Rozchodniki kwiaty – sadzenie, uprawa i pielęgnacja
Rozchodniki należą do najbardziej eleganckich i zjawiskowych roślin ogrodowych. Cechą tych kwiatów wyróżniającą są grube, połyskliwe liście, które dają jasne świadectwo o przynależności do sukulentów – gatunków słynących z możliwości zatrzymywania wody w tkance zielonej. Co ciekawe, choć z wyglądu egzotyczne, poszczególne rozchodniki występują w Polsce w warunkach naturalnych!
Współczesna taksonomia wyróżnia ponad 400 gatunków należących do rodzaju rozchodników (Sedum). Są to rośliny określane jako gruboszowate, które przede wszystkim porastają w stanie naturalnym półkulę północną – w polskiej florze rozpoznaje się aż dziesięć gatunków, a do najsłynniejszych należą rozchodnik alpejski (S. alpestre) typowy dla terenów górskich, kwitnący na żółto rozchodnik ostry (S. acre) oraz bardzo pospolity rozchodnik sześciorzędowy (S. sexangulare) tworzące niskie, gęste darnie o zmieniającym się zabarwieniu.
Wewnętrzna różnorodność rodzaju rozchodników jest przy tym naprawdę fascynująca. Jedne gatunki są jednoroczne, inne dwuletnie, jeszcze inne mają charakter bylin. Choć większość rośnie na terenach suchych i skalistych, gdzie opłaca się być sukulentem, niektóre, ku podziwu, występują również na obszarach bagiennych. Bardzo rozmaity może być również pokrój poszczególnych gatunków – od płaskich, niemal pełzających pędów, po kilkunastocentymetrowe łodygi dumnie wznoszące obszerne kolorowe kwiatostany. Rozchodniki bowiem, oprócz tego, że zachwycają urodą swych mięsistych, niby sztucznych liści, w sezonie zakwitają na biało, żółto, czerwono, fioletowo lub różowo i to w sposób dość intensywny. Kwiaty są na ogół pięciopłatkowe i pojawiają się od późnej wiosny do jesieni, przyciągając liczne grono pszczół, motyli i innych zapylaczy.
Rozchodniki – wymagania glebowe
Rozchodniki to z definicji rośliny preferujące suche skalne podłoże. Mają słabo rozwinięty system korzeniowy, który nie potrzebuje wrastać w głąb gleby. Tym niemniej, nie jest obojętne, gdzie posadzimy wybrany rozchodnik. Przede wszystkim ważne jest słoneczne stanowisko, z ewentualnym częściowym cieniem. Powinno być ono dobrze przepuszczalne, tak, aby woda nigdy nie gromadziła się w ziemi nawet podczas intensywnych deszczy. Idealnie jest przestrzeń między kamieniami wysypać lekkim substratem wzbogaconym o organiczny kompost – zwłaszcza młode, rozrastające się rośliny potrzebują dość dużą ilość związków odżywczych. Klasyczny zagon z dobrym drenażem również będzie odpowiednim miejscem dla większości rozchodników. Odczyn gleby powinien przy tym być zbliżony do neutralnego.
Sadzenie i uprawa rozchodników
Rozchodniki kupuje i sadzi się w formie sadzonek, które zazwyczaj obejmują niewielką wiązkę korzeni i kilka centymetrów pędów. Owa minimalistyczna postać nie powinna być jednak w żaden sposób zniechęcająca – większość gatunków rozrasta się dość intensywnie, choć tempo wzrostu nie należy do przesadnie szybkich. Alternatywnie, w sklepach ogrodniczych dostępne są już duże dojrzałe rozchodniki przeznaczone przede wszystkim na uprawę doniczkową.
Dalsza uprawa jest zaskakująco mało pracochłonna. Rozchodnik praktycznie żyje swoim własnym życiem i jedynym zabiegiem, którego może wymagać, jest okresowe korygowanie kształtu i usuwanie przemarzłych lub zniszczonych pędów. Do przycinania nie trzeba jednak podchodzić z obawą – roślina doskonale znosi cięcie w każdych warunkach i w każdym okresie poza późną jesienią i zimą.
Rozchodniki uprawiane w domu w donicach zimą potrzebują warunków do przejścia w fazę spoczynku. W tym celu należy przenieść je do jasnego pomieszczenia o temperaturze ok. 10 -15 stopni C i zaprzestać podlewania.
Podlewanie i nawożenie rozchodników
Świeżo posadzone rozchodniki wymagają wilgoci w podłożu, aby prawidłowo zadomowiły się na skalniaku lub zagonie. Stąd, w pierwszych tygodniach dbamy, aby podłoże nie wysychało przesadnie, bowiem roślina może się nie przyjąć i obumrzeć. Potem rozchodników nie podlewa się już wcale, nawet w okresie wyjątkowej suszy. Wyjątkiem są oczywiście rośliny doniczkowe, które podlewamy od wiosny do jesieni, ale nie częściej niż raz na 2 tygodnie – podłoże zawsze powinno wyschnąć całkowicie przed kolejnym podlaniem.
Zasadniczo rozchodników się również nie zasila nawozami, bo po prostu radzą sobie dobrze bez nich. Jeśli jednak mamy wątpliwości co do tempa ich rozwoju lub bujności kwiecia, można podsypać do podłoża niewielką ilość wolnodziałającego nawozu uniwersalnego. Rozchodniki doniczkowe z kolei zaleca się nawozić w okresie wzrostu raz na dwa tygodnie.
Rozmnażanie rozchodników
Trudno wyobrazić sobie roślinę, którą łatwiej rozmnożyć niż rozchodnik. Podstawowy sposób poszerzania uprawy polega na podziale rozrastających się karp. W tym celu wystarczająca będzie ostra łopata – część rośliny po prostu odcina się fizycznie wraz z płytkimi korzeniami i przenosi w pożądane miejsce. Taki podział jest wręcz zalecany, aby odmłodzić roślinę-matkę, a na dodatek daje bardzo satysfakcjonujące rezultaty. Młode sadzonki zazwyczaj są bowiem bardzo wysokiej jakości.
Alternatywnie, zwłaszcza w przypadku rozchodników, które nie są jeszcze przesadnie okazałe, można wiosną odciąć jeden pęd i umieścić go w wilgotnym substracie za oknem lub pod folią. W ciepłych warunkach sadzonka ukorzeni się w przeciągu kilku tygodni i może zostać wówczas przesadzona na zewnątrz.
Stosunkowo najmniej wygodne, ale teoretycznie możliwe, jest rozmnażanie rozchodników przez nasiona pozyskane jesienią z przekwitłych kwiatostanów. Wysiewa się je na wiosnę, w warunkach domowych, a kiełkowanie jest zazwyczaj dość efektywne. Z takiej rozsady można otrzymać największą ilość sadzonek, które późniejszą wiosną przenosi się do ogrodu lub sadzi w donicach.
Ochrona rozchodników
Rozchodniki co do zasady są w pełni odporne na zimę i nie wymagają ochrony na okres mrozów. Niektórzy ogrodnicy, którzy jednak doświadczyli przemarzania pędów przy ekstremalnych warunkach pogodowych, prewentywnie przykrywają rośliny jesienią iglastymi gałęziami, słomą lub ewentualnie agrowłókniną. Przemarzają przede wszystkimi takie gatunki jak rozchodnik biały, rozchodnik oregoński, rozchodnik ościsty czy kamczacki – te dwa ostatnie wręcz polecane są do uprawy jedynie w cieplejszych regionach kraju.
Jeśli chodzi o inne przypadłości, to rozchodniki mogą cierpieć z powodu chorób grzybowych, ale winą można wówczas obarczyć jedynie ogrodnika i niewłaściwe stanowisko, czyli zbyt dużo cienia i wilgotności. Szkodniki zasadniczo nie atakują grubych pędów.
Rozchodniki w ogrodzie
W powszechnym mniemaniu rozchodniki uważane są rośliny typowe dla ogródków skalnych. I faktycznie, mało który inny gatunek radzi sobie tak dobrze na płytkim kamienistym podłożu. Ale rozchodniki można mieć w ogródku, nawet bez klasycznego skalniaka. Projektanci zieleni polecają je przede wszystkim na okraje ścieżek, płyt chodnikowych i zagonów, a więc wszędzie tam, gdzie pożądane jest przykrycie części betonu. Mogą także zdobić całoroczne donice i klomby oraz coraz popularniejsze zielone dachy.
Na klasycznym zagonie rozchodniki dobrze prezentują się w sąsiedztwie szałwii, wilczomleczy oraz ozdobnych traw, takich jak kostrzewy. Miłośnicy barwnych jesiennych ogrodów chętnie komponują je także z astrami i chryzantemami.
Ciekawostka: Niektóre gatunki rozchodników są jadalne! Rozchodnik ościsty na przykład stosowany jest jako dodatek do sałatek i kwaśna przyprawa. Z drugiej strony, rozchodnik ostry zawiera sporą ilość alkaloidów i uważany jest za toksyczny. Ostrożność jest więc wysoce wskazana.
Popularne odmiany rozchodników
Na rozchodniki znajdzie się miejsce w każdym ogródku, a szczególnym zainteresowaniem powinni obdarzyć je posiadacze działek „trudnych”, o suchych, stromych stanowiskach. Nie rozczarują na pewno w pełni mrozoodporny rozchodnik ogrodowy „Herbstfreude” będący cenionym w całej Europie kultywarem, rozchodnik okazały (S. spectabile) o pięknych różowych kwiatach wznoszących się w sezonie do nawet 50 cm nad ziemię czy pokrywowy rozchodnik oregoński (S. oregonense), który bywa wysadzany zamiast trawy, a w sezonie obsypuje się bujnym żółtym kwieciem. Na uwagę zasługuje także rozchodnik kaukaski (S. spurium) o płożących się pędach i wzniosłych purpurowych kwiatach wielkiej urody oraz rozchodnik Morgana (S. morganianum), o zwieszających się, niby plecionych pędach, które doskonale prezentują się w wiszących donicach. A to tylko mały wybór z ogromnego i fascynującego świata rozchodników!
- Encyclopedia Britannica; “Stonecrop”; data dostępu: 2020-05-07;
- World of Succulents; “Sedum”; data dostępu: 2020-05-07;
- Plant Care Today; “Sedum Plant Care: Learn How To Grow Stonecrop Plants”; data dostępu: 2020-05-07;
- Bonnie L. Grant; “Stonecrop Plant – Planting Stonecrop In Your Garden”; data dostępu: 2020-05-07;
- Marie Iannotti; “Showy Stonecrop Is an Easy Garden Standout Written”; data dostępu: 2020-05-07;
