Płytecznik (Lopholatilus chamaeleonticeps)

Płytecznik to zagrożony gatunek największej ryby z rodziny płyteczników (Malacanthidae).

Występowanie

Gatunek ten występuje obficie na wodach terytorialnych Stanów Zjednoczonych w Oceanie Atlantyckim w Stanach Zjednoczonych. Duża populacja płyteczników zamieszkuje Zatokę Meksykańską. Ryby te są najczęściej spotykane na głębokości od 91 do 146 m, w temperaturze 24°C. Najnowsze doniesienia wskazują jednak, że płyteczniki chętniej żyją na dnie oceanu, zakopując się w mule na głębokości nawet 457 m, gdzie temperatura waha się od 9 do 14°C.

Wygląd

Płytecznik jest największym gatunkiem z rodziny Malacanthidae. U tego gatunku występuje dymorfizm płciowy – samice są trochę mniejsze od samców. Samce mogą dorastać do 112 cm długości, a samice do 100 cm. Grzbiet ryby ma niebiesko-zielony, opalizujący kolor, z wieloma żółtymi i złotymi plamkami. Brzuch jest biały. Głowa jest jasnoniebieska, ale w okresie tarła zmienia kolor na różowawy. Oczy są otoczone niebieską obwódką. Płetwy piersiowe mają jasny odcień sepii, a brzeg płetwy odbytowej jest koloru fioletowo-niebieskiego.

Rozmnażanie i rozwój

Tarło płyteczników rozpoczyna się na początku marca i trwa do końca listopada. Szczyt tarła ma miejsce między majem a wrześniem w regionach Zatoki Śródatlantyckiej. Nie jest to jednak bezwzględną regułą, ponieważ czas rozrodu zależy od temperatury. Na wodach położonych dalej na południe tarło trwa od kwietnia do czerwca. Nie do końca poznano zachowanie płyteczników podczas tarła, ale przypuszcza się, że ryby te są poligamiczne i to samica wybiera samców do rozrodu. Samice składają ikrę co cztery dni, czyli około 34 razy podczas jednego sezonu. W zależności od wielkości, przeciętna samica może złożyć od 195 000 do nawet 8 milionów jaj w okresie tarła (przeciętna samica składa 2,3 mln jaj). Jednak niewiele z młodych ryb przeżywa początkowy okres życia, kiedy są najbardziej narażone na ataki drapieżników. Jaja są składane w toni wodnej, pływają swobodnie. Po kilku dniach wykluwają się z nich maleńskie larwy, które mają około 2,5 mm długości. Larwy znajdują się w planktonie od lipca do września. Przez cały ten okres szybko rosną i po pewnym czasie wykupują sobie norkę w dnie, żeby w niej zamieszkać. Po kolejnym etapie wzrostu młodociane osobniki dojrzewają seksualnie i stają się aktywne seksualnie. Przełowienie wpłynęło na wiele aspektów życia tych ryb, w tym na znaczne obniżenie wieku dojrzałości płciowej, samce zaczęły również dojrzewać szybciej od samic. Obecnie wiek dojrzałości płciowej wynosi niecałe 6 lat u samców i od 6 do 7 lat u samic. Płyteczniki są rybami długowiecznymi. Osobniki, które przeżyją do okresu dorosłości mogą następnie żyć aż 25-35 lat. Najstarsza odnotowana samica (żyją one dłużej od samców) dożyła 46 lat.

Odżywianie

Nie ma wielu informacji na temat diety larw płyteczników, ale najprawdopodobniej żywią się zooplanktonem. Podstawę diety osobników dorosłych stanowią kraby i homary oraz inne niewielkie bezkręgowce żyjące na dnie oceanu. Płyteczniki odżywiają się również małżami, salpami, kałamarnicami, koleniami atlantyckimi, makrelami, śluzicami i śledziami. Ze względu na szkodliwą działalność człowieka zauważono, że spożywają także ludzkie śmieci, w tym obierki ziemniaczane i kości z mięsa. Czasami u tego gatunku można spotkać się z kanibalizmem.

Tryb życia

Płytecznik nie jest rybą wędrowną, pozostaje w jednym lokalnym obszarze, który odpowiada jego potrzebom przez cały rok. Specyficznym zachowaniem gatunkowym jest wykopywanie norek na dnie mułu oceanicznego. Osobnik młodociany wykopuje swoją norkę lub wybiera opuszczone przez innego płytecznika lokum i spędza w nim całe życie. Wraz ze swoim wzrostem powiększa norkę. Czasami jedna norka jest zamieszkiwana przez parę dorosłych płyteczników. Ryby te najczęściej gromadzą się w jednym obszarze, więc norki często znajdują się blisko siebie. Czasem są one wykorzystywane jako schronienie przez inne zwierzęta, takie jak różne mięczaki lub skorupiaki. Nie ma wielu informacji na temat zagrożeń dla płyteczników. Prawdopodobnie padają one ofiarami drapieżnictwa przez większe ryby, takie jak kolenie, kongery lub nawet rekiny. Największe zagrożenie dla tego gatunku stanowi jednak działalność człowieka, przede wszystkim nadmierne połowy. Przez ostatnie lata zauważono niepokojący spadek populacji tego zagrożonego wyginięciem gatunku.