Bieługa (Huso huso)

Nazywany/a też: wyz

Bieługa, fot. shutterstock
Bieługa spędza większość dorosłego życia w morzu. W przeciwieństwie do innych jesiotrów, które żerują głównie przy dnie, bieługa spędza dużo czasu pływając w toni. Bieługa żywi się przede wszystkim mniejszymi od siebie rybami, np. śledziami, szprotami i flądrami. Bardzo duże osobniki są w stanie upolować nawet fokę. Bieługi osiągają dojrzałość płciową w wieku 10-15 (samce) lub 15-18 (samice) lat. Dojrzałe płciowo osobniki raz na 3 do 7 lat (obecnie zazwyczaj tylko raz w życiu, ze względu na dużą presję rybaków) wędrują w górę wielkich rzek, aby się rozmnożyć. Wędrówka rozpoczyna się na wiosnę lub jesienią (w przypadku wędrówki jesiennej, ryby spędzają zimę w najgłębszych partiach rzeki, i podchodzą do rozrodu na wiosnę). Bieługi są w stanie przepłynąć 1000-1500 kilometrów wzdłuż rzeki (obecnie rzadko mają taką możliwość ze względu na istnienie zapór) i wędrują najdalej ze wszystkich jesiotrów. Tarło ma miejsce na głębokości 10-15 metrów, na żwirowym podłożu. Samica składa co najmniej kilkaset tysięcy jaj (nawet do kilku milionów). Przyklejone do podłoża jaja bieługi rozwijają się przez ok. 2 tygodnie, po czym wykluwają się z nich 1-centymetrowe larwy. Po zużyciu pozostałego wewnątrz ich ciał żółtka, rozpoczynają żerowanie na drobnych bezkręgowcach. Zaczynają też spływać z biegiem rzeki do morza - mogą pokonywać nawet 60 kilometrów dziennie. Młode bieługi zaczynają polować na inne ryby już po osiągnięciu 20 centymetrów długości. Żyjące w Morzu Kaspijskim bieługi odbywają też sezonowe wędrówki związane z temperaturą i obfitością pożywienia - wiosną przebywają przy północnych wybrzeżach morza, a na zimę wędrują na południe, w stronę wybrzeży Iranu.
  1. Występowanie
  2. Budowa zewnętrzna
  3. Biologia
  4. Systematyka
  5. Galeria zdjęć

Występowanie

Bieługa pierwotnie występowała w morzach: Czarnym, Kaspijskim i Azowskim, rzadko pojawiając się też w Adriatyku. Populacja z Morza Czarnego rozmnażała się w górnym i środkowym Dunaju i jego dopływach (np. Morawie), ale przez budowę olbrzymiej tamy - tzw. Żelaznej Bramy (Rumunia/Serbia) dunajskie bieługi zostały skazane na zagładę. Żyjące w Morzu Kaspijskim bieługi wędrowały w górę Wołgi - budowa tamy w rosyjskim Wołgogradzie również doprowadziła do zniszczenia tej populacji. Obecnie jedyną dużą rzeką, w której bieługa może swobodnie się rozmnażać, jest płynąca przez Kazachstan i Rosję rzeka Ural. Bieługi są tam legalnie poławiane, ale badania naukowe wskazują, że odławia się ich tam 5 razy więcej niż ilość umożliwiającą utrzymanie się stabilnej populacji. Okazjonalnie bieługi wchodzą również do niektórych rzek w Iranie, Turcji i Azerbejdżanie. W Adriatyku ostatni raz bieługę spotkano w roku 1972.
Czy wiesz, że...Bieługi to niezwykłe ryby: mogą wędrować ponad 1000 kilometrów wzdłuż rzek, osiągać gigantyczne rozmiary (6 metrów długości), a żyją ponad 100 lat. Niestety, te cechy powodują również, że są bardzo narażone na wyginięcie z powodu działalności człowieka.

Budowa zewnętrzna

Bieługa osiąga maksymalny rozmiar do 6 metrów długości i 1220 kilogramów wagi. Tak duże ryby spotykało się w przeszłości, liczyły sobie zapewne ponad 100 lat. Obecnie większość dorosłych bieług ma około 2 metrów długości, nie przekraczając masy 300 kilogramów. Bieługa, tak jak i inne ryby z rodziny jesiotrowatych, pokrojem ciała przypomina bardziej rekina niż typową rybę promieniopłetwą. Przód głowy jest wydłużony w długi ryj (rostrum), a otwór gębowy znajduje się na spodzie głowy. Przed otworem gębowym bieługi znajdują się dwie pary wąsików, na których znajdują się m.in. receptory smaku. Ciało bieługi jest wydłużone i wrzecionowate. Skóra jest pokryta mikroskopijnymi "ząbkami" (podobnie jak u rekinów), a widoczne gołym okiem łuski mają formę dużych, kostnych płytek ułożonych w rzędy: wzdłuż grzbietu, wzdłuż linii nabocznej i wzdłuż brzucha. U dorosłych bieług płytki stopniowo zanikają i u dużych ryb są prawie niewidoczne.

Bibliografia

  1. Vecsei, P., Sucui, R. & Peterson, D. (2002); “Threatened Fishes of the World: Huso huso (Linnaeus, 1758) (Acipenseridae)”; data dostępu: 2002-11-15
  2. Kottelat, M., Freyhof J. (2007); “Handbook of European freshwater fishes.”; Publications Kottelat, Cornol and Freyhof, Berlin.; 2002
  3. Doukakis P et al. (2010); “Management and recovery options for Ural River beluga sturgeon”; data dostępu: 2010-06-15
  4. Hont S et al. (2019); “Detailed analysis of beluga sturgeon (Huso huso) and stellate sturgeon (Acipenser stellatus) migration in the Lower Danube River”; data dostępu: 2019-09-02
Bieługa, fot. shutterstock Bieługa, fot. shutterstock

Galeria zdjęć

Bieługa, fot. shutterstockBieługa, fot. shutterstock
Bieługa, fot. shutterstock

Systematyka

Domena:Eukarionty
Królestwo:Zwierzęta
Podtyp:Kręgowce
Takson parafiletyczny:Ryby
Rodzina:Jesiotrowate
Rodzaj:Acipenser
Gatunek:Bieługa
Indeks nazw polskich - takson parafiletyczny Ryby
A B C D E F G H I J K L Ł M N O Q P R S Ś T U V W X Y Z Ż Ź