Ekologia.pl Środowisko Przyroda Mądziak malinowy – opis, występowanie i zdjęcia. Grzyb mądziak malinowy ciekawostki

Mądziak malinowy – opis, występowanie i zdjęcia. Grzyb mądziak malinowy ciekawostki

Mądziak malinowy mówiąc najprościej to grzyb i, w zależności od punktu widzenia może to być jeden z najdziwniejszych, najśmieszniejszych, najbardziej fascynujących i / lub najbardziej obrzydliwych organizmów, jakie spotkasz w lesie. Niezależnie od tego, jak reagujesz na widok mądziaka malinowego, trudno zaprzeczyć, że jego uderzający wygląd i charakterystyczny zapach sprawią, że każde spotkanie z tym gatunkiem jest niezapomniane.

fot. shutterstock

Mądziak malinowy (Mutinus ravenelii), fot. shutterstock

Spis treści

Mądziak malinowy to obcy z Nowego Świata
Mądziak malinowy jest grzybem o mało przystojnym wyglądzie
Mądziak malinowy o niezbyt przyjemnym zapachu
W różnorodności siła

Mądziak malinowy – jego ojczyzną jest Ameryka Północna. Należy do wnętrzniaków – grupy podstawczaków obejmującej grzyby o owocniku osłoniętym okrywą (perydium), wewnątrz której znajduje się część płodna, tzw. gleba, zawierająca warstwę rodzajną. Sposób powstawania warstwy rodzajnej jest różny w poszczególnych rodzinach wnętrzniaków, do których m.in. zalicza się: purchawkowate Lycoperdaceae, tęgoskórowate Scleroermataceae i sromotnikowate Phallaceae

Mądziaki należą do sromotnikowatych, a dotychczas opisano ich ok. 10 gatunków, które rosną przeważnie w krajach tropikalnych. Wielu członków tej rodziny wykazuje cuchnące, lepkie masy zarodników na końcu fallicznej łodygi. Niektóre mają zaskakujące podobieństwo do wyprostowanego ludzkiego penisa. W Europie, poza mądziakiem malinowym Mutinus ravenelii, występują jeszcze dwa inne gatunki: mądziak psi Mutinus caninus – u nas częsty, owocnik cały biały do jasnopomarańczowego i mądziak śliczny Mutinus elegans – nie był do tej pory notowany w Polsce, jest bardzo podobny do mądziaka malinowego, ale ma znacznie większe rozmiary.

Mądziak malinowy to obcy z Nowego Świata

Mądziak malinowy, nazywany także czasem mądziakiem szkarłatnym, jest rzadkim grzybem. Mutinus ravenelii pochodzi z Ameryki Północnej. Do Europy dotarł pod koniec XIX wieku (po raz pierwszy stwierdzony w 1942 roku w Berlinie). Później notowany był w różnych krajach Europy, także w Polsce. Pierwsze krajowe stwierdzenie miało miejsce w Krakowie w 1965 roku. Spotykany w wilgotnych miejscach, zasobnych w próchnicę, m.in. w parkach, ogrodach i lasach – szczególnie w ciepłe lata. Jest grzybem niejadalny. Do 2004 roku był na liście gatunków objętych ochroną ścisłą, jednak jako gatunek obcy i ekspansywny został z listy usunięty. Obecnie znanych jest około 50 potwierdzeń rozwoju tego grzyba w Polsce. Większość stanowisk znajduje się w południowej i centralnej części kraju (Wyżyna Śląsko-Krakowska, Wyżyna Małopolska, Nizina Mazowiecka). Mądziak malinowy preferuje stanowiska przekształcone przez człowieka. Dlatego często można go spotkać w ogródkach działkowych, parkach, ogrodach przydomowych, ogrodach warzywnych i na nieużytkach rolnych.

Po raz pierwszy w Kampinoskim Parku Narodowym został stwierdzony przez Marka Kowalskiego i Grzegorza Lesińskiego w lipcu 1987 roku w miejscowości Zamość (środkowa część parku). Kolejne pojawienie się owocników grzyba obserwowano w latach 2005–2007 w okresie od czerwca do października w miejscowości Górki. Stanowisko to znajduje się na skraju wsi pod zamierającymi topolami czarnymi, około 2 km od miejsca obserwacji sprzed dwudziestu laty.

Mądziak malinowy (Mutinus ravenelii), fot. shutterstock

Mądziak malinowy jest grzybem o mało przystojnym wyglądzie

Owocniki są początkowo zamknięte w skórzastym jajku o wymiarach około 30 x 20 mm. Niedojrzałe owocniki: zazwyczaj przynajmniej częściowo zanurzone w ziemi; przypominają białawe do różowawego lub fioletowawego „jajka” po pokrojeniu odsłaniają cuchnący owocnik w galaretowatej substancji. Owocnik początkowo jajowaty, wielkości 1,5 x 2 cm, przytwierdzony do podłoża sznurami białej grzybni, potem pęka na szczycie (najczęściej na dwa płaty), ukazując złożony z trzon i stożkowatą główkę. Dojrzały owocnik mądziaka malinowego może osiągnąć maksymalnie 15 cm długości, jednak zwykle dochodzi do 6–8 cm. Ze względu na swój rozmiar owocniki szybko się przewracają. Są one zazwyczaj jaskrawo zabarwione. Za koralowo-czerwoną barwę odpowiadają pigmenty (likopen, beta-karoten), takie same jak te występujące w pomidorach czy marchwi. W pokroju przypomina miniaturkę sromotnika bezwstydnego Phallus impudicus. Trzon cylindryczny, pusty w środku, gąbczasty i porowaty, zakończony naparstkowym kapeluszem koloru malinowego do malinowoczerwonego, szczyt pokryty oliwkowozieloną, śluzowatą masą zarodnikonośną, z początku okrytą delikatną błonką tej samej barwy. Część trzonu pod masą zarodnikonośną biała z odcieniem malinowym lub zupełnie biała.

Ekologia.pl poleca

Eko technologie

Cyfrowa ewidencja czasu pracy – trwa ekologiczna transformacja przedsiębiorstw!

Medycyna rodzinna

Wiosenna aktywność na świeżym powietrzu – dlaczego warto ćwiczyć?

Cechy charakterystyczne mądziaka malinowego. Opracowanie własne

Mądziak malinowy o niezbyt przyjemnym zapachu

Mądziak malinowy ma bardzo nieprzyjemny zapach padliny lub zgniłej kapusty, który można wyczuć z kilku metrów. Ta nieprzyjemna woń ma specjalne zadanie ‒ zwabia muchy padlinożerne. Te siadając na owocniku mądziaka malinowego, zabierają ze sobą zarodniki grzyba i roznoszą je na znaczne odległości. Chętnie i bez szkody zjadają owocniki też psy.

Mądziak malinowy, ze względu na swój nieprzyjemny zapach jest omijany przez grzybiarzy szerokim łukiem. Chociaż w niektórych krajach azjatyckich, młode owocnki w postaci jaj są uznawane za rarytas, który w smaku przypomina owoce morza.

W różnorodności siła

Warto przyglądać się grzybom, ponieważ rozmieszczenie wielu rzadkich i chronionych gatunków grzybów w Polsce jest wciąż słabo poznane, a niektóre zaczynają gwałtownie zanikać wskutek zmian zachodzących w naturalnych ekosystemach. Do tej pory na świecie poznano i opisano ok. 120 tysięcy gatunków grzybów, co roku odkrywa się przeciętnie ok. 1700 nowych.

Szacuje się, że na świecie liczba gatunków grzybów wynosi ok. 1,5 miliona, czyli 5 razy więcej niż roślin nasiennych! Przy takim bogactwie gatunkowym i specyfice budowy nie dziwi wyodrębnienie w systematyce świata żywego obok roślin i zwierząt królestwa grzybów. Od nas wszystkich, którzy wędrujemy po lasach, łąkach i zaroślach zależy stan zachowania świata grzybów w naszym kraju. W tym miejscu muszę przypomnieć jeszcze jedno.

Żadnych grzybów (nawet najpospolitszych) nie wolno zrywać i zbierać w parkach narodowych i rezerwatach przyrody. Na obszarach tych wszystko, co się tam znajduje jest prawnie chronione. Pamiętajmy, że parki narodowe i rezerwaty to ostatnie ostoje naszej wspaniałej przyrody, to często jedyne miejsca w Polsce, w których utrzymały się relikty mikroflory.

Ekologia.pl (Joanna Szubierajska)

Bibliografia

Michael Kuo; "Mutinus elegans, M. caninus, & M. ravenelii"; https://www.mushroomexpert.com/mutinus_elegans.html; 2019-09-13;
First Nature; "Mutinus caninus (Huds.) Fr. - Dog Stinkhorn"; https://www.first-nature.com/fungi/mutinus-caninus.php; 2019-09-13;
Cornell University; "Phallus ravenelii: the common stinkhorn, Ravenel’s stinkhorn"; https://blog.mycology.cornell.edu/2006/12/25/phallus-ravenelii-the-common-stinkhorn-ravenels-stinkhorn/; 2019-09-13;
iNaturalist; "Mutinus ravenelii"; https://www.inaturalist.org/taxa/116662-Mutinus-ravenelii; 2019-09-13;