Biegus wielki (Calidris tenuirostris)

Biegus wielki to pochodzący z Syberii gatunek ptaka wędrownego. Należy do rodziny bekasowatych (Scolopacidae) i jest gatunkiem monotypowym – nie wyróżnia się podgatunków, a poszczególne populacje nie różnią się od siebie wyglądem. Biegus wielki jest uznawany za gatunek zagrożony wyginięciem w Australii. W Polsce objęto go ścisłą ochroną.

Występowanie

Biegus wielki występuje głównie na Syberii. Jest to gatunek wędrowny, więc gniazduje oraz zimuje na innych terenach. W okresie zimowym leci do Azji Południowo-Wschodniej i na wybrzeża Australii, gdzie jest uznawany za gatunek zagrożony wyginięciem. Biegusa wielkiego można także czasem spotkać na Alasce, tamtejsza populacja bytuje tam całorocznie. W Polsce można go spotkać sporadycznie, odnotowano tylko kilka obserwacji tego gatunku w naszym kraju.

Wygląd

Biegus wielki jest ptakiem średniej wielkości. Długość ciała wraz z ogonem wynosi od 26 do 28 cm, a rozpiętość skrzydeł większości osobników wynosi od 56 do 66 cm. Samice są trochę większe od samców. Masa ciała to zazwyczaj około 115–248 g . Biegus wielki jest bardzo podobny z wyglądu do biegusa rdzawego z tego samego rodzaju, różnią się one przede wszystkim długością dzioba (dłuższy u biegusa wielkiego). U tego gatunku występuje dymorfizm płciowy, samice różnią się wyglądem od samców, choć różnice te nie są bardzo wyraźnie zaznaczone. Dorosły samiec w szacie godowej ma białą głowę i spód ciała oraz bardzo charakterystyczny wzór na wierzchu ciała, szyi i piersi – ciemne plamy, które są największe i najgęściej rozmieszczone na piersi i szyi, a mniejsze i rzadziej rozrzucone na brzuchu. Podobne plamy, choć bardziej brunatne w kolorze widać na jasnych pokrywach skrzydłowych. Samice oraz samce w okrywie spoczynkowej mają mniej wyraziste wzory na piórach, wierzch ich ciała jest jasnoszary, a spód zupełnie biały, bez ciemnych cętek. Obie płcie mają krótkie, ciemnoszare nogi i wąski dziób średniej długości tego samego koloru. Oczy są ciemne, a nad nimi widać jasną brew. Od oka do dzioba biegnie z kolei ciemna, brunatna smuga. Przez oko przechodzi czarna smuga, oddzielona u góry i na dole białym pasem. Upierzenie osobników młodocianych jest podobne do osobników dorosłych w szacie spoczynkowej, ale pióra są ciemniejsze I bardziej brązowe w kolorze.

Biotop

Naturalnym siedliskiem biegusów wielkich są tereny przybrzeżne, wydmy i plaże. Można je również spotkać w zatokach i portach. Czasem przebywają także na wystających ponad wodę rafach koralowych i skałach. W Azji ich naturalnym siedliskiem jest również tundra. Biegusy wielkie bytują zazwyczaj w bardzo dużych grupach, nawet po kilka tysięcy osobników. Preferują tereny otwarte i płytkie wody przybrzeżne, po których często brodzą. Sporadycznie można je także zaobserwować przy jeziorach i bagnach.

Rozmnażanie i rozwój

Biegusy wielkie migrują na zimę do cieplejszych rejonów Australii i Azji. Powracają do Syberii na wiosnę, gdy zaczyna się ich sezon godowy. Samice składają jaja między majem a późnym czerwcem. Gatunek ten jest monogamiczny, pary łączą się ze sobą na stałe i wspólnie budują gniazda na ziemi. Co roku powracają na to samo miejsce, by zbudować gniazdo. Nie jest ono skomplikowane, ma formę zagłębienia wśród płaskich kamieni. Czasem jest wyścielone suchymi porostami. Gniazda budowane są na otwartych terenach, jedyną okoliczną roślinnością bywają karłowate krzewy. Samica składa od trzech do czterech jaj w jednym lęgu. Są one owalne, mają beżowy kolor i brązowe nakrapianie. Okres inkubacji jaj wynosi około 21 dni, wysiaduje je tylko samica. Samiec w tym czasie zajmuje się dostarczaniem jej pożywienia i obroną gniazda. Samica opuszcza gniazdo bezpośrednio po wykluciu się piskląt i odlatuje. Tylko samiec zajmuje się potomstwem. Pełne opierzenie piskląt trwa od 20 do 25 dni po wykluciu. Młode są do tego czasu wyjątkowo bezbronne i narażone na ataki drapieżników oraz niskie temperatury, więc tylko połowa przeżywa ten okres. Po opierzeniu pisklęta osiągają pełnią niezależność po paru dniach. Wchodzą w okres dojrzałości seksualnej w wieku około roku, do trzech lat. Biegusy wielkie żyją w środowisku naturalnym do 17 lat.

Odżywianie

Biegusy wielkie żerują w płytkich wodach i na plażach. Odżywiają się głównie mięczakami i owadami. Ich ulubionym pokarmem są małże.