Troć wędrowna (Salmo trutta trutta)

Troć wędrowna to dwuśrodowiskowa ryba wędrowna, która na okres tarła płynie z morza do słodkowodnych rzek. Występuje w północnym Atlantyku, w Morzu Bałtyckim i Morzu Północnym.

Budowa

Troć wędrowna jest podobna do łososia, choć ma od niego nieco większą głowę i bardziej walcowate ciało. Długość ciała troci wędrownej wynosi ponad 100 cm, a masa ciała to zazwyczaj około 12-13 kg. Samice mają dość dużą głowę, u samic jest nieco mniejsza i smuklejsza. Kolejną cechą odróżniającą płcie jest budowa dolnej szczęki – u samców w okresie tarła wyrasta z niej niewielki, lekko zakrzywiony hak. Nie ma go u samic. Trzon ogona jest stosunkowo szeroki, a płetwa ogonowa prosta. Osobniki młodociane mają małe wcięcie w płetwie ogonowej. Na kolor ciała wpływają warunki środowiskowe panujące w danej rzece. Grzbiet ciała ma zazwyczaj szarobrązową barwę z jaśniejszym odcieniem po bokach. Brzuch jest srebrzysty. Płetwa grzbietowa ma charakterystyczny czerwony brzeg. Na grzbiecie głowie i bokach widoczne są gęsto rozmieszczone czarne plamki, które w okresie tarła u samców otoczone są dodatkowo żółtą otoczką. U samców w tym okresie pojawiają się także czerwone plamki na bokach. U młodych troci występują z kolei ciemne prążki na całym ciele i czerwone plamki na grzbiecie i bokach.

Biologia

Troć wędrowna jest rybą dwuśrodowiskową. Większość życia spędza w wodach morskich, ale w okresie tarła odbywa długą wędrówkę do słodkowodnych rzek. Wędrówki tarłowe rozpoczynają się lipcu i trwają do jesieni. Na tarliska najpierw docierają samice, a później dołączają do nich samce. Samice wykopują płetwami niewielki dołki na ikrę. Po złożeniu jaj starannie zakopują je żwirem. W ten sposób powstają gniazda tarłowe – kopczyki nad ikrą, które mogą mieć nawet dwa metry średnicy. Po odbytym tarle dorosłe samce i samice wracają do morza. Po około czterech miesiącach z jaj wykluwają się młode trocie. Początkowo korzystają one z zapasów pokarmowych zgromadzonych w dużym woreczku żółciowym, ale po upływie 3-6 tygodni zaczynają zdobywać samodzielnie pokarm. Młode osobniki są drapieżne podobnie jak postacie dorosłe. Odżywiają się drobnymi skorupiakami i larwami owadów, stopniowo polując na coraz większe zdobycze. Ten etap rozwoju charakteryzuje się bardzo intensywnym żerowaniem. Osobniki młodociane pozostają w rzece przez początkowy okres swojego życia. Może to trwać od roku do nawet siedmiu lat, ale w Polsce trocie zazwyczaj rozpoczynają wędrówkę do morza w wieku dwóch lat. W okresie następuje zmiana ubarwienia ryb, przechodzą tzw. „wysrebrzanie” i tracą ciemne prążki. W morzu spędzaj od roku do czterech lat. Jest to okres silnego wzrostu i nabierania masy. Dorosłe trocie powracają na tarło do rzek, w których się urodziły. Troć wędrowna może żyć nawet do 20 lat na wolności. Obecnie nie jest zagrożona wyginięciem. W Czerwonej Liście Gatunków Zagrożonych Wyginięciem (IUCN) ma stratus gatunku najmniejszej troski (LC).

Odżywianie

Troć wędrowna to gatunek drapieżny. Polują głównie na ryby śledziowate i dobijakowate. Głównym pożywieniem młodych osobników są owady, niewielkie skorupiaki i denne bezkręgowce.

Występowanie

Zasięg występowania troci wędrownej obejmuje wschodnią część północnego Atlantyku (stąd druga nazwa tego gatunku – troć atlantycka). Żyje w rzekach i morzach od Portugalii aż po Morze Białe u wybrzeży Skandynawii. Można ją także spotkać w Morzu Północnym, Zatoce Baskijskiej i Morzu Bałtyckim. W Polsce troć występowała licznie w latach 50., ale degradacja środowiska oraz zapory na Wiśle i dobrze znacznie zredukowały jej populację. Obecnie występuje w Wiśle i jej dopływach, które znajdują się poniżej zapory: rzeki takie jak Drwęca, Wierzyca czy Wda. Można ją także spotkać w dorzeczu Odry – w Wartcie, Drawii i Gwdzie.

Praktyczne zastosowanie

Troć wędrowna to gatunek użytkowy i hodowlany. W Polsce poławiany jest zarówno przez zawodowych rybaków, jak i przez amatorów. Aby zapobiec nadmiernemu poławianiu, stosuje się ograniczenie w połowach wędkarskich do dwóch sztuk w ciągu doby. W połowach przemysłowych ilość ta jest nielimitowana. Wymiar ochronny dla tego gatunku wynosi 35 cm w wodach śródlądowych oraz 50 cm w morzu. Okres ochronny trwa w Polsce w zależności od regionu od września–października do końca grudnia.