Pierwiastki niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu
Jest grupa pierwiastków, które są niezbędne do prawidłowego działania organizmu. Wśród pierwiastków niezbędnych do życia wyróżniamy makroskładniki (wapń, chlor, magnez, fosfor, potas, sód, siarka) i mikroskładniki (żelazo, miedź, cynk, mangan, molibden, jod, fluor, selen, chrom, kobalt). Każdy z tych pierwiastków spełnia jakąś rolę. Jedne mniejszą inne większą. Poznajmy pierwiastki, które dają nam energię do pracy i życia.
Magnez wzmacnia i koi
Z pośród wszystkich pierwiastków chemicznych magnez (Mg) wydaje się być najbardziej bliskim naszym sercom. To właśnie on odgrywa ważną rolę w poprawnym funkcjonowaniu układu sercowo-naczyniowego człowieka. Poza tym magnez jest również niezwykle ważny dla prawidłowej pracy mózgu, układu nerwowego, a dodatkowo działa pomocniczo przy nadciśnieniu, zakłóceniach równowagi cukrowej, migrenach, astmie oraz osteoporozie. Dzienne zapotrzebowanie na magnez u osób dorosłych wynosi 300-400 mg.
Jego niedobór może powodować problemy z zębami, nerwowość, choroby kości, arytmię, biegunkę, stany depresyjne, drętwienie rąk i nóg, nudności, słaby metabolizm wapnia i witaminy C, skurcze mięśni oraz łuszczyca.
Ciężko jest przedawkować magnez. Przedawkowanie, czyli tzw. hipermagnezia możliwe jest przy nadczynność tarczycy czy nadnerczy kiedy dochodzi do zmniejszania wydalania magnezu przez nerki. Objawy mogą być różne, ale do najczęściej spotykanych zaliczamy: hipokalcemię, arytmię serca, zawroty głowy, niedociśnienie, zaburzenia oddychania oraz ogólne przemęczenie organizmu.
Produkty spożywcze bogate w magnez to: orzechy włoskie, groch, kasza jaglana, kasza gryczana, skumbria, chleb pełnoziarnisty, ryż, wieprzowina, ziemniaki, jajka kurze, pomidory, wołowina, cytryna, jabłka, figi, grejpfruty, zielone warzywa liściaste, żółta kukurydza, owoce morza, produkty sojowe, seler, soczewica oraz wodorosty dulse.
Wapń to nie tylko zdrowe zęby i kości
Wapń (Ca) odpowiada za zdrowe zęby i mocne kości. Minerał ten jest zaliczany do najważniejszych jonów występujących w naszym organizmie, odpowiadając między innymi za zdrowe nerwy, lekki sen i silne mięśnie. Pierwiastek ten łagodzi alergie skórne i pokarmowe.
Dlaczego warto sięgać po produkty z wapniem? Bo jego niedobór (hipokalcemia) sprawia, że łamią się paznokcie, wypadają włosy, często mamy siniaki, jesteśmy nerwowi, a w skrajnych przypadkach pojawia się depresja albo stany lękowe. Jednym z charakterystycznych objawów hipokalcemii jest tężyczka przejawiająca się niekontrolowanymi skurczami mięśni. U dzieci oraz młodzieży w okresie dojrzewania w przypadku niedoboru łatwo o zahamowanie wzrostu i krzywicę. Niedobór tego pierwiastka może prowadzić do rozwoju szeregu chorób sercowo-naczyniowych.
Co się stanie jeżeli przedawkujemy wapń? Zbyt wysoki poziom wapnia we krwi prowadzi w konsekwencji do odwapnienia kości.
Źródłem wapnia są mleko i jego przetworów, jaja, ryby, migdały, orzechy, kasza gruboziarnista, fasola, warzywa liściaste, nasionach roślin strączkowych, karob czy jarmuż.
Krzem – pierwiastek życia
Krzem (Si) odgrywa bardzo ważną rolę dla ludzkiego organizmu. Odpowiedni poziom pierwiastka pomaga zachować równowagę i umożliwia wchłanianie 70-ciu innych pierwiastków niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Krzem wpływa na utrzymanie dobrej kondycji skóry, włosów, paznokci. Ma pozytywny wpływa na poziom ciśnienia krwi oraz drożności naczyń żylnych i tętniczych. Krzem zapobiega odkładaniu się cholesterolu. Odpowiada za prawidłowy przepływ informacji między mózgiem, a naczyniami krwionośnymi. Krzem spełnia niezwykle istotną funkcję w procesie tworzenia oraz regeneracji kości, chrząstek i ścięgien. Jest niezbędny w profilaktyce przeciw osteoporozie, chorobie Alzheimera, cukrzycy, chorobie nowotworowej, miażdżycy i wielu innych.
W przypadku niedostatecznej ilości krzemu niemożliwe jest przyswajanie pozostałych mikroelementów, co zaburza równowagę organizmu, w efekcie doprowadzając do rozwoju chorób. Niedobory krzemu sprzyjają rozwojowi mikroorganizmów, co może doprowadzić do stanów patologicznych. Obniżenie poziomu krzemu występuje także w przypadku grypy czy anginy.
Nie zaobserwowano jeszcze skutków nadmiaru krzemu w organizmie.
Naturalny kwas krzemowy znajdziemy głównie w otrębach i w łuskach ziaren. Dużo krzemu mają trawy bagienne, płucne ziele, proso, jęczmień, owies, brązowy ryż, ziemniaki, szpinak, ogórek, morele czy truskawki.
Chlor – niebezpieczny, ale potrzebny
Chlor (Cl) kojarzony jest głównie z właściwościami dezynfekującymi. Ale trzeba pamiętać, że chlor zaliczany jest też do makroelementów. Jony chlorkowe, wraz z jonami sodowymi i potasowymi, są odpowiedzialne za zachowanie równowagi w gospodarce wodnej ciała. Odpowiednia ilość chloru w organizmie pozwala też na utrzymanie równowagi kwasowo-zasadowej. Chlor jest poza tym ważnym pierwiastkiem przy wchłanianiu witaminy B12, a tworząc kwas solny, obecny w soku żołądkowym, zapewnia właściwe warunki do trawienia pokarmu.
Czym grozi przedawkowanie chloru? Konsekwencją jest między innymi nadciśnienie, występujące z jednoczesnym zmęczeniem, nudnościami, biegunkami, wymiotami, zaburzeniem pracy nerek i problemami ze strony układu mięśniowo-szkieletowego. W tej sytuacji spada ponadto ilość białka we krwi, przez co naruszona zostaje równowaga osmotyczna.
Z kolei niedobory chloru (hipochloremia), spowodowane biegunką, wymiotami, czy nadmiernym poceniem się, mogą zakłócać równowagę gospodarki wodno-elektrolitowej. Może to prowadzić także do osłabienie pamięci, koncentracji, głównie przez zmniejszoną zdolność mięśni do prawidłowego przesyłania impulsów nerwowych.
Najlepszym źródłem chloru jest sól kuchenna. Dostarczymy go sobie również spożywając mięsa, ryby, mleko oraz wodę mineralną
Żelazo na wagę złota
Odpowiednia ilość żelaza (Fe) w diecie chroni nas przed groźną chorobą – anemią. Dzięki niemu erytrocyty mogą skutecznie dostarczać do komórek ciała życiodajny tlen. Poza tym omawiany pierwiastek pełni ważną rolę w profilaktyce antynowotworowej oraz w budowaniu odporności organizmu.
Czym grozi nadmierne skumulowanie żelaza w organizmie? Nadmiar żelaza jest bardzo niebezpieczny – począwszy od bólów brzucha, przez osteoporozę czy depresję, a skończywszy na niedomaganiach serca. Niesie też ryzyko wystąpienia hemochromatozy – choroby równie niebezpiecznej, jak niedokrwistość.
Z kolei niedobór żelaza objawia się sennością i zmęczeniem. Z czasem pojawiają się zawroty głowy. Podczas wysiłku mogą występować nawet krwotoki z nosa. Mamy kłopoty z koncentracją i gorzej zapamiętujemy. Z powodu osłabionej odporności, jesteśmy bardziej narażeni na infekcje, marnieje nam cera, w kiepskiej formie są włosy, słabsze stają się również paznokcie, a w kącikach ust tworzą się zajazdy.
Żelazo znajdziemy w podrobach, wołowinie, drobiu, rybach, owocach morza, jajach, w soczewicy, ciecierzycy, fasoli, grochu, kapuście, ziemniakach, pietruszce nasionach, suszonych owocach czy kaszach.
Jod – śladowy, ale ważny
Jod (I) jest mikroelementem niezbędnym do prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego oraz tarczycy i wszystkich regulowanych przez nią procesów. Najwięcej tego pierwiastka gromadzi się w tarczycy, która wychwytuje go z ustroju. To właśnie z tym gruczołem wiąże się najistotniejsza rola jodu. Od jego ilości uzależnione jest bowiem wydzielanie trójjodotyroniny (T3) i tyroksyny (T4), dwóch hormonów tarczycy, które odpowiadają za prawidłową wagę, które sterują temperaturą ciała, a także mają wpływ na działanie układu nerwowego i krążenia oraz na pracę mięśni. Warunkują wzrost i rozwój komórek ciała.
Gdy jodu w diecie jest za mało pojawiają się problemy ze strony układu nerwowego – trudności ze skupieniem i zapamiętywaniem, a także uczeniem. U kobiet ciężarnych może pojawić się niedorozwój mózgu u płodu. Brak jodu w wieku dorastania sprawia, że dzieci wolniej rosną i gorzej przyswajają wiedzę. Permanentny niedobór jodu skutkuje powstaniem wola na szyi, a w następstwie prowadzi do zaburzeń pracy tarczycy, szczególnie do jej niedoczynności, a nawet nowotworu.
Z kolei nadmiar jodu zwiększa ryzyko zachorowania na nadczynność tarczycy. Przy okazji, innymi objawami przedawkowania jodu są: ślinotok, metaliczny posmak w ustach, niedomagania żołądka i zmiany skórne.
Źródłem jodu są ryby i owoce morza (łososie, makrele, śledzie, dorsze, mintaje), mleko, niektóre produkty zbożowe oraz warzywa. Jod przedostaje się do naszego organizmu przez skórę oraz drogi oddechowe. Stąd wskazane jest, aby osoby z chorą tarczycą regularnie jeździły nad morze.
Chrom – odchudza, uspokaja i dba o serce
Chrom (Cr) jest pierwiastkiem śladowym, ale istotnym. Pierwiastek ten bierze udział w syntezie węglowodanów, lipidów i białek. Ma na to wpływ pośrednio, poprzez regulowanie pracy trzustki do wydzielania insuliny. Jako składowy czynnika tolerancji glukozy (GTF) pomaga w leczeniu osób chorych na cukrzycę. Chrom chroni nas przed chorobami układu krążenia, ponieważ normalizuje cholesterol, obniżając poziom „złego” LDL, na rzecz „dobrego cholesterolu HDL. Chrom jestem elementem składowym wielu enzymów trawiennych i przyspiesza spalanie tłuszczu.
Ciężko jest doprowadzić do niedoboru chromu. Jeżeli nie dostarczamy sobie tego mikroelementu, to mogą pojawić się bóle głowy, którym towarzyszą nudności. Pogarsza się nastrój, co może oznaczać zarówno chandrę i większą drażliwość, jak i stany depresyjne oraz lękowe. Zdarzają się niedomagania w zakresie koordynacji ruchowej oraz drętwienie kończyn. Długotrwały niedobór chromu zwiększa ryzyko wystąpienia cukrzycy typu II, a także miażdżycy tętnic wieńcowych, co w następstwie prowadzi do choroby niedokrwiennej serca oraz zawału.
Z kolei zbyt duże stężenie chromu grozi przede wszystkim rozregulowaniem pracy tarczycy. Często zdarza się przy nadużywaniu suplementów diety na odchudzanie, które są bogate w ten pierwiastek.
Potas na skurcze mięśni i kaca
Potas (K) jest jednym z ważniejszych makroelementów – odpowiada za prawidłową pracę mięśni, w tym serca, oraz bierze udział w przesyłaniu impulsów nerwowych. Potas normuje poziom pH komórkowego oraz panujące w komórkach ciśnienie osmotyczne. Dobrym źródłem potasu, są suszone owoce, nasiona, płatki, orzechy, kakao, drób, cielęcina, wołowina, ryby (halibut, makrela, łosoś czy karp), ziemniaki, brokuły, groszek zielony oraz bananach.
Przedawkowanie potasu zdarza się zaś stosunkowo rzadko, bo przy zdrowych nerkach jest on sprawnie wydalany, a dodatkowo tracimy go pocąc się.
Niedobór potasu (hipokaliemia) objawia się częstoskurczem mięśnia sercowego, migotaniem komór, zwiotczeniem mięśni gładkich i szkieletowych, nadmierną sennością, apatycznością czy puchnięciem kończyn dolnych.
Nadmiar potasu (hiperkaliemia) na przykład przy niewydolności nerek objawia się podobnie jak przy nadmiarze potasu. Odczuwamy znużenie i ogólne osłabienie, mięśnie tracą swoją siłę, serce zaczyna pracować wolniej.
Cynk – pierwiastek urody i męskości
Większość procesów życiowych zachodzących w ludzkim ciele jest związana z cynkiem (Zn). Cynk ma decydujące znaczenie dla prawidłowego rozwoju płodu. Warunkuje produkcję i wydzielanie testosteronu, podwyższa libido, ma pozytywny wpływ na jakość spermy i ruchliwość plemników. Uczestniczy w przemianie melatoniny, przez co ma wpływ na jakość snu i odpoczynku. Od cynku zależy tez sprawne działanie tarczycy, odgrywa ważną rolę przy magazynowaniu i wyrzucaniu insuliny. Cynk chroni nas także przed zachorowaniem na cukrzycę typu 2, oddala ryzyko Alzheimera, wspomaga gojenie się ran oraz walkę z żylakami i wrzodami.
Czym grozi niedobór cynku? Niedobór cynku u dzieci i niemowląt płci męskiej może skutkować upośledzeniem rozwoju organów rozrodczych. Niedostatek cynku u dzieci, niezależnie od płci, powoduje też takie objawy jak: łysienie, zmiany skórne, brak łaknienia czy częste biegunki. U dorosłych niedobór cynku może powodować problemy ze skórą, włosami, paznokciami, odpornością. Pogarsza się nasze samopoczucie, spada nasze libido, pojawia się problem z powonieniem i smakiem.
W praktyce bardzo ciężko doprowadzić do przedawkowania cynku. Jeżeli już do tego dojdzie, to mogą pojawić się wymioty, a na dalszym etapie problemy z przyswajaniem żelaza i miedzi.
Bogate źródło cynku to mięso, podroby, warzywa strączkowe, kasza, gryczana, ziarna zbóż, jajka, orzechy i sery podpuszczkowe, a także owoce morza, w szczególności ostrygi.
Dlaczego fosfor jest tak istotny dla naszego zdrowia?
Dzięki niemu możemy mieć mocne zęby, a kości i stawy funkcjonują bez zarzutu. Fosfor (P), wraz z wapniem, odpowiada za utrzymanie w dobrym stanie układu kostnego.
Ryzyko niedobory fosforu rzadko nam grozi. Jeżeli już do niego doprowadzimy, to możemy odczuwać bóle kości, które to przy okazji są bardziej podatne na złamania, ponieważ obniża się ich gęstość. Wzrasta zagrożenie osteoporozą. Organizm ulega osłabieniu, ponieważ jest niedotleniony, pojawiają się bóle i przykurcze mięśni, a nierzadko również drgawki. Inne objawy to wymioty, biegunki i brak apetytu.
Z kolei przedawkowanie fosforu powoduje wypłukanie wapnia z organizmu, a co za tym idzie zwiększenie ryzyka chorób kości, na przykład osteopenii (zmniejszenie gęstości mineralnej kości), która jest wstępem do osteoporozy. Zbyt duże stężenie fosforu prowadzi do jego odkładania się w drogach moczowych, naczyniach krwionośnych oraz w mięśniu sercowym.
Fosfor znajdziemy w otrębach i płatkach owsianych, w nasionach sezamu, dyni, słonecznika, orzechach, migdałach, kiełkach, roślinach zielonych, warzywach strączkowych, marchwi, kapuście, kukurydzy i rzeżusze, w produktach mlecznych, rybach, tranie i żółtkach jaj. Fosfor znajduje się nawet w napojach gazowanych, wykorzystany jako regulator kwasowości (kwas fosforowy).
Siarka w ustroju – dlaczego jest tak istotna?
Siarka (S) jest makroelementem zawierającym się w każdej komórce organizmu. Nie bez znaczenia jest jej wpływ na pracę układu krwionośnego oraz nerwowego, a także na detoksykację organizmu i poprawę wyglądu. Siarka jest budulcem tkanki łącznej i zapewnia stawom elastyczność. Dzięki działaniu przeciwzapalnemu, wykorzystuje się ją w leczeniu reumatoidalnego zapalenia stawów, dny moczanowej czy rwy kulszowej. Wzmacnia także odporność organizmu poprzez zwiększenie produkcji przeciwciał. Siarka pomaga także walczyć z łuszczycą, egzemami czy atopowym zapaleniem skóry. Widocznie odmładza skórę, wzmacniając jej elastyczność i jędrność.
Niedobory siarki są bardzo dostrzegalne w wyglądzie zewnętrznym. Brak tego pierwiastka sprawia, że skóra szarzeje i wydaje się mało promienna, włosy zaczynają wypadać i tracić blask, a przy tym sztywnieją, paznokcie stają się bardzo łamliwe i podatne na ubytki. Dodatkowo, widoczna jest ciemna otoczka, która pojawia się na tęczówce oka. Niedobór siarki może mieć też poważniejsze konsekwencje – powoduje zmniejszenie wchłaniania wapnia, magnezu, sodu czy żelaza. Procesy detoksykacyjne zwalniają tempo, a my czujemy się ospali, nerwowi i możemy odczuwać nieuzasadniony niepokój.
Najwięcej siarki zawiera nabiał, jaja, mięso, ryby, podroby, cebula, czosnek, brokuły, kalafior, kapusta, groch, szpinak, kopr, papryka, brukselka, cykoria, , truskawki, czy morele.
Związki siarki znajdujące się w naszym organizmie nie są toksyczne i trudno mówić o przedawkowaniu tego pierwiastka. Jest on w większości wydalany z moczem, więc ryzyko zatrucia zbyt dużym stężeniem jest znikome.
Sód ważny dla serca
Sód (Na), wbrew obiegowym opiniom – to pierwiastek niezbędny do życia. Sód to makroelement, pełniący w naszym organizmie funkcję elektrolitu. Dzięki prawidłowemu stężeniu sodu, potasu i chloru możliwe jest niezakłócone powstawanie impulsów nerwowych, a co za tym idzie sprawna praca mięśni i układu nerwowego. Utrzymana zostaje także równowaga kwasowo-zasadowa.
Nadmiar sodu usuwany jest wraz z moczem. Ale gdy nie nawadniamy się dostatecznie, a tym samym rzadko wydalamy mocz, zwiększamy ryzyko przedawkowania sodu.
Konsekwencją niedoboru sodu (hiponatremii) jest powracający ból głowy, a poza tym obniżone ciśnienie krwi, znużenie, brak apetytu czy kłopoty z koncentracją. Hiponatremia objawia się również upośledzeniem orientacji, wymiotami, skurczami mięśni, zaburzeniami oddychania, a w ekstremalnych przypadkach może prowadzić nawet do śmierci.
Znacznie częściej mamy do czynienia z nadmiarem sodu w organizmie. Hipernatremia prowadzi przede wszystkim do nadciśnienia tętniczego. Poza nim należy jeszcze wspomnieć o ryzyku upośledzenia pracy serca, rozwoju kamieni nerkowych czy nawet nowotworu żołądka.
Sód, a konkretnie chlorek sodu zawarty w soli kuchennej, znajduje się w większości produktów spożywczych.
Czego jeszcze nie wiemy o miedzi?
Miedź (Cu) jest też bardzo istotna dla naszego organizmu. Mikroelement ten zwalcza bakterie, hamuje namnażanie się wolnych rodników, czyli de facto chroni przed rakiem. Bierze udział w syntezie kilkunastu białek. Miedź przede wszystkim zapewnia sprawną pracę serca i uczestniczy, wraz z żelazem, w transporcie tlenu po całym organizmie. Potrzebna jest do budowy naczyń krwionośnych oraz bierze udział w produkcji czerwonych krwinek. Od niej zależy działanie układu nerwowego, ponieważ wpływa na aktywność neuroprzekaźników i usprawnia pracę mózgu. Miedź pomaga chronić odporność i zapobiegać osteoporozie.
Niedobór miedzi może powodować problemy z koncentracją, przyczyniać się do obniżenia zdolności zapamiętywania, zmniejszonej odporności, pogarszającego się stanu skóry i włosów czy upośledzenia procesu oddychania komórkowego (tzw. niedokrwistość). Inne symptomy braku wystarczającej ilości miedzi w organizmie to zaburzenia pracy serca, brak łaknienia, częste drętwienie i mrowienie kończyn czy łamliwość paznokci. Miedź wzmacnia też naczynia krwionośne, więc przy jej niedoborze często dochodzi do pęknięć w ich strukturze i pojawienia się „pajączków”.
W nadmiarze miedź odkłada się w neuronach i uszkadza je, prowadząc tym samym do niebezpiecznych zaburzeń psychicznych, kiepskiego nastroju, lęków, smutku, zdenerwowania. Ale może też przerodzić się w depresję lub prowadzić do zaburzeń świadomości i postrzegania.
Miedź znajdziemy w produktach zbożowych, w ziarnach słonecznika, soi i innych roślinach strączkowych oraz w orzechach laskowych i włoskich, żółtym serze, wątróbce, rybach skorupiakach, ziemniakach, pomidorach, zielonych warzywach liściastych, czosnki, grzybach czy suszonych owocach.
Selen dba o potencję i prawidłowy rozwój płodu
Selen (Se), to pierwiastek śladowy, ale ważny dla naszego organizmu. Przeciwdziała rozwojowi nowotworów, dba o potencję i prawidłowy rozwój płodu, wspiera pracę tarczycy, pomaga walczyć z infekcjami grzybiczymi, wirusowymi i bakteryjnymi, łagodzi stany zapalne. Ma duże znaczenie w detoksykacji organizmu i zmniejszają ryzyko półpaśca oraz opryszczki. Jak wykazały liczne badania, może chronić ludzki organizm przez różnymi rodzajami nowotworów. Bogatym źródłem selenu jest mięso (tu na pierwszym miejscu drób), jaja, ryby, skorupiaki, podroby, czosnek, cebula, kiełki, ziarna, otręby, brązowy ryż, drożdże oraz orzechy, szczególnie brazylijskie.
Przy permanentnym niedoborze selenu może dojść do niewydolności serca, obniżenia odporności, zwiększenia ryzyka chorób nowotworowych czy dysfunkcji w pracy tarczycy. Niedobór powoduje także osłabienie organizmu, zmęczenie, częstsze infekcje spowodowane spadkiem odporności, zmniejszenie popędu seksualnego, a nawet niepłodność u mężczyzn czy nieprawidłowy rozwój płodu.
Przedawkowanie selenu jest równie niebezpieczne. Długo utrzymująca się zbyt wysoka dawka selenu może wręcz przybliżyć ryzyko zachorowania na nowotwór. Może też doprowadzić do niedoczynności tarczycy, pojawienia się problemów sercowo-naczyniowych oraz wystąpienia cukrzycy typu 2.
Mangan poprawia libido oraz pamięć
Mangan (Mn), mimo iż jest pierwiastkiem śladowym, należy do mikroelementów niezbędnych człowiekowi do życia. Dzięki niemu możliwe jest właściwe funkcjonowanie układów: płciowego, nerwowego, kostnego i krwionośnego. Mangan wspomaga usuwanie zbędnych produktów przemiany materii oraz przyśpiesza syntezę cholesterolu. Ma niebanalny wpływ na sprawne funkcjonowanie mózgu i całego układu nerwowego. Mangan wpływa korzystnie na pracę mięśni, ma kluczowe znaczenie dla procesu mineralizacji kości. Stanowi także jeden z czynników obronnych przed wolnymi rodnikami. Pierwiastek ten poprawia libido oraz płodność. Warunkuje prawidłowe kształtowanie się narządu słuchu u płodu. Bogate w są produkty pełnoziarniste, takie jak razowe pieczywo, makarony czy brązowy ryż, nasiona warzyw strączkowych, buraki, groszek, jarmuż i szpinak, orzechy – laskowe, włoskie, ziemne; oraz czarna i zielona herbata, kawa, awokado i suszone owoce.
Ewentualny niedobór manganu skutkuje ogólnym osłabieniem, powoduje bóle w obrębie stawów i sprawia, że zaburzone zostaje wchłanianie minerałów oraz witamin. W skrajnych przypadkach może spowodować nawet niepłodność.
Z kolei, gdy manganu w organizmie jest za dużo, dochodzi do zaburzeń w przyswajaniu innych mikro i makroelementów, głównie żelaza, miedzi, cynku wapnia oraz magnezu. Mogą pojawić się problemy ze strony układu nerwowego – obniża się nastrój, zaczynamy być drażliwi i odczuwać bezpodstawny lęk. Na szczęście przedawkowanie manganu zdarza się stosunkowo rzadko.
Kobalt warunkuje prawidłową pracę układu krwionośnego oraz nerwowego
Kobalt (Co) to pierwiastek, który osobno nie ma tak dużego wpływu na zdrowie, ale kiedy z współistnieje z kobalaminą, czyli witaminą B12 ma wpływ na wiele procesów życiowych. Kobalt w połączeniu z witaminą B12 warunkuje prawidłową pracę układu krwionośnego oraz nerwowego. Pomaga w utrzymaniu dobrego samopoczucia i pobudza apetyt.
Wszelkie konsekwencje związane z niedoborem kobaltu są równoznaczne z niedoborem witaminy B12. Przewlekły niedobór kobaltu, a więc i kobalaminy, skutkuje niedokrwistością megaloblastyczną (złośliwą) – chorobą rzadką i pojawiającą się z reguły po latach występowania deficytu witaminy B12 w organizmie. Ponadto z deficytem kobaltu wiążą się takie objawy jak zwiększona drażliwość, wahania nastrojów, stany lękowe i depresyjne, ciągłe zmęczenie, bladość skóry, zawroty głowy, drętwienie i mrowienie kończyn, utrata wagi, biegunki, nietrzymanie moczu, zaburzenia snu, apatia, spłycenie oddechu czy niewydolność serca, a nawet urojenia.
W sytuacji kiedy kobalt zostaje przedawkowany, może nastąpić nadprodukcja erytrocytów, co zagraża sercu. Negatywnie wpływa również na pracę tarczycy oraz na syntezę komórek szpiku kostnego. Może powodować mdłości.
Kobaltu, jak kobalaminy należy szukać w mięsie wołowym, drobiu, wieprzowinie i cielęcinie, rybach, owocach morza, wędlinach, jajach, serach i mleku.
Molibden ma znaczenie dla prawidłowego rozwoju i funkcjonowania
Molibden (Mo) choć jest pierwiastkiem śladowym, ma duże znaczenie dla prawidłowego rozwoju i funkcjonowania. Molibden umożliwia przyswojenie żelaza, a co za tym idzie chroni przed niedokrwistością. Potrzebujemy go, by komórki naszego ciała prawidłowo przyswajały cukry, tłuszcze i białka. Dzięki molibdenowi możliwy jest właściwy metabolizm puryn, co chroni przed zachorowaniem na dnę moczanową. Poza tym mikroelement ten wpływa na stan tkanki kostnej i zębów, wspomaga wzrost w okresie dojrzewania, pomaga oczyszczać organizm z toksycznych substancji i wzmacnia system odpornościowy oraz potencję.
Niedobór molibdenu niesie ze sobą szereg przykrych objawów. Może pojawić się tachykardia, często dopadają nas bóle głowy i wymioty, a nawet zaczynamy mieć problemy z widzeniem po zmroku. Osłabia się odporność organizmu, zwiększa ryzyko wystąpienia próchnicy, a nasze komórki ulegają procesowi przedwczesnego starzenia się. Ponadto zaczynają nam wypadać włosy, pogarsza się stan skóry. Mężczyźni z niedoborem tego pierwiastka są obarczeni większym ryzykiem wystąpienia impotencji. Brak molibdenu oznacza niewystarczającą przyswajalność żelaza, co może doprowadzić do anemii.
Trudno o przedawkowanie molibdenu. W przypadku niedoboru zaczynamy odczuwać bóle i obrzęki stawów. Mogą wystąpić zaburzenia w metabolizmie wapnia i fluoru. Paradoksalnie, niedobór molibdenu, jak nadmiar, zakłóca równowagę w przyswajaniu żelaza oraz miedzi.
Molibden znajdziemy w roślinach strączkowych, na przykład w grochu i fasoli. Znajduje się też w czerwonej kapuście, zielonych liściach warzyw, ryżu, kaszy gryczanej, pełnym ziarnie, mięsie (wołowina, podroby), nabiale, jajach, drożdżach i owocach.
Fluor – zabójca czy dobroczyńca?
Fluor jest pierwiastkiem niezbędnym do życia, a przede wszystkim dla zdrowia naszych zębów. Zapewnia twardość szkliwu zębów, dzięki czemu chroni je przed powstawaniem próchnicy. Ma pozytywny wpływ na odnowę tkanki kostnej.
Bardzo łatwo jednak o jego przedawkowanie – a to zdaje się mieć o wiele gorsze konsekwencje, niż niedobór fluoru. Stan przedawkowania fluoru prowadzi do fluorozy, która objawia się odbarwieniem i pękaniem szkliwa. Fluoroza kości objawia się między innymi usztywnieniem kręgosłupa oraz kruchością kości. Fluor nasila objawy trądziku, kiedy po przedawkowaniu jest wydalany przez skórę, a dokładnie przez gruczoły potowe i łojowe. Zbyt wysoka podaż tego pierwiastka może spowodować niedoczynność tarczycy, zaburzenia pracy trzustki i nadnerczy oraz stany zapalne wątroby. Fluor blokuje absorpcję magnezu z pożywienia, a nade wszystko osłabia układ kostny przez wypieranie z niego wapnia, co może prowadzić do osteoporozy i innych schorzeń związanych z odwapnieniem kości. Fluor w nadmiarze kumuluje się bowiem głównie w kościach, zębach i skórze. Odkładając się w tych miejscach wyrządza olbrzymie szkody. Niedobór tego mikroelementu rzadko nam zagraża.
fluor znajduje się głównie w rybach i herbacie. Zawierają go także mięso, sery podpuszczkowe, produkty zbożowe, mleko oraz warzywa: fasola, szpinak, sałata. Podstawowym źródłem fluoru spośród produktów żywieniowych pozostaje jednak w dalszym ciągu woda pitna.
