Borowik klinowotrzonowy - opis grzyba, sezon, wygląd, występowanie
Ekologia.pl Wiedza Atlas grzybów Grzyby grzyby podstawkowe pieczarniaki borowikowce borowikowate borowik Borowik klinowotrzonowy
Indeks nazw
Szukaj lub wybierz według alfabetu
A B C D E F G H I J K L Ł M N O P Q R S Ś T U V W X Y Z Ź Ż

Borowik klinowotrzonowy (Cyanoboletus pulverulentus)

Nazywana/y także: borowik czerniejący, borowik omglony, borowik wrażliwy, podgrzybek czerniejący, podgrzybek omglony, podgrzybek wrażliwy
Borowik klinowotrzonowy
Spis treści

Wstęp

Borowik klinowotrzonowy to szeroko rozpowszechniony na świecie, ale rzadki i ginący w Polsce grzyb z rodziny borowikowatych. Otrzymał status R czyli potencjalnie zagrożony na krajowej Czerwonej Liście. Jego miąższ błyskawicznie nabiega granatowym lub czarnym niczym atrament kolorem, stąd dawna nazwa polska (czerniejący) i współczesna angielska (ink-stain bolete).

Sezon

Borowik klinowotrzonowy zawiązuje w Polsce owocniki dość długo, gdyż od lipca do października.

Występowanie

Rozmieszczenie borowika klinowotrzowego w skali całej kuli ziemskiej budzi pewne kontrowersje z uwagi na stan badań. Podawano go z Europy, Japonii, Korei, obu Ameryk i Australii. Dawniejsze informacje o występowaniu w USA mogą się jednak odnosić do podobnych gatunków podgrzybków i borowików. Borowika klinowotrzonowego spotyka się najczęściej pod jego mikoryzowymi partnerami: dębami i bukami, rzadko sosnami.

Wygląd

Owocniki borowika klinowotrzowego charakteryzują się – jak wskazuje nazwa gatunkowa – zwężającym się ku nasadzie trzonem, jaskrawo żółtymi porami oraz bardzo zmienną barwą i kolorem kapelusza. Przybiera on wielorakie odcienie rdzawych, oliwkowych, siwych albo orzechowych brązów.

Rurki krótkie, błyszczące, w kolorze cytrynowym, ściśnięte szybko ciemnieją, nader wrażliwe na uszkodzenia.

Kapelusz brązowy o czerwonawym bądź kasztanowym odcieniu, z aksamitną i stosunkowo suchą skórką.

Trzon smukły, okryty delikatnymi kosmkami oraz ziarkami, ale nigdy nie siatkowaty. Na całej niemal długości orzechowo brązowy, pod kapeluszem bardziej złocisty. Uciśnięta lub przekrojona nóżka szybko sinieje.

Miąższ złocisty, po przekrojeniu momentalnie czernieje lub błękitnieje, długo pozostaje jędrny, dopiero u najstarszych owocników wysycha. Smak łagodny, aromat miły.

Wysyp zarodników oliwkowo brązowy.

Spory borowika klinowotrzonowego (b. wrażliwego) gładkie, cylindryczne lub jajowate, pozbawione pór rostkowych, osiągają 10-16 × 4-6 µm. Podstawki mierzą 22-35 na 6-9 µm.

Grzybiarze-amatorzy mogą mylić borowika klinowotrzonowego z kilkoma pospolitszymi, smacznymi i zdrowymi podgrzybkami Xerocomus, zwłaszcza: zajączkiem X. subtomentosus, złotawym X. chrysenteron i brunatnym X. badius. Na wschodnich wybrzeżach USA występuje bardzo podobny borowik oliwkowozarodnikowy Boletus oliveisporus. Łudząco podobny do borowika klinowotrzonowego bywa borowik korzeniasty Caloboletus radicans, gdyż równie prędko sinieje, lecz ma mocniej rozdęty, wyraźniej korzeniasty trzon.

Właściwości

Borowik klinowotrzonowy jest smaczny, ale akumuluje w sobie mnóstwo arsenu. Dlatego uznano go za grzyb niejadalny. Poza tym borowik ten zasługuje na ochronę z powodu rzadkości.

Zastosowanie

Obecnie brak. zastosowania borowika klinowotrzonowego.

Okres występowania
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
IX
X
XI
XII
Bibliografia
  1. Bessette A. E., Roody W., Bessette A. R. 2007.; "Mushrooms of the Southeastern United States."; Syracuse University Press, Syracuse.;
  2. Braeuer S., Goessler W., Kameník J., Konvalinková T., Žigová A., Borovička J. 2018.; "Arsenic hyperaccumulation and speciation in the edible ink stain bolete (Cyanoboletus pulverulentus)."; Food Chemistry 242: 225–231.;
  3. Fluck M. 1996.; "Jaki to grzyb? Oznaczanie, zbiór, użytkowanie."; Oficyna Wyd. „Delta W-Z”, Warszawa – Mladijska Knjiga, Lubljana, Słowenia.;
  4. Gelardi M., Vizzini A., Ercole E., Voyron S., Sun J., Liu X. 2013.; "Boletus sinopulverulentus, a new species from Shaanxi Province (central China) and notes on Boletus and Xerocomus."; Sydowia 65 (1): 45-57.;
  5. Gerhardt E. 2006.; "Grzyby. Wielki ilustrowany przewodnik. Ponad 1000 opisanych gatunków."; Wyd. Klub dla Ciebie, Warszawa.;
  6. Gumińska B., Wojewoda W. 1988.; "Grzyby i ich oznaczanie."; PWRiL, Warszawa.;
  7. Krieglsteiner G., Andreas Gminder A., Wulfard Winterhoff W. 2000.; "Die Großpilze Baden-Württembergs. Band 2: Ständerpilze: Leisten-, Keulen-, Korallen- und Stoppelpilze, Bauchpilze, Röhrlings- und Täublingsartige."; Ulmer Verlag, Stuttgart.;
  8. Lukić N. 2009.; "The distribution and diversity of Boletus genus in central Serbia."; Kragujevac J. Sci. 31: 59-68.;
  9. Metzler S. 1992.; "Texas Mushrooms: A Field Guide."; University of Texas Press.;
  10. Mikšik M. 2012.; "Rare and protected species of boletes of the Czech Republic."; Field Mycology 13 (1): 8–16.;
  11. Škubla P. 2007.; "Wielki atlas grzybów."; Dom wydawniczy Elipsa, Poznań.;
  12. Snowarski M. 2010.; "Grzyby. Seria: Spotkania z przyrodą."; Wyd. MULTICO Oficyna Wydawnicza, Warszawa.;
  13. Wojewoda W. 2003.; "Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski."; Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, Kraków.;
  14. Wojewoda, W., Ławrynowicz, M., 2006.; "Czerwona lista grzybów wielkoowocnikowych w Polsce."; Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, Kraków.;
  15. Wu G., Feng B., Xu J., Zhu X-T, Li Y-C, Zeng N, Hosen I., Yang Z. 2014.; "Molecular phylogenetic analyses redefine seven major clades and reveal 22 new generic lineages in the fungal family Boletaceae."; Fungal Diversity 69 (1): 93-115.;
4.9/5 - (17 votes)
Default Banner Post Banner
Subscribe
Powiadom o
0 komentarzy
Inline Feedbacks
View all comments