Sieja pospolita – opis, występowanie i zdjęcia. Ryba sieja pospolita ciekawostki
Większości z nas kojarzy się jako specjał z restauracji. Sieja pospolita zanim skończy w menu, potrafi przemierzać jednak długie kilometry, goszcząc m.in. w Gdańsku. Ta ciekawa ryba jest oczywiście lubiana przez wędkarzy, ale wymaga szacunku, gdyż jej populacja na świecie stale maleje. Co warto wiedzieć o siei pospolitej i jej zwyczajach życiowych?
Coregonus lavaretus, bo tak brzmi oficjalna nazwa siei pospolitej, to gatunek całkiem niedawno zredefiniowany przez międzynarodowych ichtiologów. Obecnie dotyczyć ma wyłącznie ryb obserwowanych w Jeziorze Genewskim oraz dwóch francuskich jeziorach. W klasycznym i wciąż najpopularniejszym ujęciu gatunek obejmował jednak całą gamę ryb siejowatych spotykanych od zachodniej Europy po Syberię.
Sieja pospolita – między śledziem a łososiem
Sieje należą do rośliny łososiowatych i potrafią osiągać godne tej przynależności rozmiary. Chociaż standardowe osobniki mierzą do 55 cm długości i ważą ok. 1-2 kilogramów, w Polsce na Pojezierzu Kaszubskim złowiono już okaz o wadze 5 kg. Największe osobniki na świecie mogą jednak ponoć dorastać nawet 10 kilogramów!
Z wyglądu sieja przypomina jednak raczej większego śledzia. Kształt i umaszczenie mogą różnić się w różnych lokalizacjach, a to właśnie ów polimorfizm doprowadził do niedawnych zmian w taksonomii. Najczęściej ryba jest jednak dość smukła i ma małą głowę o szpiczastym pysku. Stosunkowo duże łuski grzbietowe bywają niebieskozielone lub ciemnozielone, podczas gdy boki i brzuch są białe, a czasem srebrzyste. Płetwy są ciemnoszare. Na łuku skrzelowym da się również zaobserwować około 30 wyrostków filtracyjnych, które, jak sama nazwa wskazuje, pomagają odcedzać z wody stałe części pokarmu.
Wędruje albo nie…
Sieja pospolita jest zasadniczo rybą słodkowodną, ale obserwowana bywa również w morzach o niskim stopniu zasolenia. Przykładem może być populacja bałtycka, która ma charakter wędrowny i aby złożyć tarło wędruje w dół koryta rodzimych rzek. Inne wędrowne sieje na okres rozrodu przemieszczają się z jezior do rzek. Nie jest to jednak praktyka powszechna i obowiązująca. Sieje bywają bowiem także osiadłe i zadowalają się całkowicie jednym siedliskiem, zwłaszcza, jeśli jest to w miarę głębokie i bogate w pożywienie jezioro.
W Polsce sieję oprócz Bałtyku spotkać można w głębszych jeziorach mazurskich i warmińskich, a także w jeziorach Wdzydze i Łebsko. Poza tym ewidentnie dobrze czuje się wzdłuż zachodnich wybrzeży Anglii i Szkocji, w Skandynawii, Środkowej Europie, ale i Morzu Barentsa oraz Morzu Białym. Ponadto mieszka również w rzekach i jeziorach Kanady oraz Alaski. To wszystko dlatego, że z natury preferuje wodę raczej chłodniejszą, o wysokiej zawartości tlenu i temperaturze od 4 do 16 °C. Jedynie w strefach o srogiej zimie przemieszcza się więc okresowo do płytszych zbiorników. Ogólnie nie lubi dużych zmian cieplnych, a przede wszystkim przeszkadza jej zanieczyszczenie.
Wędrówki siei w celu złożenia tarła mają miejsce przede wszystkim na jesień. W różnych lokalizacjach proces ten może mieć miejsce w innych miesiącach, ale zazwyczaj przebiega między wrześniem a grudniem – wszystko zależy od temperatury wody.
Co zje sieja pospolita, zanim się ją zje
Sieja pospolita odżywia się przede wszystkim skorupiakami. W jadłospisie dorosłych osobników pojawiają się na przykład krewetki, a także ikra innych ryb oraz ich młode. Przysmakiem bywają również larwy i poczwarki owadów wodnych, a nierzadko mięsne odpadki. Młode osobniki konsumują przede wszystkim bezkręgowce oraz zooplankton. W płytkich zbiornikach sieja nie pogardzi również organizmami dennymi.
Co ciekawe, tam, gdzie żywności jest mało, sieje pozostają karłowate i prowadzą zwykle osiadły tryb życia. Nieprzekraczające 20 cm długości osobniki spotkać można na przykład w rzekach syberyjskich oraz jeziorach Laplandii.
Sieja pospolita jako ryba jadalna
W tradycji gastronomicznej sieje cenione są za wysokiej jakości, białe mięso o relatywnie wysokiej zawartości tłuszczu. W smaku jest delikatne, o przyjemnej konsystencji. W rezultacie doskonale nadają się do smażenia, grillowania, a nawet wędzenia. Przyrządza się z niego także sałatki oraz chłodniki. W Północnej Ameryce lubianym specjałem jest również kawior z siei o pięknej złotej barwie.
Ochronić sieje pospolitą
Smaczne mięso siei jest oczywiście jej przekleństwem. Ryba jest chętnie poławiana i jej liczebność spadła w ostatnim stuleciu. Obecnie w Czerwonej Księdze IUCN ma status gatunku narażonego na wyginięcie (VU). Zagrożone są w szczególności populacje wędrowne migrujące w wodach morskich.
W Polsce od połowy października do końca grudnia obowiązuje zakaz połowu siei nieprzekraczających 35 cm. Ten okres ochronny ma zapewnić stabilizację rodzimych populacji.
- “Whitefish” NatureGate; https://luontoportti.com/en/t/2105/whitefish, 27/06/2023;
- “Facts & Guide to Lake Whitefish (Coregonus clupeaformis)” Pond Informer, https://pondinformer.com/lake-whitefish-coregonus-clupeaformis/, 27/06/2023;
- “Coregonus lavaretus” Fishbase, https://www.fishbase.se/summary/232, 27/06/2023;
- “European whitefish is healthy for human consumption, but the nutritional quality varies among seasons” University of Jyväskylä, https://www.jyu.fi/en/current/archive/2019/09/european-whitefish-is-healthy-for-human-consumption-but-the-nutritional-quality-varies-among-seasons, 27/06/2023;
- “Common whitefish (Coregonus lavaretus)” The Marine Life Information Network, https://www.marlin.ac.uk/species/detail/58, 27/06/2023;
