Żagiew kasztanowa (Polyporus badius)

Wstęp

Żagiew kasztanowa to duża, jednoroczna huba o lśniąco brązowych owocnikach, porażająca wilgociolubne drzewa liściaste: olchy, topole, wierzby i jesiony, rzadziej buki, graby, dęby, kasztany, kasztanowce, wiązy, lipy, śliwy i wiśnie, grochodrzew.

Sezon

Żagiew kasztanowa produkuje owocniki od lata do jesieni.

Występowanie

Żagiew kasztanowa jest gatunkiem niemal kosmopolitycznym, podawanym ze wszystkich kontynentów oprócz Antarktydy i subsaharyjskiej Afryki, a także z wielu wysp (Grenlandia, Hebrydy).

Wygląd

Żagiew kasztanowa posiada owocniki jednoroczne, zwykle 5-10 cm szerokie, wyjątkowo do 20 cm. Z jednego trzonu dość często wyrasta po dwa lub więcej kapeluszów, o skórce nagiej, gładkiej, żelatynowatej w dotyku, błyszczącej w suche dni.

Kapelusz cienki, o faliście powyginanym brzegu. Kształt kapelusza tejże żagwi bywa bardzo różny: nerkowaty, muszlowaty bądź okrągławy; ponadto zmienia się z wiekiem owocnika. Młode okazy żagwi kasztanowatej mają kapelusze podwinięte, później rozpostarte, a na końcu lejkowate. Barwy kapelusza także wielorakie, od oliwkowych brązów u młodych okazów po różne odcienie kasztana, bordo, purpury wpadającej w brąz, aż po najprawdziwszą czerń, zwłaszcza na środku kapeluszy u starych owocników.

Hymenofor rurkowaty, z rurkami zbiegającymi nieco na trzon. Rurki młodych okazów żagwi brunatnej są białe, u starszych kremowo albo orzechowe, mierzą od 0,5 do 2,5 mm długości i tworzą jedną warstwę. Pory drobniutkie i okrągłe.

Trzon pokryty łatwo odpadającym kutnerem, zamszowaty, cały czarny (stąd dawne nazwy gatunkowe „huba/żagiew czarnotrzonowa”). Najczęściej umieszczony ekscentrycznie, rzadko centryczny bądź boczny. Krótki i raczej cienki w stosunku do kapelusza.

Miąższ młodych owocników żagwi kasztanowej jest dość delikatny, skórzasto-mięsisty. Z wiekiem twardnieje, po wysuszeniu łamliwy.

Wysyp spor biały. Zarodniki nieamylodialne, hialitowe, gładkie, o kroplisto-ziarnistej treści, kształtu wrzecionowatego bądź eliptycznego, mierzą 5-9 × 3-5 µm. Brak cystyd.

Żagiew kasztanową łatwo pomylić z żagwią zmienną (P. varius), lecz ta ma jaśniejszy kapelusz (żółtawy lub żołtobrązowy), a trzon czarny jedynie na samym dole, a nie na całej długości. Dość podobna bywa też żagiew ciemnonoga (P. melanopus), o kapeluszach włoskowatych, szarobrązowych bądź ochrowych. Poza tym owocniki żagwi ciemnonogiej wyrastają z drewna zakopanego w glebie.

Właściwości

Żagiew kasztanowa to jedna z wielu hub powodujących białą zgniliznę drewna. Nazwa tego rodzaju zgnilizny wynika z białej albo kremowej barwy drewna, w którym mniej więcej równoczesnemu rozkładowi ulegają wszystkie składniki drewna: lignina, celuloza (drzewnik) oraz hemicelulozy. Substrat trawiony przez żagiew kasztanową lub inne huby odpowiedzialne za ten typ zgnilizny (czyreń ogniowy, wrośniak szorstki, hubiak zwyczajny) nie kurczy się, ale szybko traci masę, mięknie, w palcach rozpada się na włókniste fragmenty, jak również łatwo się ugina. Nader jasny kolor drewna rozkładającego się w ten sposób wynika z okoliczności, iż udział celulozy w drewnie jest większy niż ligniny. Dlatego, choć huba trawi ligninę oraz celulozę jednocześnie, to w ostatnich etapach rozkładu i tak pozostaje więcej białawej celulozy niźli ciemnej ligniny.

Zastosowanie

Brak.