Biegus białorzytny (Calidris fuscicollis)

Niewielki ptak wędrowny z rodziny bekasowatych. Nie jest zagrożony wyginięciem – Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje biegusa białorzytnego za gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern). W Polsce odnotowano zaledwie kilka obserwacji tego gatunku, ale jest on objęty ścisłą ochroną na terenie Polski.
Występowanie
Biegus białorzytny występuje w Ameryce Północnej w trakcie sezonu lęgowego. Jest to gatunek wędrowny, więc gniazduje oraz zimuje na innych terenach. W okresie zimowym leci do Ameryki Południowej (Brazylia, Ziemia Ognista, Falklandy). Biegusa białorzytnego można także dość często spotkać w Europie, na Azorach i Wyspach Kanaryjskich. W Polsce odnotowano tylko kilka obserwacji tego gatunku.
Wygląd
Biegus białorzytny jest niewielkim ptakiem. Długość ciała wraz z ogonem wynosi od 15 do 18 centymetrów, a rozpiętość skrzydeł waha się od 36 do 38 centymetrów. Samice są trochę większe od samców. Masa ciała to zazwyczaj około 28–66 gramów. U tego gatunku nie zauważamy wyraźnego dymorfizmu płciowego, samce są zbliżone z wyglądu do samców. Dorosłe osobniki w szacie godowej mają brązowoszary wierzch ciała. Widać na nim drobne, ciemne plamki. Spód ciała jest biały z ciemnobrązowym kreskowaniem na głowie i piersi. Gatunek ten zawdzięcza swoją polską nazwę charakterystycznemu, białemu upierzeniu na kuprze. Białe pióra widoczne są również na brwi. Ogon jest jednolicie czarny. Samice oraz samce w okrywie spoczynkowej mają mniej wyraziste wzory na piórach, wierzch ich ciała jest jasnoszary z ciemnymi plamami, a spód zupełnie biały z lekko widocznym ciemnym kreskowaniem. Obie płcie mają krótkie, ciemnoszare nogi i wąski dziób średniej długości tego samego koloru. Oczy są ciemne, a nad nimi widać jasną brew. Od oka do dzioba biegnie z kolei ciemna, brunatna smuga. Upierzenie osobników młodocianych jest podobne do osobników dorosłych w szacie spoczynkowej.
Biotop
Naturalnym siedliskiem biegusów białorzytnych jest tundra na terenach Ameryki Północnej, a więc głównie obszary Alaski i Kanady. Preferują tereny ze stosunkowo gęstą roślinnością i licznymi pagórkami. Spędzają tam sezon godowy. Poza okresem lęgowym biegusy białorzytnie przebywają także chętnie na wilgotnych terenach, takich jak mokradła, brzegi rzek i jezior. Na ogół unikają piaszczystych plaż i szybko płynącej wody.
Rozmnażanie i rozwój
Biegusy białorzytnie migrują na zimę do cieplejszych rejonów Ameryki Południowej. Powracają do Ameryki Północnej późną wiosną, gdy zaczyna się ich sezon godowy. Samice składają jaja między czerwcem a sierpniem. Gatunek ten jest monogamiczny, pary łączą się ze sobą na stałe i wspólnie budują gniazda na ziemi. Co roku powracają na to samo miejsce, by zbudować gniazdo. Nie jest ono skomplikowane, ma formę zagłębienia wśród roślinności na ziemi. Czasem jest wyścielone suchymi liśćmi, mchem lub porostami. Gniazda są na ogół dobrze ukryte w kępie mchu lub trawy. Samce bronią terytorium lęgowego, szybując i fruwając nad nim, wydając ochrypłe, grzechoczące dźwięki. Samica składa od trzech do czterech jaj w jednym lęgu. Są one owalne, mają oliwkowy kolor i ciemnobrązowe nakrapianie. Okres inkubacji jaj wynosi około 20-22 dni, wysiaduje je tylko samica. Gdy samica złoży jaja, samiec przestaje się pokazywać i opuszcza teren lęgowy. W przeciwieństwie do innych przedstawicieli rodzaju Calidris, gdzie inkubacja jest dzielona między samce i samice. Młode wykuwają się pokryte delikatnym puchem. Zaczynają opuszczać gniazdo już pierwszego dnia po wykluciu, ponieważ muszą samodzielnie znaleźć pożywienie. Opieka samicy ogranicza się tylko do utrzymywania piskląt w cieple i przeganiania drapieżników. Po wykluciu młode pisklęta usamodzielniają się zupełnie po 16-17 dniach. Po tym czasie uzyskują pełne opierzenie. Młode są do tego czasu wyjątkowo bezbronne i narażone na ataki drapieżników oraz niskie temperatury.
Odżywianie
Ich dieta składa się głównie z małych bezkręgowców, w tym: mięczaków, skorupiaków, pierścienic oraz owadów dorosłych i larw. Chociaż wcześniej uważano, że jedzą tylko bezkręgowce, wykazano niedawno, że nasiona stanowią również część diety biegusa białorzytnego. Na terenach bagnistych biegusy białorzytne żerują, brodząc w płytkich wodach i błocie. Kiedy są w tundrze, wyszukują pożywienie pośród mchów i roślinności.