Skórnik pomarszczony (Stereum rugosum)

Nazywana/y także: chropiatka leszczynowa, chropiatka pomarszczona, płaskosz pomarszczony, powłócznik pomarszczony, skórnik leszczynowy, skórnik pomarańczowy, zadrzak pomarszczony

Tagi

Grzyby niejadalne Grzyby pasożyty

Spis treści

Wstęp
Sezon
Występowanie
Wygląd
Właściwości
Zastosowanie
Galeria zdjęć

Wstęp

Skórnik pomarszczony jest częstym w kraju, niejadalnym, słabym pasożytem, a później saprotrofem zaliczanym do skórnikowatych Stereaceae, a dokładniej do tzw. „krwawiących skórników”. Jako grzyb odpowiedzialny za zamieranie drzew, a przede wszystkim białą zgniliznę drewna. Powoduje poważne straty gospodarcze.

Sezon

Skórnik pomarszczony może zawiązywać owocniki cały rok, porastając nie tylko martwe pniaki lub gałęzie drzew i krzewów liściastych, lecz także żywe.

Występowanie

Skórnik pomarszczony podobnie jak pokrewne skórniki także rozpowszechnił się niemal na całym świecie. Nie zasiedlił jedynie Antarktydy i Ameryki Południowej, dotarł jednak na wiele odległych wysp oceanicznych.

Owocniki tej huby porażają wciąż żywe, ale osłabione innymi czynnikami rośliny drzewiaste albo zasiedlają martwe pniaki i opadłe konary wielu gatunków drzew i krzewów liściastych. W Polsce oraz krajach sąsiednich są to zwykle: leszczyna, dąb, buk lub olcha. To jedna z najbardziej mrozoodpornych hub, w wielu pasmach górskich dochodzi wraz ze swymi żywicielami do górnej granicy zasięgu roślin drzewiastych rosnąc w piętrze kosodrzewiny lub rododendronów.

Wygląd

Owocniki skórnika pomarszczonego rozpościerają na okrągło, przylegając całym swoim grzbietem do podłoża. Niekiedy tylko ich skraje nieco odstają od martwego drewna lub rośliny żywicielskiej.

Pojedyncze kapelusze osiągają 5-20 mm średnicy. Może wyraźnie odstawać od podłoża i mieć wydłużony kształt, szczególnie jeśli wyrósł na pionowym pniaku. Położone obok siebie owocniki zrastają się zwykle formując ogromne plastry, mierzące nawet po kilka metrów. Powierzchnia kapelusza cechuje się strefowaniem i głębokimi rowkami. Niemal cała jest naga, tylko brzegi pozostają orzęsione (filcowate). Kolorystyka wierzchu kapelusza mocno zależy od wieku owocnika. Początkowo białawy, u średnich staje się siwo brązowy, u najdojrzalszych prawie czarniawy.

Hymenofor (warstwa rodzajna, obłócznia) skórnika pomarszczonego (chropiatki leszczynowej, zadrzaka pomarszczonego) odznacza się wielkimi nierównościami oraz głębokimi zmarszczkami. Przybiera wielorakie odcienie żółci: od jasnych, niemal kremowo białych żółci przez wpadające w pomarańcz i czerwień do szarych, ochrowych i umbrowych. W najstarszych owocnikach liczba warstw hymenium sięgać może 10-20. Podobnie jak u pozostałych skórników z grupy krwawiących potarty lub zgnieciony wierzch obłóczni wyraźnie czerwienieje, jakby grzyb krwawił.

Miąższ ma charakter swoisty dla skórników, a niespotykany u reszty podstawczaków. Budują go dwie warstwy: zewnętrzna, nader cienka, dostrzegalna dopiero pod binokularem bądź lupą, zwana korteksem; oraz wewnętrzna, szeroka, skórzasta i korkowata, zwana kontekstem. Kontekst skórnika pomarszczonego najdelikatniejszy, wręcz skórzasty jest za młodu. Potem robi się łykowaty, wreszcie zupełnie zdrewniały i mocno korkowaty.

Wysyp spor bezbarwny. Zarodniki Stereum rugosum charakteryzują się: wydłużonym, jajowato-cylindrycznym kształtem, cienkimi ścianami i gładką powierzchnią. Są amyloidalne, osiągają najczęściej 7-12 na 3,0-4,5 μm. Podstawki mają 4 sterygmy, mierzą 5-6 × 30-50 μm.

Właściwości

Skórnik pomarszczony jako pasożyt atakujący żywe drzewa i krzewy, prowadzący do raka drzewa/krzewu, lokalnych nekroz, a wreszcie do białej zgnilizny jest grzybem szkodliwszym gospodarczo od sowich krewniaków, rozwijających się tylko jako saprotrofy na gnijącym drewnie.

Zastosowanie

Współcześnie brak zastosowań dla skórnika pomarszczonego. W przeciwieństwie do wielu innych hub, wykorzystywanych w tradycyjnym, a nawet akademickim lecznictwie, jadanych jako potrawa czy noszonych jako ozdoba, nie jest obecnie wykorzystywany przez człowieka.

Okres występowania

III

VII

VIII

XII

Galeria zdjęć

Skórnik pomarszczony, fot. shutterstock

Bibliografia

Domański S. 1991.; "Grzyby (Mycota). Tom XXI. Podstawczaki (Basidiomycota). Bezblaszkowce (Aphyllophorales). Skórnikowate (Stereaceae). Pucharkowate (Podoscyphaceae)."; PWN, Kraków;
Gerhardt E. 2006.; "Grzyby. Wielki ilustrowany przewodnik. Ponad 1000 opisanych gatunków."; Wyd. Klub dla Ciebie, Warszawa.;
Gminder A., Böhning T. 2009.; "Jaki to grzyb?"; Świat Książki, Warszawa.;
Gumińska B., Wojewoda W. 1988.; "Grzyby i ich oznaczanie."; PWRiL, Warszawa.;
Krieglsteiner G. 2000.; "Die Großpilze Baden-Württembergs. Band 1: Allgemeiner Teil. Ständerpilze: Gallert-, Rinden-, Stachel- und Porenpilze."; Ulmer Verlag, Stuttgart.;
Łakomy P., Kwaśna H. 2008.; "Atlas hub."; Oficyna Wydawnicza MULTICO, Warszawa.;
Schmidt O. 2006.; "Wood and tree fungi: biology, damage, protection, and use."; Springer Verlag, Berlin.;
Snowarski M. 2010.; "Grzyby. Seria: Spotkania z przyrodą."; Wyd. MULTICO Oficyna Wydawnicza, Warszawa.;
Wojewoda W. 2003.; "Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski."; Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, Kraków.;