Tropikalne pnącze ma akustyczny wabik na nietoperze

Specjalnie ukształtowane liście niektórych pnączy ułatwiają nietoperzom dotarcie do ich nektaru. Rośliny przystosowały się do akustycznego wabienia zapylających nietoperzy analogicznie, jak do wzrokowego wabienia owadów barwą i wonią kwiatów. Zjawisko to opisano w najnowszym numerze „Scence”.

Żywe kolory kwiatów sprawiają, że łatwiej o uwagę niezbędnych do zapylenia roślin owadów i ptaków, które kierują się zmysłem wzroku. Naukowcy mało jednak wiedzieli o istnieniu analogicznych mechanizmów związanych z wabieniem do roślin nietoperzy. A przecież niektóre ich gatunki skutecznie zapylają kwiaty, a w dodatku zjadają owoce, pomagając rozsiewać nasiona. Kwiaty i owoce nietoperze znajdują dzięki echolokacji.

Niedawno naukowcy zwrócili uwagę na charakterystycznie ukształtowane, talerzowate liście, wyrastające tuż obok kwiatostanu u jednego z tropikalnych pnączy (Marcgravia evenia). Analizowali właściwości tych liści – sprawdzali między innymi, jak odbijają one sygnały dźwiękowe. Okazało się, że łódkowato wygięte liście są akustycznym odpowiednikiem morskiej latarni. Odbijają wyraźne echa, niezależnie od tego, z którego kierunku pochodził wysłany dźwięk, i gdzie jest odbierany. To idealny sygnał dla nietoperzy, poszukujących kwiatów dzięki echolokacji – twierdzi ekolog z niemieckiego Uniwersytetu Ulm, Ralph Simon, i jego zespół.

Aby lepiej poznać to zjawisko, badacze przeprowadzili eksperyment na jęzornikach ryjówkowatych (Glossophaga soricina) – nietoperzach żywiących się nektarem. W pomieszczeniu, w którym żerowały zwierzęta, wśród sztucznych roślin chowali karmidło. Za każdym razem wisiało ono w innej pozycji, a badacze mierzyli czas potrzebny nietoperzom na jego znalezienie. Karmnik mocowali oddzielnie albo przy liściach: zwykłych bądź podobnych do wygiętego talerzowato liścia M. evenia. Testy wielokrotnie powtórzyli.

Okazało się, że nietoperze najdłużej szukały karmnika, gdy wisiał sam. Szybciej znajdowały go na tle zwykłych liści. Natomiast czas szukania pokarmu skracał się o połowę, gdy karmnik wisiał obok repliki wygiętego liścia M. evenia.

Niezwykły kształt i sposób ustawienia liścia sprawiają, że fotosynteza przebiega w nim mniej wydajnie, niż w liściu podobnej wielkości o bardziej klasycznym kształcie. Naukowcy uważają jednak, że ten koszt równoważą korzyści związane z wydajniejszym wabieniem zapylających zwierząt.