Puchacz (Bubo bubo)

Wygląd

Puchacz to największy europejski gatunek sowy. Charakteryzuje się dużymi oczami o jaskrawej, żółtopomarańczowej tęczówce. Cechą rozpoznawczą gatunku jest szlara – kolisto ułożone pióra wokół oczu. Brązowe upierzenie ciała, czasem przeplatane rdzawo-płowymi elementami, jest bardzo bujne i sprawia wrażenie niezwykle gładkiego. Końcówki skrzydeł, także brązowe, są zaokrąglone. W ubarwieniu występuje także biała plama umiejscowiona między podbródkiem i podgardlem. Za jej pomocą odczytać można nastrój puchacza – gdy jest mocno widoczna, oznacza to, że ptak jest zaniepokojony. Na głowie puchacza znajdują się kępki piór, które przypominają uszy (sowy nie posiadają uszu zewnętrznych, a jedynie otwory słuchowe ukryte pod piórami). Długość ciała wynosi od 60 do 77 cm, w zależności od płci, samice bowiem są większe od samców. Masa ciała puchaczy waha się od dwóch do czterech kilogramów, zaś rozpiętość skrzydeł to około 176 cm.

Występowanie

Populacja puchacza jest szeroko rozpowszechniona w Eurazji, ale nieliczna. Spotkać go można także w północnej Afryce. Puchacz był niegdyś intensywnie tępiony i niemal całkowicie wyginął. Na szczęście został z powodzeniem reintrodukowany, tj. ponownie zasiedlony, na terenie Niemiec, Łotwy i Estonii. Nieliczne jego populacje występują także w Norwegii, Szwajcarii i na Węgrzech. Populacja puchacza w Polsce nie należy do najliczniejszych, choć obserwuje się jej powolny wzrost. Jego siedliska w naszym kraju znajdują się głównie w Dolinie Biebrzy i Górach Stołowych. W Polsce objęty jest ścisłą ochroną gatunkową.

Biotop

Z racji na nocny i skryty tryb życia, nie jest łatwo zaobserwować puchacza w naturalnym środowisku. Jeśli mamy szczęście, spotkamy go w bagnistych lasach, świerkowych i jodłowych borach, a także w górach – jego obecność odnotowano nawet na wysokości 4700 m n.p.m. Gdy populacje były bardziej liczne, można było zaobserwować puchacza także na otwartych terenach, np. stepach. Jedno jest pewne – aby ta sowa osiedliła się w jakimś miejscu, musi być ono ciche, spokojne, bezpieczne i oczywiście bogate w pokarm. Dlatego też puchacz zakłada czasami gniazda w pobliżu zbiorników wodnych, ze względu na dostępność różnych gatunków zwierząt stanowiących jego ofiary.

Lęgi

Puchacz z natury jest monogamistą – łączy się w pary na całe życie. Podobnie jak w przypadku ptaków drapieżnych, przywiązuje się do miejsca. Ta największa europejska sowa gniazduje na drzewach, w dziuplach, ale także w bezpiecznie ulokowanych zagłębieniach w ziemi. Wysoko w górach buduje gniazda w szczelinach skalnych. Do rozrodu przystępuje na przełomie lutego i marca. Samica wyprowadza jeden lęg w roku, składa wtedy od dwóch do czterech jaj, które wysiaduje przez 35 dni. Rola samca w tym czasie polega na karmieniu swojej partnerki. Na przełomie kwietnia i maja wykluwają się pisklęta. Po 5 tygodniach troskliwej opieki rodzicielskiej, młode opuszczają gniazdo. Ponieważ dojrzałość płciową puchach osiągaj około 3 roku życia, dopiero wtedy łączy się w pary i wyrusza na poszukiwania miejsca lęgowego.

Pokarm

Puchacz prowadzi nocny tryb życia, więc na polowanie wyrusza tuż po zapadnięciu zmroku. Poluje w ciemnościach, dlatego szczyci się doskonałym słuchem i wzrokiem (sowy widzą 100 razy lepiej niż człowiek). Jeden ze sposobów polowania puchacza polega na nieruchomym siedzeniu na drzewie i nasłuchiwaniu – a potrafi w takiej postawie usłyszeć nawet najdrobniejszy szmer. Gdy pojawia się ofiara, wówczas ptak spada na nią i chwyta ją szponami. Ponieważ ma bardzo silne skrzydła, potrafi unieść ofiarę i odlecieć z nią na odległość kilku kilometrów. Ofiarami puchacza padają najczęściej drobne gady, płazy, ptaki i ssaki (żaby, jaszczurki, jeże, wiewiórki, wrony, sroki). Dorosły osobnik potrafi zabić nawet młodą sarnę czy głuszca. Poza tym puchacz odżywia się też większymi owadami, np. chrząszczami. Sowa ta nie zawsze zjada swoją zdobycz od razu, wówczas ukrywają ją w dziuplach. Warto wspomnieć o dużym znaczeniu puchaczy dla środowiska, bowiem polują często na osobniki chore i słabe, co wzmacnia populacje wielu gatunków zwierząt leśnych.