Nalewka z aronii – właściwości, działanie i zastosowanie
Znana powszechnie jako „aroniówka” nalewka z aronii to coś więcej niż trunek pity ku uciesze podniebienia. Dzięki wyjątkowym właściwościom cierpkich czarnych owoców polecana jest jako panaceum na infekcje wirusowe, zaburzenia układu pokarmowego, a nawet zbyt wysoki cholesterol. Dowiedz się czy i dlaczego warto pić nalewkę z aronii i jak ją samodzielnie przygotować.
Nalewki z owoców cieszą się wśród Polaków niegasnącą popularnością. Aronia jest w tym kontekście owocem niezwyczajnym, bo bardzo charakterystycznym w smaku i niekojarzącym się z typową słodkością likierów. Ów wyjątkowy smak zdradza jednak bogactwo cennych związków aktywnych.
Aronia jako surowiec na nalewkę
Wielu z nas to zdziwi, ale aronia czarna (Aronia melanocarpa) to krzew oryginalnie pochodzący z Ameryki Północnej. Polska jest dziś drugim największym po Kanadzie eksporterem czarnych owoców na świecie i stąd zwykło się myśleć, że jest to gatunek rodzimy. W rzeczywistości do Europy aronia zawitała dopiero w XIX w. i zaczęła być w naszym kraju sadzona w formie plantacji. Dziś na Pomorzu jest częściowo zdziczała.
Aronia pojawia się czasem na okrajach dróg i w lasach, a coraz częściej sadzona jest również w przydomowych ogrodach. Jej białe kwiaty, ciemne owoce i przebarwiające się na jesień liście to niebywała ozdoba krajobrazu. Gatunek jest przy tym w pełni mrozoodporny i nie poddaje się łatwo chorobom ani szkodnikom. Czarne owoce o średnicy ok. 1 cm rozwijają się w kiściach, która zbiera się wczesną jesienią. Pozostawione na krzewach przez zimę stanowią cenne źródło pożywienia dla ptaków.
Co kryje się w czarnych owocach?
Owoców aronii nie jada się na surowo, bowiem są wyjątkowo kwaśne i cierpkie w smaku. W przetworach z cukrem są już znacznie bardziej atrakcyjne. Wyrazisty smak zdradza jednak zawartość licznych związków aktywnych.
Aronia czarna jest bardzo bogata w witaminy, minerały, a przede wszystkim związki polifenolowe. Tym ostatnim zawdzięcza wysoki potencjał antyoksydacyjny. Z mnoga przeprowadzonych jak dotąd badań naukowych wynika, że unikalny skład chemiczny owoców aronii przekłada się na właściwości przeciwzapalne, przeciwnowotworowe, antybiotyczne, przeciwwirusowe, przeciwcukrzycowe oraz obniżające ciśnienie krwi.
W szczególności surowe owoce aronii zawierają wysokie dawki witaminy C, E i K, a także sporo potasu i żelaza. Jeśli chodzi o poziom polifenoli, mało który owoc może się z nimi równać pod względem zawartości procyjanidyn, antocyjan oraz kwasów fenolowych. Warto przy tym podkreślić, że stężenie antocyjan, kwasu chlorogenowego oraz neochlorogenowego jest de facto wyższe w soku z aronii niż samych owocach.
Jakie właściwości zdrowotne ma nalewka z aronii?
Aby skorzystać z dobrodziejstw czarnych owoców człowiek nauczył się przetwarzać je na produkty przyjazne do konsumpcji. Północnoamerykańscy Indianie na przykład leczyli wiele dolegliwości herbatą z aronii. W polskich sklepach ze zdrową żywnością nabyć można soki 100% (dość cierpkie w smaku), ale także słodzone syropy i dżemu. Nalewka to z kolei pomysł, który wykorzystuje rozgrzewającą i pobudzającą trawienie moc alkoholu. Warto dodać, że działanie etanolem na owoce ułatwia ekstrakcję cennych związków i utrwala je na dłużej.
Przeciwutleniający potencjał aronii przekłada się przede wszystkim na skuteczną ochronę przed infekcjami. Ze zbiorczej analizy opublikowanej w 2022 r. przez amerykańskich naukowców wynika, że alkoholowy wyciąg z czarnych owoców doskonale zwalcza patogeny przenoszone drogą pokarmową, w tym E. coli, gronkowca złocistego oraz paciorkowca S. pyogenes. Eksperymenty prowadzone na myszach dowiodły, że aronia pomaga zwalczać chorobę zapalną jelit (IBD), ale także infekcje układu moczowego.
Co więcej, nalewka z aronii wydaje się skutecznie ograniczać namnażanie wirusa grypy, dzięki czemu może chronić przed tą groźną czasem w skutkach chorobą sezonową. Sugeruje się nawet, że regularne spożywanie przetworów z aronii może przeciwdziałać infekcjom wywołanym przez koronawirusy.
Inne badania wskazują, że ekstrakty z czarnej aronii są skuteczne w normalizowaniu poziomu glukozy we krwi u pacjentów z cukrzycą. Godny uwagi jest również ich korzystny wpływ na procesy rządzące poziomem trójglicerydów, cholesterolu i lipidów ogółem we krwi. W rezultacie nalewka z aronii polecana jest często jako prewencja chorób układu sercowo-krążeniowego. W badaniach klinicznych udowodniono wręcz, że suplementacja wyciągami z aronii może obniżać zbyt wysokie ciśnienie krwi i przeciwdziałać problemom kardiologicznym kobiet w okresie po menopauzie. Potencjalne działanie terapeutyczne obejmuje również prewencję miażdżycy oraz zakrzepicy.
Potencjał antylipidowy owoców z aronii przekłada się również na przeciwdziałanie nadwadze oraz otyłości. Ponadto uważa się, że wysokie dawki przeciwutleniaczy zmniejszają ryzyko rozwoju choroby Alzheimera, Parkinsona oraz demencji i pozwalają utrzymać skórę w lepszej, optycznie młodszej kondycji.
Sok z aronii w badaniach na szczurach okazuje się także chronić wątrobę przed uszkodzeniami spowodowanymi działalnością wolnych rodników oraz akumulacją związków kadmu. W szczególności ma to odniesienie do uszkodzeń spowodowanych nadużyciem alkoholu, choć w tym przypadku terapia powinna oczywiście opierać się o produkty bez alkoholu.
Wreszcie, coraz więcej pisze się o przeciwnowotworowym działaniu wyciągów z aronii. Dowiedziono już, że wyciągi z czarnych owoców powodują apoptozę i nekrozę komórek rakowych, a ponadto są w stanie hamować rozwój procesów nowotworowych w organizmie. Dotychczasowe sukcesy in vitro dotyczą przede wszystkim raka jelita grubego oraz raka piersi.
Jak przygotować nalewkę z aronii?
Pomysłów na przygotowanie nalewki z aronii jest co najmniej kilka. Jedne wiążą się z gotowaniem owoców, inne polegają wyłącznie na maceracji owoców w spirytusie. W każdym pojawia się jednak cukier, który zdecydowanie ułatwia konsumpcję.
Przepis na nalewkę z aronii bez gotowania
Składniki:
- 2 kg owoców aronii,
- 1 l spirytusu (lub bimbru ok. 60%)
- 500 ml przegotowanej wody
- 1 kg cukru
Przygotowanie:
Umyte i odsączone owoce wsyp do zamykanego worka i włóż do zamrażalnika na 48 godzin. Proces mrożenia sprawia, że owoce tracą na cierpkości i łatwiej puszczają sok. Po wyjęciu zmrożoną aronię przełóż do dużego szklanego słoja, zalej wodą, a następnie spirytusem i szczelnie zamknij. Słój odłóż w ciemne miejsce na 4 tygodnie, pamiętając, aby codziennie go zamieszać. Po tym czasie odcedź płyn do butelki, a owoce zasyp cukrem i odstaw na dalszy tydzień. Na koniec wymieszaj pierwszy nastaw z otrzymanym syropem (przepuszczonym wcześniej przez gazę) i odstaw na 6 miesięcy leżakowania.
Lek czy trunek, czyli dla kogo nalewka z aronii?
Nalewka z aronii prezentuje ciekawe korzyści zdrowotne. Należy jednak pamiętać, że jest to napój alkoholowy, bogaty w cukier, który nie powinien być konsumowany w dużych dawkach i nadaje się tylko dla dorosłych. Co więcej, z dobrodziejstw ukrytych w czarnych owocach można skorzystać również pijąc dostępny w aptekach sok 100%!
- „Current knowledge of Aronia melanocarpa as a medicinal plant” Stefka V Valcheva-Kuzmanova i in., https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17408071/, 28/09/2023;
- “Aronia melanocarpa Products and By-Products for Health and Nutrition: A Review” Tomislav Jurendić i in., https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8300639/, 28/09/2023;
- “Potential Benefits of Black Chokeberry (Aronia melanocarpa) Fruits and Their Constituents in Improving Human Health” Yuline Ren i in., https://www.mdpi.com/1420-3049/27/22/7823, 28/09/2023;
- “Chokeberry (Aronia melanocarpa) as a new functional food relationship with health: an overview” Yiwen Zhang i in., https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2772566922000064, 28/09/2023;
- “Antimicrobial activity of extracts from fruits of Aronia melanocarpa and Sorbus aucuparia” Inga Liepiņa i in., https://eeb.lu.lv/EEB/201312/EEB_11_Liepina.pdf, 28/09/2023;
