Żagiew zmienna (Cerioporus varius)

Wstęp

Żagiew zmienna to pospolita w Polsce huba z rodziny żagwiowatych Polyporaceae, rozwijająca się na martwym drewnie wielu gatunków liściastych.

Sezon

Żagiew zmienna zawiązuje owocniki jednoroczne, od czerwca do października–listopada.

Występowanie

Żagiew zmienna podawana jest z Europy i Ameryki Północnej. Obserwowano ją na drewnie m.in.: klonu jesionolistnego, wierzby iwy, wiązu polnego, rozmaitych dębów, buków, brzóz i olch. W całej Polsce grzyb ten jest częsty, przy tym w górach pospolitszy niż na niżu.

Wygląd

Owocniki żagwi zmiennej wyrastają pojedynczo bądź zrośnięte po kilka sztuk.

Kapelusz gładki w dotyku, drobno promieniście pożyłkowany, niekiedy o pofałdowanym brzegu, nerkokształtny, wachlarzowaty lub – najrzadziej – lejkowaty, u młodszych owocników wypukły, u starych płaski. Barwy kapelusza dość zmienne tak między osobnikami, jak i w toku życia pojedynczego okazu (stąd epitet gatunkowy „zmienna”). Młode huby okazałe bywają cynamonowe, czerwonawe albo płowe; starsze są żółtoszare albo kasztanowo brązowe. Kolor i faktura kapelusza mocno też zależą od pogody w danym sezonie: w czasie suszy pory stają się brązowe, a wzrost kapelusza ustaje.

Rurki jednowarstwowe, zbiegające jedną warstwą ku nóżce, koloru początkowo kremowo białego, u starszych owocników, zwłaszcza w suchych latach brązowe. Mają 0,1-0,2 mm średnicy, a 0,5-1,5 mm długości.

Trzon występuje choć jest krótki, najczęściej wyrasta bocznie, u góry okryty zbiegłymi rurkami, czarny na dole, na górze tej samej barwy co kapelusz. U podstawy nóżki czarniawy albo ciemnobrązowy kutner, wyraźnie odgraniczony od jasnej góry trzonu. Zwykle osiąga 0,5-2,0 cm długości, a 0,5-1,5 cm szerokości.

Miąższ białawy, o nieprzyjemnym, gorzkim smaku. Woń trudno wyczuwalna, grzybowa.

Wysyp zarodników biały. Spory gładkie, jajowate lub okrągłe, zwykle mierzą 7-10 × 2,0-3,5 μm.

Tak wielopostaciowy gatunek jak żagiew zmienną (hubę okazałą, h. wysmukłą) łatwo pomylić z paroma innymi gatunkami hub. Żagiew kasztanowa Picipes badius różni się od zmiennej jaśniejszym kapeluszem oraz całą nóżką czarną. Ekstremalnie rzadka w Polsce, mocno zagrożona wymarciem żagiew ciemnonoga Picipes melanopus także odznacza się ciemnym trzonem, całym pokrytym kutnerem, ponadto ma wyraźniej zamszowaty w dotyku kapelusz.

Właściwości

Żagiew zmienna to jedna z wielu hub powodujących białą zgniliznę drewna.

Zastosowanie

Żagiew zmienna jest grzybem niejadalnym. W Rosji trwają badania nad wykorzystaniem huby wysmukłej w lecznictwie.