Kolendra przyprawa - właściwości, działanie i zastosowanie kolendry

W „Baśniach tysiąca i jednej nocy” kolendra jest magicznym składnikiem miłosnego eliksiru księżniczki Szeherezady. Przyprawa podana niepłodnemu mężczyźnie nie tylko budzi zmysły nieszczęśnika, ale pozwala cieszyć się licznym potomstwem!

1. Kolendra - nasiona i natka
2. Kolendra na problemy żołądkowe
3. Kolendra dla sercowców i cukrzyków
4. Zdrowotne właściwości kolendry
5. Środki ostrożności przy stosowaniu kolendry
6. Kolendra w kuchni
7. Jak wykorzystań kolendrę?

Kariera kolendry jako afrodyzjaku sięga tysięcy lat wstecz, do czasów Babilonii i starożytnego Egiptu – aromatyczne nasionka odkryte zostały przez archeologów w piramidach faraonów, a także w jednej ze starożytnych izraelskich jaskiń, wykorzystywanej przez ludzi ponad 6 tysięcy lat temu! Egipcjanie wierzyli wręcz, że dosypanie mielonych nasion do wina wzmacnia jego upajające działanie. Kolendrę cenili sobie również antyczni Grecy i Rzymianie, stosując ją nie tylko jako lek na niskie libido i problemy żołądkowe, ale także substancję konserwującą do mięsa. Dzięki rozwojowi szlaków handlowych i podbojom kolonizacyjnymi uprawa i wykorzystanie chińskiej pietruszki (jak nazywa się kolendrę) rozprzestrzeniła się od Azji po Amerykę Północną.

Kolendra - nasiona i natka

W języku angielskim kolendra, z łacińskiego Coriandrum sativum, doczekała się dwóch określeń: cilantro, które oznacza zielone liście rośliny oraz coriander, czyli nasiona pochodzące z jej kwiatów. Należąca do rodziny selerowatych kolendra nie jest kapryśna, jeśli chodzi o wymagania pogodowe i rośnie dobrze wszędzie tam, gdzie sezon wegetacyjny trwa dłużej niż 100 dni. Preferuje jednak stanowiska słoneczne i niedobrze znosi mrozy, więc najpóźniej wysadzać ją można wczesną jesienią. Od momentu wysiania trzeba czekać ok. 2 miesięcy na zbiór liści oraz kwiatów, w których znajdują się nasionka. Te ostatnie suszy się, aby nabrały aromatu i wykorzystuje najczęściej w formie mielonej. W kuchni używa się również bardzo często samej natki, przypominającej wyglądem rodzimą pietruszkę, ale posiadającej wyraźny, ostry smak z lekko cytrynową nutą. Obie części rośliny mają bardzo ciekawe właściwości zdrowotne.

Kolendra zawiera w sobie witaminę A oraz C (w naci), a także fosfor, magnez, wapń i żelazo. Jej lecznicze działanie przypisuje się jednak głównie obecności silnych antyoksydantów (w tym kwercetyny i apigeniny) oraz olejków eterycznych, zwłaszcza geraniolu, limonenu, borneolu i karwonu.

Kolendra na problemy żołądkowe

Kolendrę poleca się przede wszystkim osobom cierpiącym na chroniczne dolegliwości ze strony układu pokarmowego. Badania wskazują, że codzienne przyjmowanie zmielonych nasion, przez co najmniej osiem tygodni, w znaczącym sposób łagodzi dokuczliwe objawy zespołu drażliwego jelita, wzdęcia i skurczowe bóle żołądka, a także kolki jelitowe (nawet u dzieci). Wszystko to za sprawą wspomnianych wyżej olejków eterycznych, które działają przeciwspazmatycznie oraz pobudzają wydzielanie enzymów trawiennych.

Na uwagę zasługuje także silne przeciwbakteryjne działanie kolendry – cyneol, borneol, limonen oraz α-pinen to związki aromatyczne obecne w roślinie, które skutecznie zwalczają patogeny odpowiedzialne za powszechne zatrucia pokarmowe. Nasiona poleca się przy biegunkach bakteryjnych, zwłaszcza salmonelli, natomiast świeże liście pobudzają apetyt i poprawiają trawienie.

Kolendra dla sercowców i cukrzyków

Nasiona kolendry od dawna wykorzystywane są jako naturalny środek regulujący ciśnienie krwi. Zdaniem naukowców substancje aktywne zwarte w ziele poprawiają interakcje między jonami wapnia a acetylocholiną, która odpowiada za napięcie naczyń krwionośnych.

Włączenie przyprawy do codziennej diety w długim okresie czasu pomaga zredukować nadciśnienie. Ale na tym nie koniec dobrych wiadomości – kolendra zawiera także kwasy (askorbinowy, linolowy), które obniżają poziom frakcji złego cholesterolu LDL w tętnicach i zapobiegają miażdżycy, atakom serca i udarom.

Ponadto, warto wspomnieć, że nasiona kolendry potrafią w długiej perspektywie pomóc w kontrolowaniu poziomu glukozy we krwi. Naukowcy uważają, że aromatyczna przyprawa stymuluje wydzielanie insuliny i poprawia metabolizm węglowodanów.

Zdrowotne właściwości kolendry

Kolendra dużą renomą cieszy się także w sferze problemów dermatologicznych. Eteryczne związki czynne wykazują wysoce efektywnie działanie łagodzące na stany zapalne skóry, zwłaszcza egzemę, infekcje grzybicze, opuchlizny i zakażenia bakteryjne. Stosuje się ją przy tym zarówno w formie suplementu, jak i kompresów ze zmielonych nasion. W świetle badań naukowych regularne spożywanie kolendry zmniejsza również o 30% ryzyko zachorowania na raka skóry i opóźnia pojawianie się zmarszczek związanych z ekspozycją na słońce.

Ponadto nasionka oraz świeże liście polecane są w przypadku:

• opuchlizny i bólu stawów o podłożu reumatycznym;
• zatrzymywaniu wody w organizmie, zwłaszcza w konsekwencji problemów z nerkami;
  
• sezonowych alergii na trawy, pyły, jedzenie oraz ukąszenia owadów – kolendra wykazuje bowiem silne działanie antyhistaminowe;
• nieregularnych cyklów miesiączkowych i bólów podczas menstruacji;
• problemów z oczami związanymi z przemęczeniem i degeneracją siatkówki (w tym kontekście lepsze są świeże liście kolendry);
• niskiego libido.

Środki ostrożności przy stosowaniu kolendry

Kolendra jest bezpiecznym ziołem, które przez większość ludzi może być bez przeszkód stosowane długoterminowo. Tym niemniej, istnieje kilka wyjątków od reguły. Przede wszystkim, wysokich dawek kolendry nie poleca się osobom przyjmującym leki na cukrzycę, ze względu na ryzyko hipoglikemii, czyli niedocukrzenia. Ostrożność należy zachować także podczas przyjmowania leków obniżających ciśnienie krwi – skumulowane działanie może być niebezpieczne dla zdrowia. Zarówno nasiona, jak i liście kolendry mogą również wywoływać uczulenia (zarówno pokarmowe, jak i skórne) oraz nadwrażliwość na promieniowanie słoneczne.

Kolendra w kuchni

Kolendra ma swoją drugą kulinarną połówkę i jest nią limonka (ewentualnie cytryna). Połączenie esencjonalnej przyprawy z kwaśnym smakiem ma miliony zwolenników i przewija się w niezliczonych przepisach na mięso, ryby, sałatki i sosy.

Dorsz z kolendrą i cytryną

Składniki:

• 4 filety z dorsza ze skórą
• ¼ szklanki soku z cytryny
• 2 łyżki sosu sojowego
• 1 łyżka miodu
• 1 łyżka posiekanej kolendry (nać)
• sól i pieprz

Przygotowanie:
Dorsza posypujemy solą i pieprzem, a następnie pieczemy w żaroodpornym naczyniu, skórą w dół, ok. 20 minut w temperaturze 200 stopni C. Sos sojowy, miód i sok z cytryny ubijamy w miseczce i dosypujemy posiekaną kolendrę. Polewamy sosem gorącą rybę i serwujemy z ziemniakami oraz zieloną sałatą.


Orientalny hummus z kolendrą

Składniki:

• 400 g gotowanej ciecierzycy (ewentualnie z puszki)
• ½ szklanki tahini (pasta z sezamu)
• 2 ząbki czosnku
• 1 łyżka startego korzenia z imbiru
• ¼ szklanki liści kolendry
• sok z połowy cytryny
• ¼ szklanki wody
• ¼ szklanki oliwy z oliwek
• sól kamienna

Przygotowanie:
Cieciorkę miksujemy do uzyskania pasty (dla gładszej konsystencji można najpierw obrać poszczególne ziarna z łupinek, ale nie jest to konieczne). Dodajemy zmiażdżony czosnek, tahini, kolendrę, sól i sok z cytryny. Miksujemy dalej przez dwie minuty. Przed końcem miksowania zmniejszamy obroty i wlewamy ciurkiem olej i wodę. Podajemy z paluszkami, krakersami lub grzankami.


Sałatka fasolowa

Składniki:

• 1 papryczka chili
• ¼ szklanki oliwy z oliwek
• 2 łyżki soku z limonki
• 2 łyżki octu z czerwonego wina
• 2 szklanki gotowanej fasoli (może być mieszana)
• 2 pomarańcze
• 2 łodygi selera naciowego
• 1 szklanka kiełków rzodkiewki, alfalfa lub rzeżuchy
• ½ szklanki liści kolendry

Przygotowanie:
W słoiczku łączymy olej, ocet, sok z limonki oraz pokrojone chili. Zakręcamy i mieszamy dokładnie wstrząsając. W większej misce łączymy sos, fasolę, sól i pieprz; mieszamy i odstawiamy 10 minut. Pomarańcze dzielimy na cząstki i obieramy z błon. Fasolę łączymy z pomarańczą, selerem pokrojonym w plastry i połową kiełków. Mieszamy, doprawiamy solą morską i pieprzem zielonym, a przed podaniem posypujemy wierzch resztą kiełków.

Jak wykorzystań kolendrę?

Aby w pełni wykorzystać zdrowotne działanie kolendry, warto jej liście dodawać jak najczęściej do sałatek, warzywnych koktajlów oraz do zupy czy ziemniaków – zamiast pietruszki czy koperku. Mielone nasiona można z kolei wykorzystać przyrządzając pasty do chleba z twarogu lub warzyw strączkowych – będzie pysznie i zdrowo!

Bibliografia

1. “https://www.thespruce.com/cilantro-vs-coriander-695294”; data dostępu: 2018-02-28
2. “https://www.organicfacts.net/health-benefits/herbs-and-spices/health-benefits-of-coriander.html”; data dostępu: 2018-02-28
3. “https://www.medicalnewstoday.com/articles/277627.php”; data dostępu: 2018-02-28
4. “https://www.selfsufficientish.com/main/2008/06/coriander-corriandrum-sativum-cilantro-by-andy-hamilton/”; data dostępu: 2018-02-28