes from China."; Fungal Diversity 81(1): 25-188.;
  13. Wu G., Feng B., Xu J., Zhu X-T., Li Y., Zeng N., Hosen I., Yang Z. 2014.; "Molecular phylogenetic analyses redefine seven major clades and reveal 22 new generic lineages in the fungal family Boletaceae."; Fungal Diversity 69 (1): 93–115.;
4.7/5 - (9 votes)
Default Banner Post Banner
Subscribe
Powiadom o
0 komentarzy
Inline Feedbacks
View all comments