Genetycznie zmodyfikowane komary zmniejszą populację owadów?

Wprowadzenie do środowiska genetycznie modyfikowanych komarów może przyczynić się do ograniczenia liczby owadów roznoszących gorączkę denga.

Do takich wniosków doszli brytyjscy naukowcy, którzy zmienili genetycznie samca komara tak, by nosił w sobie „geny śmierci” przekazywane potomstwu. Po wypuszczeniu na wolność samce zapładniałyby partnerkę, a ich młode ginęłyby przed osiągnięciem dojrzałości płciowej. Kolejne pokolenia nie będą mogły się więc rozmnażać i populacja komarów ulegnie zmniejszeniu – czytamy w Nature Biotechnology. Do pierwszego zakończonego sukcesem krzyżowania się transgenicznych samców z dzikimi samicami doszło na Kajmanach (wyspy na Morzu Karaibskim). Naukowcy z Uniwersytetu Oksfordzkiego, Imperial College London i Liverpool School of Tropical Medicine przeprowadzili badania na terenach objętych epidemią i okazało się że 16 proc. samców i 10 proc larw miało materiał genetyczny zmodyfikowany. Jest to pierwszy taki przypadek w historii.

Podczas badań naukowcy pracowali na gatunku Aedes aegypti, który jest głównym wektorem wirusów gorączki krwotocznej (dengi) i żółtej febry.

Przenoszona przez komary denga powoduje wysoką gorączkę, której towarzyszą bóle głowy. W skrajnych przypadkach może wywoływać krwotok wewnętrzny i prowadzić do śmierci. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) szacuje, że każdego roku odnotowywanych jest od 50 do 100 milionów przypadków zachorowań. Choroba rozprzestrzenia się w ponad 100 regionach na świecie, w tym w Ameryce Południowej, północnej Australii, Indiach, Filipinach, Tajlandii i Wietnamie.

„Badania naukowców dają nadzieję na postęp w kontrolowaniu populacji komarów przenoszących groźne choroby, jak denga, żółta febra i malaria” – powiedział BBC News Dr Raman Velayudhan ekspert Światowej Organizacji Zdrowia.

Projektem zajmuje się spółka Oxitec, firma wydzielona z Uniwersytetu w Oxfordzie. Technologia stosowana przez firmę to odmiana stosowanej wcześniej z powodzeniem „radiologicznej sterylizacji insektów”. Już w 1940 roku wysterylizowane samce niektórych gatunków wypuszczano na wolność. Nie miały one jednak siły, by wabić samice i do reprodukcji nie dochodziło. Dlatego też konieczna była manipulacja genetyczna.

Naukowcy mają nadzieję, że jeśli udałoby się z dengą, to mogłoby także zadziałać na inne choroby roznoszone przez komary, jak na przykład malarię.

Ryzyko

Jak przekonują brytyjscy badacze ich metoda jest o wiele lepsza i korzystna dla środowiska, niż walka z komarami za pomocą środków chemicznych. Jednak wielu ekspertów wyraża poważne obawy, co do wypuszczania na wolność i pozostawiania bez kontroli zmodyfikowanych genetycznie organizmów.

Zdaniem ekologów, może to mieć nieprzewidziane konsekwencje. Nieprzemyślane plany wyniszczania komarów mogą spowodować wielką wyrwę w biocenozie, którą mogą wypełnić inne insekty roznoszące, potencjalnie niebezpieczne choroby. Phil Lounibos, ekolog z Florida Medical Entomology Laboratory w Vero Beach podaje przykład przenoszących żółtą febrę komarów Aedes aegypti. Samice tego gatunku bywają zapładniane przez samce azjatyckich komarów tygrysich Aedes albopictus. Takie zapładnianie sterylizuje je, a komary tygrysie przenoszą już nie jedną, a kilka chorób groźnych groźną dla człowieka. Poza tym zmniejszenie populacji komarów będzie miało wpływ na organizmy usytuowane wyżej w łańcuchu pokarmowym, żywiące się owadami ich larwami.

A co się stanie jeśli „samobójcze” geny przetrwałyby w naturze? Lokalna populacja komarów mogłaby wytworzyć odporność, która czyniłaby późniejsze próby radzenia sobie z tym problemem znacznie trudniejszymi.