Papuzica szerzy się w Europie – czy mamy się czego bać?
W marcu br. europejskie media poinformowały o pięciu przypadkach zgonów wywołanych papuzicą, chorobą roznoszoną przez ptaki, paradoksalnie nie tylko papugi. Oficjalne oświadczenie w tej sprawie wydała Światowa Organizacja Zdrowia, donosząc o przypadkach zachorowania w Austrii, Danii, Niemczech, Szwecji i Holandii. Póki co ryzyko dla zdrowia publicznego określane jest jako niskie.
Papuzica w Europie zaczęła przybierać na sile pod koniec 2023 r. W Austrii zanotowano wówczas 14 przypadków zachorowania u ludzi – dla porównania średnia roczna wynosi w tym kraju dwa przypadki. W Danii w lutym 2024 r. testy zidentyfikowały 23 zakażonych, 17 z nich wymagało hospitalizacji, a cztery osoby zmarły. Łącznie w ostatnich miesiącach zdiagnozowano w ponad 120 chorych. Łatwo zrozumieć, że dane te budzą społeczny niepokój.
Co to jest papuzica?
Papuzica to choroba odzwierzęca, zwana również ornitozą, spowodowana przez bakterię Chlamydophila psittaci (dawniej Chlamydia psittaci). Warto zaznaczyć, że nie ma ona nic wspólnego z drobnoustrojami wywołującymi niesławną chorobę weneryczną. Dość często atakuje ptaki, zarówno dzikie, jak i hodowlane, a także pojawia się u większych ssaków.
U ptaków papuzica często przyjmuje postać uśpioną, rozwijając się dopiero pod wpływem stresu. Wówczas atakuje organy wewnętrzne i drogi oddechowe, powodując utratę apetytu, dreszcze, letargiczność, wydzielinę z oczu, zmianę koloru odchodów i zaburzenia oddychania. Choroba często prowadzi do śmierci ptaka, ale zanim to nastąpi może przenosić się na jajka, zakażając kolejne pokolenie.
Papuzicą można się zarazić karmiąc ptaki, fot. 06shep15/Shuttertock
Ryzyko zarażenia papuzicą dla ludzi
Bakteria Chlamydophila psittaci może przenosić się z ptaków lub ssaków (np. zwierząt hodowlanych) na człowieka. Najczęstszym źródłem zakażenia są ptasie odchody, które po wyschnięciu zmieniają się w pył i mogą przedostać się do dróg oddechowych. Na szczególne ryzyko narażone są więc osoby czyszczące ptasie klatki.
Zagrożenie papuzicą stwarza jednak każdy kontakt z ptactwem, zwłaszcza papużkami, gołębiami, kanarkami, kaczkami czy indykami. Zetknięcie się z odchodami może być całkiem przypadkowe, np. na ławce w parku, lub wiązać się z karmieniem ptaków. Wszystkie wydzieliny cielesne zwierzęcia mogą być źródłem bakterii. W grupie podwyższonego ryzyka znajdują się więc weterynarze, hodowcy drobiu i pracownicy sklepów zoologicznych.
Wśród przypadków zachorowania obserwowanych ostatnio w Europie część pacjentów nie była w stanie przypomnieć sobie żadnych kontaktów z ptactwem; a inni przyznali się do karmienia dzikiego ptactwa. Prawdopodobieństwo zachorowania zależy od stopnia ekspozycji na bakterię, ale także indywidualnej podatności. Teoretycznie możliwe jest zarażenie się papuzicą drogą kropelkową od chorego człowieka, ale fenomen ten obserwowany jest bardzo rzadko.
Tabela przedstawiająca fakty o papuzicy; opracowanie własne
Papuzica – objawy i leczenie
Liczba faktycznych przypadków zachorowania na papuzicę może być zaniżona, gdyż infekcja wywołuje objawy bardzo podobne do grypy lub zapalenia płuc. O ile nie zostanie więc wykonany wymaz z dróg oddechowych lub test z krwi na przeciwciała, chorobę można zrzucić na karb wirusów lub innych bakterii.
Chorzy zwykle skarżą się na gorączkę z dreszczami, bóle mięśni i stawów, nudności i wymioty, biegunkę, osłabienie, zmęczenie, a bardzo często również suchy kaszel. Rzadziej pojawia się ból w klatce piersiowej, płytkość oddechu oraz światłowstręt. Postępująca choroba może zacząć atakować organy wewnętrzne, w tym mózg, wątrobę czy serce. Pacjenci dość często rozwijają też niewydolność oddechową, a nawet zapalenie płuc. Ogólne samopoczucie jest bardzo niedobre i infekcję trudno jest ignorować.
Prawidłowo zdiagnozowaną papuzicę leczy się antybiotykami – zazwyczaj tetracykliną lub doksycykliną. Terapia trwa z reguły 10-14 dni i w poważnych przypadkach wymagać może hospitalizacji. Rokowania zazwyczaj są dobre, a uzdrowienie zwykle całkowite. U ludzi starszych, małych dzieci oraz cierpiących na inne schorzenia, powrót do zdrowia może być powolniejszy. Przypadki śmiertelne się zdarzają, ale są bardzo rzadkie – ok. 1 na 100 chorych.
Objawy papuzicy mogą przypominać zapalenie płuc, fot. Photoroyalty/shutterstock
Czy papuzica jest poważnym zagrożeniem?
Mimo wyraźnego wzrostu częstotliwości zachorowania papuzica póki co nie jest uważana za poważne ryzyko dla zdrowia publicznego. Eksperci uspokajają, że nie będzie ona drugim „Covid 19” ani nie powinna nabrać skali ptasiej grypy. Z drugiej strony, nie da się ukryć, że zagrożenie zakażeniem ornitozą jest realne i w krajach europejskich w ostatnich miesiącach uległo znacznemu zwiększeniu.
Na szczęście zarażeniu papuzicą można strać się aktywnie zapobiegać. Przede wszystkim każdy, kto planuje zakup domowego ptaka, powinien poddać go kontroli u weterynarza przed sprowadzeniem do domu. Kto już ptaka ma, powinien zachowywać daleko idącą ostrożność podczas czyszczenia klatki (rękawice i maska ochronna są wskazane), a w przypadku niepokojących symptomów u pupila natychmiast udać się do weterynarza.
Poza tym ryzyko papuzicy można wyraźnie zmniejszyć:
- unikając kontaktów z dzikimi ptakami;
- myjąc ręce po powrocie do domu;
- stosując środki ochrony przy czyszczeniu karmników i baseników dla dzikich ptaków;
- wstrzymując się od dotykania martwych ptaków lub znalezionych piór;
- nie zbliżając nigdy twarzy do domowych ptaków, nawet tych wyglądających całkiem zdrowo.
Dla uspokojenia dodajmy, że papuzicą nie można się zarazić konsumując chorego kurczaka lub indyka – nie ma więc potrzeby ograniczać ilość drobiu w jadłospisie!
Papuzica – pytania i odpowiedzi
Jak można zarazić się papuzicą?
Ludzie najczęściej zarażają się papuzicą poprzez kontakt z ptasimi odchodami. Bezpośrednią przyczyną może być również karmienie ptactwa.
Jak rozpoznać papuzicę u człowieka?
Papuzica objawami przypomina zwykle grypę lub zapalenie płuc. Towarzyszy jej zwykle gorączka z dreszczami, bóle mięśni, dolegliwości pokarmowe oraz suchy kaszel.
Czy papuzica jest niebezpieczna dla ludzi?
Zarażenia papuzicą są bardzo rzadkie, a chorobę można skutecznie leczyć antybiotykami. W mniej niż 1% przypadków choroba bywa jednak śmiertelna.
- “What Is Parrot Fever, The Disease That Has Killed Five People In Europe?” GrrlScientist, https://www.forbes.com/sites/grrlscientist/2024/03/15/what-is-parrot-fever-the-disease-that-has-killed-five-people-in-europe/?sh=20c6b0fd600c, 5/04/2024;
- “Chlamydia-like 'parrot fever' won't be the next bird flu pandemic, experts say” Maggie O'Neil, https://www.bbc.com/future/article/20240308-chlamydia-like-parrot-fever-psittacosis-symptoms-treatment-experts-respond, 5/04/2024;
- “Psittacosis – European region” World Health Organization, https://www.who.int/emergencies/disease-outbreak-news/item/2024-DON509, 5/04/2024;
- “Parrot Fever Surge Leads to 5 Deaths in Europe” Don Rauf, https://www.everydayhealth.com/infectious-diseases/parrot-fever-surge-leads-to-deaths-in-europe/, 5/04/2024;
