Maślak syberyjski, zwany też mmaslakiem amerykańskim, jest to grzyb szeroko rozpowszechniony w Ameryce Północnej i na Syberii (stąd nazwy gatunkowe), natomiast nader rzadkim w Europie przedstawicielem rodziny maślakowatych. Na Starym Kontynencie wchodzi w mikoryzę głównie z limbą (Alpy, Tatry), sosną rumelijską (góry Bałkanów), być może także z kosodrzewiną. W USA i Kanadzie współżyje z sosnami pięcioigielnymi, zwłaszcza wejmutką, sosną Banksa, s. zachodnią oraz giętką. W Chinach i na rosyjskim Dalekim Wschodzie rośnie zwykle pod limbą syberyjską lub kosolimbą. Precyzyjna ocena zasięgu geograficznego wymaga rozstrzygnięcia problemu czy populacje z wschodnich wybrzeży USA, zachodnich wybrzeży USA oraz Dalekiego Wschodu należą do jednego, cyrkumborealnego gatunku? Czy jednak rozpadły się już na kilka odrębnych gatunków?
Rurki najpierw złociste, potem oliwkowe, wreszcie ochrowo brązowe, zbiegają się ku nóżce. Uszkodzone przebarwiają się na rudobrązowo.
Kapelusz maślaka syberyjskiego o śliskiej, łatwo ściągalnej skórce, z osłonami zwisającymi z brzegów. Kolor kapelusza zmienia się z wiekiem owocnika: u najmłodszych jest słomkowo żółty, u starych brązowo żółty z czerwonymi plamkami. Powierzchnia kapelusza jest śliska u młodych okazów, a lepka u starszych.
Trzon walcowaty, różowy na dole, a słomkowożółty bliżej kapelusza, z pierścieniem zanikającym z wiekiem. Swoistą cechą m. amerykańskiego są liczne, białawe ziarenka na trzonie, przebarwiające się z czasem na kolor winno bordowy. Ziarenka te produkują opalizującą wydzielinę.
Miąższ o ledwie wyczuwalnym zapachu i słabo kwaśnym smaku. Pod wpływem ługu potasowego zmienia kolor na brązowo czerwony.
Wysyp spor maślaka syberyjskiego barwy cynamonowej. Zarodniki eliptyczne, gładkie, blado żółte, mierzą 8-9,5 x 3,5-5,0 μm. Wyrastają na podstawkach mierzących 21,0-25,5-6,5 μm o czterech sterygmach.
Trwają prace nad wykorzystaniem właściwości przeciwzapalnych tego grzyba w lecznictwie.
Sezon
Maślak syberyjski zawiązuje owocniki od końca lata do późnej jesieni.Występowanie
Maślak syberyjski rośnie tam, gdzie nie brak sosen pięcioigielnych. Dlatego jest tak pospolity w puszczach Syberii i Ameryki Północnej, a jednocześnie tak naturalnie rzadki w Europie. Na Starym Kontynencie trzyma się wyższych pasm Alp, Karpat i Gór Dynarskich, z większymi skupiskami limb lub sosen rumelijskich. Z krajów europejskich podano go z: Austrii, Bułgarii, Czarnogóry, Czech, Francji, Niemiec, Włoch, Macedonii, Polski, Słowacji oraz Szwajcarii.Wygląd
Owocniki maślaka syberyjskiego odznaczają się jasnożółtymi kapeluszami, dużymi porami w hymenoforze oraz cienkim, ciemnożółtym trzonem, obsypanym bordowymi plamkami. Podobnie jak u wielu innych maślaków kształt kapelusza zmienia się z wiekiem: stożkowy lub półokrągły u młodych okazów, u starszych owocników spłaszczony, zwykle z tępym garbkiem.Rurki najpierw złociste, potem oliwkowe, wreszcie ochrowo brązowe, zbiegają się ku nóżce. Uszkodzone przebarwiają się na rudobrązowo.
Kapelusz maślaka syberyjskiego o śliskiej, łatwo ściągalnej skórce, z osłonami zwisającymi z brzegów. Kolor kapelusza zmienia się z wiekiem owocnika: u najmłodszych jest słomkowo żółty, u starych brązowo żółty z czerwonymi plamkami. Powierzchnia kapelusza jest śliska u młodych okazów, a lepka u starszych.
Trzon walcowaty, różowy na dole, a słomkowożółty bliżej kapelusza, z pierścieniem zanikającym z wiekiem. Swoistą cechą m. amerykańskiego są liczne, białawe ziarenka na trzonie, przebarwiające się z czasem na kolor winno bordowy. Ziarenka te produkują opalizującą wydzielinę.
Miąższ o ledwie wyczuwalnym zapachu i słabo kwaśnym smaku. Pod wpływem ługu potasowego zmienia kolor na brązowo czerwony.
Wysyp spor maślaka syberyjskiego barwy cynamonowej. Zarodniki eliptyczne, gładkie, blado żółte, mierzą 8-9,5 x 3,5-5,0 μm. Wyrastają na podstawkach mierzących 21,0-25,5-6,5 μm o czterech sterygmach.
Właściwości
Surowe owocniki maślaka syberyjskiego mogą powodować u niektórych alergie skórne.Zastosowanie
Zastosowanie maślaka syberyjskiego jak u pozostałych jadalnych maślaków i borowików. Opinie na temat walorów smakowych maślaka syberyjskiego są skrajnie różne. Wiele osób uważa go za przykry w smaku i nieprzyjemny w dotyku z racji oślizgłości i łykowatości. Inni jednak cenią go mocniej, porównując go do smaku tłustych kapłonów z cytryną. Oślizgłość może być zaletą przy przyrządzaniu dipów i past do kanapek.Trwają prace nad wykorzystaniem właściwości przeciwzapalnych tego grzyba w lecznictwie.
Bibliografia
- Bi Z., Zheng G., Li T. 1993. ; “The Macrofungus Flora of China’s Guangdong Province. ”; Chinese University Press, Hong Kong. ;
- Palm M., Stewart E. 1986. ; “Typification and nomenclature of selected Suillus species. ”; Mycologia, 78 (3): 325-333. ;
- Mikšik M. 2012. ; “Rare and protected species of Boletes of the Czech Republic. ”; Field Mycology, 13 (1): 8–16. ;
- Miller H., Miller O. 2006. ; “North American Mushrooms: a Field Guide to Edible and Inedible Fungi. ”; Falcon Guide, Connecticut . ;
- Mueller G., Wu Q-X., Huang Y-Q., Guo S., Aldana-Gomez R., Vilgalys R. 2001. ; “Assessing biogeographic relationships between North American and Chinese macrofungi. ”; Journal of Biogeography, 28 (2): 271-281.;
- Russell B. 2006. ; “Field Guide to Wild Mushrooms of Pennsylvania and the Mid-Atlantic. ”; Pennsylvania State University Press.;
- Škubla P. 2007. ; “Wielki atlas grzybów. ”; Dom wydawniczy Elipsa, Poznań. ;
- Wu Q-X., Mueller G., Lutzoni F., Huang Y-Q., Guo S-Y. 2001. ; “Phylogenetic and biogeographic relationships of eastern Asian and eastern North American disjunct Suillus species (Fungi) as inferred from nuclear ribosomal RNA ITS sequences. ”; Molecular Phylogenetics and Evolution, 17 (1): 37-47. ;
- Wojewoda W. 2003. ; “Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. ”; Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, Kraków. ;
- Wojewoda, W., Ławrynowicz, M., 2006. ; “Czerwona lista grzybów wielkoowocnikowych w Polsce. ”; Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, Kraków.;
