Olejek kolendrowy – właściwości i działanie. Jak stosować olejek kolendrowy?
Zastosowania olejku kolendrowego rozciągają się od sfery zdrowia i urody po codzienne gotowanie. Charakterystyczny zapach nie należy może do uniwersalnie lubianych, ale spodoba się na pewno miłośnikom silnych ziołowych aromatów i egzotycznej azjatyckiej kuchni. Dlaczego warto kupić olejek kolendrowy i jak z niego korzystać?
Kolendra siewna (Coriandrum sativum) to znana na całym świecie roślina przyprawowa typowa dla południa Europy, północnej Afryki oraz większego obszaru Azji. Jej cechą charakterystyczną są pierzaste liście, woń przypominająca poniekąd zapach pluskwy oraz kuliste owoce o jasno- lub ciemnobrązowym zabarwieniu. Te ostatnie już od wieków cieszą się ogromną estymą – starożytni Chińczycy wierzyli, że zapewniały one nieśmiertelność, zaś w okresie średniowiecza stosowano je jako afrodyzjak. W celach leczniczych polecał je także Hipokrates, a w tradycyjnym ziołolecznictwie są od wieków stosowane przy zaburzeniach żołądkowych, bezsenności, stanach lękowych, a także nadmiernym poziomie glukozy we krwi. Obecnie nasiona kolendry są jednak przede wszystkim składnikiem popularnych mieszanek przyprawowych.
Jak powstaje olejek kolendrowy?
Istnieją dwa rodzaje olejku kolendrowego, które w języku angielskim rozróżnia się nawet oddzielnymi nazwami („cilantro” i „coriander”). Jeden tłoczony jest z liści, a drugi z nasion Coriandrum sativum. Ten ostatni zyskał sobie większą sławę ze względu na balsamiczno-ziołowy, poniekąd słodki aromat oraz podziwu godny repertuar zastosowań. Nasiona zawierają ok. 3% frakcji olejowej (głównie kwasu petroselinowego), ale uzysk olejku zależy w dużej mierze od zastosowanej metody produkcji.
Najczęściej spotykane olejki kolendrowe pozyskiwane są z dojrzałych i wysuszonych owoców metodą destylacji parowej. Niestety, wysoka temperatura prowadzi zdaniem naukowców do niszczenia niektórych wrażliwych na ciepło związków, ograniczając zdrowotny potencjał olejku. Alternatywną, nieco bardziej wydajną opcją jest ekstrakcja za pomocą rozpuszczalników, zwłaszcza heksanu i etanolu, która również powoduje jednak pewien poziom redukcji dobroczynnych związków. Za najbardziej korzystną i zarazem przyjazną dla środowiska metodę pozyskiwania olejku z nasion kolendry uważa się więc obecnie ekstrakcję z wykorzystaniem superkrytycznego dwutlenku węgla, jak dotąd wykorzystywaną w bardzo małej skali.
Końcowy produkt ma dość jasną barwę i średnio gęstą konsystencję. Jego zapach określany jest jako słodki i drzewny zarazem.
Skład olejku kolendrowego
Tak jak w przypadku innych olejków eterycznych, skład produktu w dużej mierze zależy od pochodzenia surowców, zwłaszcza warunków uprawy kolendry, ale także sposobu ekstrakcji. Niezależenie od potencjalnych różnic głównym składnikiem olejku kolendrowego jest jednak zawsze linalol, który stanowić może od 40 do 87% zawartości olejku. Przypomnijmy, że linalol, jest terpenem o silnych właściwościach zapachowych, doskonałych zdolnościach do kamuflowania nieprzyjemnych aromatów, a także wyjątkowych właściwościach bakteriobójczych, antyseptycznych oraz owadobójczych.
Poza tym w różnych olejkach kolendrowych można także znaleźć ponad 30 innych substancji, z których na wzmiankę zasługują przede wszystkim:
- gamma terpinen (7-14%) – monoterpen o silnych właściwościach antyoksydacyjnych
- octan nerylu (2-14%) – ester o kwiatowo-owocowym aromacie
- alfa – pinen (1-7%) – terpen o bardzo efektywnym wchłanianiu, który ma działanie antybiotyczne, przeciwzapalne, wspierające procesy pamięciowe oraz pozytywnie wpływające na receptory neuroprzekaźnika GABAA
- p-Cymen (1-4%) – monoterpen o działaniu przeciwbakteryjnym, przeciwrakowym, przeciwzapalnym oraz przeciwlękowym
Właściwości zdrowotne olejku kolendrowego
W literaturze medycznej przede wszystkim szeroko pisze się o antybakteryjnym działaniu olejku kolendrowego. Z badań naukowych (Delaquis i in., 2002) wynika, że skutecznie zwalcza on drobnoustroje powodujące za zatrucia pokarmowe, np. salmonellę, listerię czy gronkowca złocistego. Hamuje także rozwój bakterii odpowiedzialnych za psucie się żywności, łącznie z bakteriami kałowymi Escherichia coli oraz Enterococcus faecalis. Stąd też, olejek kolendrowy dodawany do potraw może zmniejszać ryzyko infekcji pokarmowych.
Godne uwagi jest również przeciwgrzybiczne działanie olejku z Coriandrum sativum. Wspomniane wyżej badanie dowodzi, że unikalna kompozycja terpenów sprawdza się w walce z drożdżakami z rodzaju Candida albicans i tym samym może być skutecznym sposobem na zapobieganie rozwojowi infekcji jamy ustnej. Ponadto olejek kolendrowy posiada wysoki potencjał antyoksydacyjny, zwłaszcza w kontekście utleniania tłuszczów (tzw. jełczenia) i stosowany jest w przemyśle spożywczym w celu przedłużania trwałości produktów.
Jak stosować olejek kolendrowy?
W masowej produkcji olejek kolendrowy stosowany jest jako aromatyczny i konserwujący dodatek do produktów żywnościowych, substancja lecznicza w produktach farmaceutycznych oraz zapach w kosmetykach. W domowym użytku jego zastosowanie jest równie szerokie i obejmuje przygotowywanie potraw, leczenie bieżących dolegliwości oraz pielęgnację cery. Ponieważ owoce kolendry nie są toksyczne dla człowieka, olejki wysokiej jakości z renomowanych źródeł mogą być aplikowane doustnie!
W przypadku niestrawności poleca się przyjąć 1-2 krople olejku z Coriandrum sativum na łyżeczce wody. Niektórzy sugerują wręcz, aby stosować olejek profilaktycznie po obfitych lub ciężkich posiłkach. Osobom o gorzej funkcjonującym układzie pokarmowym, zwłaszcza zaś cierpiącym na zespół drażliwego jelita, zaparcia i wzdęcia, taka naturalna suplementacja może wyraźnie pomóc. Olejek można też dodawać bezpośrednio do potraw – np. zup, sałatek czy sosów, łącząc lekkostrawność z przyjemnym ziołowym aromatem. Kolendra szczególnie dobrze pasuje do azjatyckich dań typu curry!
Masaże naturalnymi olejami (np. ze słodkich migdałów czy oliwy z oliwek) w proporcji 5 kropli olejku kolendrowego na 30 ml oleju bazowego przynoszą ulgę po intensywnym treningu i innych formach przeciążenia aparatu ruchowego. Sprzyja on relaksacji mięśni, redukuje ich sztywność, niekontrolowane skurcze oraz ból, zaś w formie kąpieli zapobiega również typowym dla sportowców infekcjom grzybicznym stóp. Ponadto, masaż podbrzusza z wykorzystaniem olejku kolendrowego okazuje się efektywny w łagodzeniu bólów miesiączkowych.
Naturalnie, olejek kolendrowych można wykorzystać również do klasycznych inhalacji przeprowadzanych za pomocą kominków aromaterapeutycznych. W tej wziewnej formie działa on przede wszystkim uspokajająco, przeciwlękowo i skutecznie ułatwia zasypianie. Olejek kolendrowy zapachowo i profilowo najlepiej komponuje się z olejkiem lawendowym, tworząc idealną mieszankę relaksacyjną. Ponadto poleca się go łączyć również z olejkiem miętowym, cytrynowym, eukaliptusowym czy z drzewa herbacianego – z tym ostatnim tworzą idealną broń przeciwko bakteriom i grzybom!
Olejek kolendrowy dla urody
Uniwersalny olejek kolendrowy może być również wykorzystywany do pielęgnacji skóry, zwłaszcza tłustej, mieszanej i problematycznej. Stosowany po myciu w rozcieńczeniu z olejem kokosowym pomaga pozbyć się wyprysków, rozjaśnia cerę i wygładza. Może być również dodawany do toników oczyszczających oraz lekkich emulsji do cery trądzikowej. Wysoki poziom antyoksydantów jest także korzystny w kontekście walki z upływem czasu, zanieczyszczeniem powietrza oraz uszkodzeniami skóry spowodowanymi nadmierną ekspozycją na promieniowanie UV. Do pielęgnacji cery dojrzałej poleca się łączyć 1 łyżkę dowolnego kremu, oleju jojoba lub ze słodkich migdałów z 2-3 kroplami olejku kolendrowego.
Przeciwwskazania i skutki uboczne
Zasadniczo olejek kolendrowy uważany jest za bezpieczny i nietoksyczny. Może jednak powodować podrażnienia na skórze, dlatego zawsze lepiej jest rozcieńczać go w oleju bazowym – dla osób o wrażliwej cerze może być jednak niewskazany. Ponadto, należy za wszelką cenę unikać kontaktu olejku z oczami, wnętrzem uszu i okolicami intymnymi. Małe dzieci, kobiety ciężarne oraz karmiące piersią nie powinny stosować olejku kolendrowego!
Dla kogo olejek kolendrowy?
Olejek kolendrowy to przede wszystkim idealna propozycja dla smakoszy i żołądkowców, zwłaszcza, że jedno idzie często w parze z drugim. W kuchni zaskakuje pełnią smaku, stanowiąc niezastąpiony dodatek do azjatyckich dań. Ale z dobrodziejstwa kolendry skorzystają także wszyscy żyjący w stresu i miewający problemy z zasypianiem. Ogólnie można powiedzieć, że ten aromatyczny olej poprawia jakość życia codziennego i zdecydowanie urozmaica jadłospis!
- E-H. Benyoussef i in.,; "Isolation of Coriander Oils by Different Processes"; tandfonline.com; 2021-11-29;
- Geed S.R. i in.; "EXTRACTION OF ESSENTIAL OIL FROM CORIANDER SEED"; researchgate.net; 2021-11-29;
- Dr. Mercola; "Putting The Spotlight On Coriander Seed Oil"; prohealth.com; 2021-11-29;
- Jennifer Lane; "Coriander Essential Oils Uses, Benefits and Recipes Spotlight"; lovingessentialoils.com; 2021-11-29;
- AromaWeb; "Coriander Seed Essential Oil and Cilantro Leaf Essential Oil"; aromaweb.com; 2021-11-29;
- Samad Nejad Ebrahimi i in.; "Essential oil compositions of different accessions of Coriandrum sativum L. from Iran"; ncbi.nlm.nih.gov; 2021-11-29;
