Trójglicerydy – czym są i jak wpływają na zdrowie?

Jednym z naturalnych składników krwi jest… tłuszcz. Pewna jego ilość jest potrzebna organizmowi do prawidłowego funkcjonowania, jednak często dochodzi do podwyższenia stężenia lipidów we krwi. Tymi cząsteczkami lipidów są trójglicerydy (triglicerydy), które wielu z nas na pewno kojarzą się z badaniem lipidogramu. Czym są, kiedy mogą być niebezpieczne i jak chronić się przed ich zbyt wysoką ilością we krwi?



Za hipertriglicerydemię odpowiada w dużej mierze nasza dieta bogata w słodycze i alkohol, fot. shutterstockZa hipertriglicerydemię odpowiada w dużej mierze nasza dieta bogata w słodycze i alkohol, fot. shutterstock
  1. Trójglicerydy – co to takiego?
  2. Dieta a trójglicerydy
  3. Dlaczego trójglicerydy szkodzą?
  4. Jak zbadać trójglicerydy i o czym świadczą dane wyniki?
  5. Jak zmniejszyć wysoki poziom trójglicerydów?
  6. Przykładowy jadłospis na 3 dni korzystny dla lipidogramu
  7. Trójglicerydy dla zdrowia człowieka!

Trójglicerydy – co to takiego?

Trójglicerydy to estry glicerolu i kwasów tłuszczowych. Innymi słowy są to lipidy proste, czyli pojedyncze cząsteczki tłuszczów, stanowiące magazyn energii dla organizmu jako element wypełniający komórki tłuszczowe. To właśnie nadmiar tych cząsteczek obecny w adipocytach (komórkach tłuszczowych) sprawia, że ludzie cierpią na nadwagę czy otyłość.

Zupełnie normalnym zjawiskiem jest pojawianie się trójglicerydów we krwi. Można je oznaczyć wraz z badaniem lipidogramu, czyli takich markerów, jak cholesterol całkowity, cholesterol LDL, cholesterol HDL i cholesterol VDLD. Kwestię prawidłowych norm stężenia tych cząsteczek we krwi poruszymy w kolejnych akapitach, wróćmy jednak do obecności trójglicerydów we krwi. Skąd się ona bierze? Po pierwsze trójglicerydy są naturalnie produkowane przed organizm, konkretniej powstają w hepatocytach (komórkach wątroby) z kwasów tłuszczowych i węglowodanów (z pożywienia). Jednak bardziej znaczącym, a jednocześnie dużo bardziej niebezpiecznym źródłem trójglicerydów we krwi jest… nieodpowiednia dieta.

Dieta a trójglicerydy

Znacznie podwyższone stężenie trójglicerydów we krwi dotyka szczególnie osoby z cukrzycą typu II oraz otyłe. To już daje pewne wskazanie co do rodzaju produktów, jakie są niebezpieczne w kontekście rozwoju hipertriglicerydemii (bo tak nazywa się zbyt wysoka ilość trójglicerydów we krwi). Hipertriglicerydemia to nierzadko jeden z objawów choroby zwanej dyslipidemią aterogenną – dotyczącej zaburzeń w gospodarce lipidowej organizmu. Dyslipidemia aterogenna to nie tylko hipertriglicerydemia, ale też zbyt niskie stężenie cholesterolu HDL i nieprawidłowa budowa cząsteczek cholesterolu LDL. Jednak niezależnie od tego, czy już mamy do czynienia z dyslipidemią aterogenną, czy też cierpimy na łagodne zaburzenia gospodarki lipidowej i mamy nieznacznie podniesiony poziom trójglicerydów we krwi – warto wiedzieć, jakie elementy diety mogą sprzyjać tej sytuacji.

Czego unikać, aby nie dopuszczać do podwyższenia trójglicerydów we krwi? Najbardziej szkodliwe są w tej kwestii wszelkie źródła cukrów prostych i alkohol. Zatem należy wyeliminować z diety:

Uwaga - nie tylko cukier określony w składzie jako „cukier” jest szkodliwy, ale wszelkie ukryte jego źródła też powinny być eliminowane z diety. Należą do nich między innymi: syrop glukozowo-fruktozowy, słód, melasa, zagęszczony sok jabłkowy, cukier kokosowy, cukier buraczany, sacharoza, cukier trzcinowy, cukier brązowy, maltodekstryna, inwert/syrop cukru inwertowanego, syrop skrobiowy, syrop cukru karmelizowanego, karmel, syrop maltozowy…

Dlaczego trójglicerydy szkodzą?

Gdy spożywamy duże ilości wyżej wymienionych produktów, to nadmiar energii z nich pozyskany zostaje przekształcony właśnie w trójglicerydy. Te wraz z krwią są transportowane do komórek tłuszczowych w tkance podskórnej i tkance tłuszczowej okalającej narządy wewnętrzne. Taka sytuacja – jeśli nie zostanie w porę zatrzymana, może prowadzić do rozwoju nadwagi i otyłości. Z kolei te zaburzenia znacznie zwiększają ryzyko innych chorób, w tym nowotworów, chorób układu sercowo-naczyniowego, chorób neurodegeneracyjnych, autoimmunologicznych, cukrzycy. Można powiedzieć, że podwyższone stężenie trójglicerydów we krwi to pierwszy i to poważny krok w kierunku rozwoju tych wszystkich zaburzeń. Ponadto wysoki poziom trójglicerydów w połączeniu z podwyższonymi wartościami cholesterolu całkowitego i LDL – może negatywnie wpływać na funkcjonowanie wątroby oraz trzustki i prowadzić do stanów zapalnych w tych narządach. Na szczęście możemy zapobiegać.
Podobnie może wyglądać krew osoby, która zmaga się z zaawansowaną hipertriglicerydemią!, fot. shutterstock

Jak zbadać trójglicerydy i o czym świadczą dane wyniki?

Jak wspomniano, badanie poziomu trójglicerydów to jeden z elementów tak zwanego lipidogramu, czyli badaniu markerów we krwi związanych z gospodarką tłuszczową organizmu. W celu zbadania lipidogramu należy wykonać pobranie krwi, mając na uwadze takie zasady przygotowania do badania lipidogramu, jak:
  • wykonanie badania powinno odbywać się na czczo, co najmniej 12 godzin po ostatnim posiłku;
  • w okresie 12 godzin przed badaniem nie powinno się pić słodkich napojów ani alkoholu;
  • na dzień lub kilka dni przed badaniem nie należy drastycznie zmieniać diety na inną, niż standardowa – dotyczy to zarówno zjedzenia bardzo słodkiego lub tłustego posiłku dzień przed badaniem, jak i zmiany diety bogatej w cukry i tłuszcze na zdrowszą na krótko przed pobraniem krwi – takie nagłe odmiany w menu mogą bowiem znacząco zaburzać wyniki badania lipidogramu;
  • organizm przed badaniem powinien być wypoczęty, najlepiej po całonocnym śnie dobrej jakości,
  • nie powinno się stosować żadnych leków na 12 godzin (lub więcej) przed badaniem – jednak ta porada powinna być skonsultowana z lekarzem.

Jeśli już jesteśmy gotowi na badanie, warto wiedzieć, z czego będzie się składał jego wynik. W skład lipidogramu wchodzą:
  • cholesterol całkowity (norma wynosi do 200 mg/dl krwi),
  • cholesterol frakcji LDL (norma wynosi do 115 mg/dl),
  • cholesterol frakcji HDL (norma wynosi dla kobiet powyżej 50 mg/dl, zaś dla mężczyzn powyżej 40 mg/dl),
  • trójglicerydy (norma wynosi do 150 mg/dl).

Jeśli mamy do czynienia z wysokimi wartościami w przypadku cholesterolu całkowitego, cholesterolu LDL i/lub trójglicerydów, a także obniżonymi dla cholesterolu HDL, to jest to znaczący czynnik ryzyka dla rozwoju chorób sercowo-naczyniowych. Do takowych należą m. in.: miażdżyca, nadciśnienie tętnicze, udar mózgu, choroba niedokrwienna serca, zawał mięśnia sercowego. A skąd bierze się podwyższony poziom trójglicerydów, bo głównie nimi zajmujemy się w tym artykule? Jak wspomniano, do tego przyczynia się przede wszystkim dieta bogata w cukry proste i alkohol. Tłuszcze w diecie wpływają w marginalny sposób na stężenie trójglicerydów – bardziej ich spożycie koreluje z wartościami cholesterolu całkowitego, LDL i HDL. Jednak jeśli mowa tylko o trójglicerydach, to są one wynikiem zazwyczaj zbyt dużego spożycia słodkości i/lub alkoholi.

Jak zmniejszyć wysoki poziom trójglicerydów?

Jak zapewne można się domyślić, podstawowym czynnikiem warunkującym zmniejszenie poziomu trójglicerydów we krwi jest zmiana diety. Bezwzględnie należy odrzucić z menu te produkty z listy udostępnionej powyżej, które goszczą w nim co najmniej kilka razy w tygodniu. Jak zastąpić słodycze i alkohole? Wiadomo, że nie są to produkty, które łatwo można zamienić, nie ma dla nich typowych zastępników. Ale jeśli nam szkodzą – to poszukajmy jakichś alternatyw.

Dla alkoholu mogą to być na przykład trunki bezalkoholowe – ale uwaga, ponieważ one w swoim składzie mogą z kolei zawierać dużą ilość cukrów prostych. Dlatego lepiej alkohol ograniczyć do najbardziej wyjątkowych okazji i pić w niewielkiej ilości, a zastąpić go na co dzień regularnym piciem wody, a także słabych naparów herbat, herbat owocowych, ziół. W przypadku problemów z lipidogramem kawa nie jest produktem zalecanym do codziennego picia, bo choć są badania potwierdzające jej skuteczność w redukowaniu niektórych chorób np. nowotworowych – to jednak jej regularne spożycie może przyczyniać się do podwyższenia wyników w lipidogramie. Dotyczy to przede wszystkim kawy parzonej „po turecku” czy tak zwanej „zalewajki”.

Słodycze warto zamienić na świeże owoce, czasami owoce suszone. Jednak na tym kończy się lista możliwych zamienników, ponieważ wszystkie słodkie produkty, nawet te uznawane za zdrowe (np. miód, soki owocowe) – także są źródłami między innymi cukrów prostych i należy je ograniczać w obliczu hipertriglicerydemii.
Tłuszcze nasycone w diecie są powodem zaburzeń lipidowych, ale nie bezpośrednio hipertriglicerydemii, fot. shutterstock

Przykładowy jadłospis na 3 dni korzystny dla lipidogramu

DZIEŃ 1
Śniadanie: Kanapki z chleba razowego z pieczonym kurczakiem i awokado
Drugie śniadanie: Koktajl jogurtowy z granatem i pomarańczą
Obiad: Pieczony łosoś z kaszą gryczaną i surówką z kapusty kiszonej
Podwieczorek: Domowy mus jabłkowy i garść orzechów włoskich
Kolacja: Sałatka z fasolki szparagowej, tofu i ziemniaków

DZIEŃ 2
Śniadanie: Owsianka z jabłkiem i orzechami włoskimi
Drugie śniadanie: Kanapki z twarogiem i ogórkiem
Obiad: Domowe leczo z indykiem i kaszą jaglaną
Podwieczorek: Smoothie ze szpinaku, ananasa i jabłek
Kolacja: Domowe frytki z batatów z sałatką pomidorową

DZIEŃ 3
Śniadanie: Kanapki z tuńczykiem w posypce z pestek dyni
Drugie śniadanie: Koktajl mleczno-bananowy
Obiad: Domowa zupa kalafiorowa z makaronem
Podwieczorek: Serek wiejski z owocami
Kolacja: Sałatka z kaszy pęczak, awokado i pieczonego łososia

Trójglicerydy dla zdrowia człowieka!

Trójglicerydy to związki nieodzowne w organizmie człowieka. Składająca się z nich tkanka tłuszczowa ma swoje zalety, w tym ochronę organizmu przed niską temperaturą czy magazynowanie energii. Jednak nadmiar w diecie słodyczy i alkoholu powoduje zbyt dużą produkcję trójglicerydów w wątrobie, przez co znacznie wrasta ich stężenie we krwi. Może to prowadzić do wielu poważnych chorób zagrażających życiu. Dlatego konieczne jest badanie lipidogramu co najmniej raz w roku, a w razie przekroczenia norm – podjęcie jak najszybciej zmian w diecie.
Ekologia.pl (Bartosz Kulczyński)

Bibliografia

  1. Catapano A.L. i wsp.; “Wytyczne ESC/EAS dotyczące leczenia zaburzeń lipidowych w 2016 roku. ”; Kardiol. Pol. 2016; 74: 1234–1318.;
  2. Zhang A. i wsp.; “A Study on the Factors Influencing Triglyceride Levels among Adults in Northeast China. ”; Sci Rep. 2018;8(1):6388.;
  3. Harchaoui K. E. i wsp.; “Triglycerides and cardiovascular risk. ”; Curr Cardiol Rev. 2009;5(3):216–222.;
  4. Chang T.I. i wsp.; “Association of Serum Triglyceride to HDL Cholesterol Ratio with All-Cause and Cardiovascular Mortality in Incident Hemodialysis Patients. ”; Clin J Am Soc Nephrol. 2017;12(4):591–602. ;
  5. Ye X. i wsp.; “Serum triglycerides as a risk factor for cardiovascular diseases in type 2 diabetes mellitus: a systematic review and meta-analysis of prospective studies. Cardiovasc Diabetol. 2019;18(1):48. ”; Published 2019 Apr 15. ;
  6. Zekai Ch. i wsp.; “Higher triglyceride to high‐density lipoprotein cholesterol ratio increases cardiovascular risk: 10‐year prospective study in a cohort of Chinese adults”; data dostępu: 2020-02-26
Ocena (3.0) Oceń: