Nietoperze

Cechą odróżniającą nietoperze od pozostałych ssaków jest zdolność aktywnego lotu dzięki kończynom przednim przekształconym w skrzydła. Szkielet skrzydła tworzą kości ramienia, przedramienia, wydłużone kości śródręcza oraz paliczków 2-5 palca. Płaszczyznę nośną skrzydła tworzy cienka, mocna i sprężysta błona lotna (patagium) rozpięta pomiędzy kończynami przednimi, ich palcami (z wyjątkiem kciuka), bokami ciała i piętami odnóży tylnych.

Większość gatunków posiada dobrze rozwiniętą błonę ogonową (uropatagium) pomiędzy kończynami tylnymi a ogonemnarząd służący do podwieszania się. Pazury obecne są na kciukach oraz na palcach kończyn tylnych.
Uszy nietoperzy są przeważnie wydatne i opatrzone wyrostkiem skórnym (koziołkiem) o rozmaitych kształtach (cecha gatunkowa).

Większość nietoperzy, z wyjątkiem rudawkowatych, posiada bardzo małe oczy.

U nietoperzy owadożernych wokół nozdrzy często występują błoniaste narośla skórne o skomplikowanych kształtach (np. liścia u liścionosów, podkowy u podkowcowatych).

Tryb życia
Większość gatunków nietoperzy prowadzi nocny tryb życia; rudawkowate są aktywne w ciągu dnia lub o zmierzchu. Nietoperze bardzo dobrze latają; niektóre gatunki poruszają się sprawnie po ziemi (np. wampir, wąsonos mniejszy).

Nietoperze odpoczywają zwisając głową w dół. Rudawkowate przeważnie wiszą na gałęziach drzewpniach drzew, pod korą, w jaskiniach, szczelinach, skręconych liściach, opuszczonych gniazdach termitów oraz zabudowaniach.

Rudawkowate podczas lotu kierują się głównie wzrokiemecholokacji. Wysyłają dźwięki o wysokiej częstotliwości (11-212 kHz) przez otwarty pysk lub przez nos, które następnie jako fale odbite od przeszkody lub potencjalnej zdobyczy odbierane są przez uszy.

Większość nietoperzy żyje w koloniach liczących od kilku (5-10) do 20 milionów osobnikówKolonie rozrodcze składają się z samic z młodymi; samce żyją samotnie lub tworzą niewielkie grupy. Nietoperze strefy umiarkowanej tworzą kolonie zimowe, w których przebywają osobniki obu płci.

Pożywienie
Rudawkowate odżywiają się głównie pokarmem roślinnym – owocami, kwiatami, pyłkiem i nektarem.
Nietoperze owadożerne żywią się owadami, innymi bezkręgowcami, owocami, liśćmi, kwiatami, nektarem i pyłkiem; niektóre polują na większą zdobycz – ryby, płazy, gady, ptaki oraz małe ssaki (w tym nietoperze). Wampiry odżywiają się krwią ptaków i ssaków. 

Rozmnażanie i rozwój
Samice tworzą kolonie rozrodcze, liczące od kilku do kilkuset osobników. Samice rodzą młode w pozycji wiszącej i chwytają je do uropatagium lub w skrzydła. W miocie przeważnie jest tylko jedno młode. U nietoperzy zapadających w sen zimowy występuje tzw. utajone zapłodnienie – zaplemnienie następuje w jesieni, a owulacja i zapłodnienie na wiosnę. Większość młodych staje się samodzielna po upływie 4 miesięcy; pełną dojrzałość uzyskują do 2 roku życia. Długość życia nietoperzy wynosi przeważnie 5-10 lat; niektóre gatunki żyją ponad 30 lat (np. nocek Brandta).

Bibliografia
1.    Encyklopedia biologiczna T. 7, Zdzisława Otałęga (red. nacz.), Agencja Publicystyczno-Wydawnicza Opres, Kraków 1998.
2.    Ssaki świata, Jiři Gaisler, Jan Zejda, Wydawnictwo Muza, Warszawa, 1997.
3.    Leksykon zwierząt – ssaki, red. Elisabeth Keller, Grupa Wydawnicza Bertelsmann Media, Warszawa 2001.
4.    Ssaki, Włodzimierz Serafiński, Ewa Wielgus-Serafińska, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1988.