Czym zajmuje się leśniczy? Na czym polega praca leśniczego?
Ekologia.pl Środowisko Specjalne Czym zajmuje się leśniczy? Na czym polega praca leśniczego?

Czym zajmuje się leśniczy? Na czym polega praca leśniczego?

Praca leśniczego, podobnie jak wiele innych, utrwaliła się w świadomości społecznej jako pewien stereotyp niekoniecznie zgodny z prawdą. Najwyższa pora, aby wizerunek zarośniętego strażnika zieleni zamieszkującego na odludziu zastąpić portretem nowoczesnego specjalisty od gospodarowania lasami. Tym bardziej, że profesja leśniczego ewoluuje dynamicznie i jest w dzisiejszych czasach bardzo potrzebna.

Leśniczy pełni funkcję dozorcy lasu. Źródło: shutterstock

Leśniczy pełni funkcję dozorcy lasu. Źródło: shutterstock
Spis treści

Każdy z nas wie dobrze, czym jest las, albo tak się nam przynajmniej wydaje. Dla celów gospodarczych przyjęto jednak definicję, która w bezpośredni sposób odnosi się do pracy leśniczego. Stanowi ona, że za las uznaje się obszar o powierzchni minimum 0.1 ha, pokryty drzewami, krzewami i runem leśnym (ewentualnie okresowo ich pozbawiony). Warunkiem koniecznym jest również status miejsca produkcji leśnej, rezerwatu lub parku narodowego, bądź też zarejestrowanego zabytku.

Kim jest leśniczy?

Leśniczy pokrótce jest opiekunem, zarządcą i nadzorcą lasu. W Polsce jest to oficjalna funkcja publiczna realizowana zarówno w lasach państwowych, jak i prywatnych. Ma on dbać o przestrzeganie prawa w obrębie lasu oraz aktywnie zwalczać przestępstwa i wykroczenia. Jednocześnie zajmuje się optymalizacją produkcji leśnej od zalesiania pustych obszarów, przez prowadzenie szkółek, a skończywszy na decyzjach o wycince drzew. W zakres jego obowiązków wchodzi również ochrona przeciwpożarowa, nasiennictwo, kontrola nad użytkowaniem lasu przez osoby trzecie, wszelkiego rodzaju pomiary i inwentaryzacja, a także różne prace administracyjno-ekonomiczne.

Tutaj warto wspomnieć o rozróżnieniu między leśniczym a leśnikiem. Ta pierwsza funkcja jest znacznie węższa, bowiem dotyczy wyłącznie osoby zarządzającej danym obszarem lasu. Nie pracuje ona jednak zwykle sama, ale zatrudnia np. podleśniczego (dawniej zwanego gajowym), który realizuje bardzo konkretne zadania dotyczące np. współpracy z zewnętrznymi firmami czy odbiorem drzewa oraz inżyniera nadzoru. Inne ważne funkcje w organizacji leśnictwa to na przykład strażnik leśny czy specjalista służby leśnej. Wszystkie osoby zatrudnione w strukturze nadleśnictwa na stanowiskach związanych z pracą w terenie to właśnie leśnicy.

Ogólnie, ideą leśnictwa jest przekonanie, że zasobami znajdującymi się w lasach da się racjonalnie gospodarować w długiej perspektywie czasu dla osiągnięcia zamierzonych celów – od podaży drewna dla celów przemysłowych po zapewnienie równowagi ekosystemów. Na konferencji w Helsinkach w 1992 r. cele leśnictwa zostały poszerzone również o zachowanie bioróżnorodności, utrzymanie o poprawę funkcji ochronnych lasu w kontekście gleby i wody, a także uwzględnienie społeczno-ekonomicznych funkcji lasu.

Historia leśnictwa

W Polsce ( i nie tylko) historia leśnictwa jest wynikową rozwoju cywilizacyjnego. U początków naszej państwowości lasy pokrywały ogromną większość powierzchni, a i ich stopniowe karczowanie umożliwiło rozwój rolnictwa, systemu transportowego oraz wsi i miast. Już w dobie Unii Polsko-Litewskiej pojawił się jednak urząd leśniczego, który miał rozstrzygać o konfliktach dotyczących korzystania z lasu i jego zasobów. W XVII w. możni władcy zatrudniali leśniczych, aby dbali o ich lasy i chronili je. Dopiero w epoce oświecenia rozwinęło się jednak nowoczesne leśnictwo, którego kolebką w Europie były Niemcy i związane ono było ściśle z końcem feudalizmu. Spadek powierzchni lasów doprowadził do wzrostu cen drewna i innych leśnych surowców, w związku, z czym właściciele, a później także i rządy, zaczęły zastanawiać się nad metodami zwiększenia produkcji leśnej. W tym celu niezbędne stało się poszerzanie wiedzy na temat gatunków drzew i krzewów i ich uprawy. W XIX w. ukazało się wiele przełomowych książek na temat nauk o lesie, a tym samym otworzyły się możliwości kształcenia leśników.

Od początku XX w. obserwuje się natomiast stabilny rozwój prawodawstwa dotyczącego sposobów gospodarowania zasobami leśnymi, jak również inicjatyw służących zwiększeniu obszarów lasu. W Chinach na przykład dzięki masowemu programowi sadzenia drzew i budowy zbiorników wodnych zdołano zwiększyć powierzchnię lasu z 7% całościowej powierzchni kraju do 20%. Można więc śmiało powiedzieć, że praca leśniczych może mieć kolosalny wpływ na przyszłość naszej planety i dalszych pokoleń.

Leśniczy dbają o zakładanie szkółek w lasach. Źródło: shutterstock

Na czym polega praca leśniczego?

Głównym przedmiotem pracy leśniczego jest gospodarowanie drzewami. Wiąże się ono ze zbiorem nasion i ich wykorzystaniem do zakładania kolejnych upraw, sprawowaniem zarządu nad szkółkami i ich wykorzystaniem, ochroną młodych drzew w lesie, a także wykrywaniem i analizą problemów związanych np. ze szkodnikami czy chorobami. Wczesne i efektywne wykrywanie zagrożeń pozwala przedsięwziąć odpowiednie kroki zaradcze – od wycinki chorych drzew po zakładanie pułapek na niebezpieczne szkodniki. W wielu lasach walka z insektami staje się wręcz zadaniem priorytetowym.

Szczególnie istotna jest również ochrona przeciwpożarowa i związane z nią uświadamianie społeczeństwa w zakresie zasad zachowywania się w lesie w okresie suszy. Leśniczy sprawuje kontrolę na przygotowaniem pasów przeciwpożarowych, instalacją odpowiednich tablic informacyjnych i reagowaniem w przypadku rozwoju niekontrolowanego ognia w lesie.

Ponadto do zajęć leśniczego należy również obserwowanie i ochrona zwierzyny leśnej. I w tym przypadku chodzi o wykrywanie ewentualnych chorób czy zaburzeń równowagi między gatunkami, jak również aktywne zwalczanie kłusownictwa.

Leśniczy musi oczywiście dbać o odpowiednią ilość personelu zatrudnionego w danym lesie oraz wyposażenie go w odpowiednie narzędzia pracy. W ramach bieżących kontroli podległego mu obszaru prowadzi on pomiar średnicy drzew, aby oszacować ile drewna da się z nich pozyskać. Wyznacza on obszary pod wycinkę i decyduje o przebiegu prac, a także odpowiada za sprzedaż drewna. Część pracy polega więc także na dokumentacji i biurokracji.

Wreszcie, leśniczy bywa także swego rodzaju policjantem, aktywnie monitorując las, zapobiegając szkodom wyrządzanym przez osoby trzecie, a nawet ścigając osoby dopuszczające się wykroczeń. Kontrola podległego obszaru odbywa się zarówno autem służbowym, jak i pieszo.

Tabela przedstawiająca możliwy zakres pracy leśniczego; opracowanie własne

Gdzie pracuje leśniczy?

W Polsce kontrolę nad ogromną większością lasów sprawuje Państwowe Gospodarstwo Leśne „Lasy Państwowe” i to ono właśnie zatrudnia przeważającą część leśniczych. Wszystkie lasy należące do Skarbu Państwa (poza Parkami Narodowymi) podzielone są na nadleśnictwa, a te z kolei na leśnictwa – na czele każdego z nich stoi właśnie leśniczy. Leśniczy mogą ponadto znaleźć pracę w Parkach Narodowych i Rezerwatach, gdzie ich funkcja skupia się przede wszystkim na roli ochrony i konserwacji.

W zakresie zadań leśniczego leży również zakładanie pułapek na szkodniki. Źródło: shutterstock

Jak zostać leśniczym?

Praca leśniczego czy leśnika nie jest klasycznym zawodem wykonywanym „od” „do” – często przeciąga się na weekendy czy święta i może utrudniać życie osobiste. Wymaga ona na pewno pasji, zaangażowania, a także szerokiej wiedzy na temat gatunków roślin i zwierząt oraz odpowiedniej formy fizycznej.

Leśniczym można zostać już po szkole średniej, a dokładniej technikum leśnym. Alternatywna ścieżka kariery obejmuje studia na kierunku Leśnictwo, które oferowane są m.in. w Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, na Uniwersytecie Przyrodniczym w Lublinie, Uniwersytecie Przyrodniczym w Poznaniu, Uniwersytecie Rolniczym im. Hugona Kołłątaja w Krakowie oraz Uniwersytecie Warmińsko-Mazurskim. Wyższe wykształcenie jest przy tym coraz częściej wymagane w procesie rekrutacji na leśniczego czy nadleśniczego.

Po zakończeniu nauki i otrzymaniu odpowiedniego tytułu niezbędne jest odbycie rocznego stażu w wybranej jednostce Lasów Państwowych. Staż uwieńczony jest egzaminem, który obejmuje m.in. przepisy prawne, zasady ochrony środowiska czy reguły zarządzania mieniem Skarbu Państwa. Końcowym etapem przed podjęciem pracy jest złożenie stosownego zaświadczenia i zdanie egzaminu do służby leśnej organizowanego przez Regionalne Dyrekcje Lasów Państwowych.

Praca leśniczego na pewno nie jest nudna i umożliwia ciągły kontakt z przyrodą przez cały okrągły rok. Każda pora roku niesie ze sobą wszak specyficzne zadania i obowiązki, a przebywania na świeżym powietrzu na pewno nie brakuje. Jednocześnie, dobry leśniczy to osoba o głębokiej wrażliwości na przyrodę, dobrym zmyśle obserwacyjnym i doskonałej orientacji w terenie, wysokiej odporności na trudne warunki pogodowe oraz zdolnościach komunikacyjnych i mediatorskich – częścią pracy są wszak również kontakty z okoliczną ludnością, podwykonawcami czy przedstawicielami organów publicznych.

Ekologia.pl (Agata Pavlinec)
Bibliografia
  1. Dziennik Urzędowy Ministra Klimatu i Środowiska; "JAKA JEST DEFINICJA LASU I JAK JĄ INTERPRETOWAĆ?"; archiwum.mos.gov.pl; 2021-10-14;
  2. CareerExplorer; "What does a forester do?"; careerexplorer.com; 2021-10-14;
  3. Environmental Science; "What is a forester"; environmentalscience.org; 2021-10-14;
  4. Britannica; "Forestry"; britannica.com; 2021-10-14;
  5. M. Agnoletti i in.; "HISTORY OF FORESTRY"; THE ROLE OF FOOD, AGRICULTURE, FORESTRY AND FISHERIES IN HUMAN NUTRITION – Vol. II, EOLSS Publications 2011;
4.7/5 - (15 votes)
Post Banner Post Banner
Subscribe
Powiadom o
0 komentarzy
Inline Feedbacks
View all comments