Sukulenty w ogrodzie – odmiany, rozmnażanie i pielęgnacja sukulentów

Sukulenty to rośliny zdolne do magazynowania wody w swojej tkance – można powiedzieć botaniczne odpowiedniki wielbłądów. Ta niezwykła umiejętność nie jest oczywiście kaprysem natury, ale wymogiem ewolucji. Poszczególne gatunki sukulentów przede wszystkim bowiem porastają obszary, w których susza i słabej jakości gleba nie należą do rzadkości. O dziwo jednak część z tych roślin można hodować nawet w polskich ogródkach!

1. Sukulenty na świecie
2. Tropikalne sukulenty, które można latem trzymać na tarasie
3. Sukulenty na rabaty
4. Rozmnażanie sukulentów
5. Ogólne zasady pielęgnacji sukulentów
6. Wykorzystaj estetyczne walory sukulentów!
7. Sukulenty – pytania i odpowiedzi

Sama nazwa sukulent pochodzi od łacińskiego terminu „sucus”, czyli sok. I faktycznie, po przełamaniu liścia lub łodygi rośliny gruboszowatej (inny termin dla określenia sukulentów) zobaczymy ciecz zgromadzoną niczym w gąbce. Jest to możliwe dzięki specjalnej budowie miękiszu, który ma zdolność asymilowania cząsteczek wody. Ale na tym nie koniec specyficzności sukulentów jako gatunku. Rośliny te nie tylko bowiem gromadzą wodę, ale bardzo oszczędnie nią gospodarują, czemu pomaga stosunkowo niewielka powierzchnia liści oraz gruba, woskowa niemal warstwa pokrywająca liście i łodygi, zwana kutykulą, która ogranicza wyparzanie się płynów.

Sukulenty na świecie

Choć tradycyjnie kojarzy się sukulenty, a zwłaszcza należące do nich gatunki, czyli kaktusy, z klimatem pustynnym, w rzeczywistości występują one w stanie dzikim w bardzo wielu strefach kuli ziemskiej. Na przykład za największy sukulent na świecie uważa się baobab – święte afrykańskie drzewo, które w pniu o średnicy nawet 11 m może zgromadzić ponad 1 milion litrów wody.

Bardziej typowe sukulenty porastają obszar obu Ameryk, Azję oraz południową Europę, różniąc się wielkością w zależności od klimatu. Większe gatunki tych roślin są typowe dla stref ciepłych i suchych, mniejsze radzą sobie dobrze nawet w chłodnym klimacie. Najwięcej sukulentów występuje oczywiście w Afryce, ale, co ciekawe, nie ma ich wcale w najsuchszych obszarach, na Saharze. Największa różnorodność gatunków gruboszowatych obserwowana jest natomiast w południowozachodniej części kontynentu, gdzie co roku można liczyć na obfitą porę deszczową. Skądś tą wodę do magazynowania trzeba w końcu czerpać!

Tropikalne sukulenty, które można latem trzymać na tarasie

Sukulenty to rośliny, które co do zasady uwielbiają upał i słońce, ale niektóre gatunki całkiem przyjaźnie odnoszą się do naszego klimatu umiarkowanego, przynajmniej co się tyczy sezonu letniego. Na zimę trzeba je jednak chować do domu – idealnie do mocno nasłonecznionych pomieszczeń typu ogród zimowy czy przeszklona weranda.

Typowym przedstawicielem sukulentów jest aloes zwyczajny (Aloe vera), o charakterystycznych ciemnozielonych liściach z kolczastymi brzegami, które tworzą coś na kształt pióropusza osiągającego od 60 do 100 cm wysokości. Aloes poza swoją zdobnością ma również cenione właściwości zdrowotne – sok z jego liści doskonale łagodzi bowiem szereg dolegliwości skórnych, od trądziku po egzemy.

Jak zadbać o ten leczniczy sukulent – roślinę o wyjątkowych właściwościach prozdrowotnych? Trzeba poznać odpowiedź na pytanie, jak przycinać aloes – otóż w tym celu wystarczy kuchenny nożyk lub nożyczki. Pamiętaj, że ostrze powinno być gładkie – wykluczone są narzędzia ząbkowane, bo istnieje ryzyko poszarpania struktury aloesu. Ciąć powinno się na wysokości ok. 20–30 mm od jego podstawy, po czym chronić tę część rośliny przed słońcem. A jak rozmnażać aloes? Należy odciąć łodygę i pociąć ją na mniej więcej równe elementy o długości ok. 30 mm, które następnie w połowie wysokości wkłada się w glebę pod kątem prostym. Spowoduje to ukorzenienie, po czym sukulent, jakim jest aloes, może zostać przesadzony do doniczki.

Dalej w ogródkach latem uprawiać możemy także eszewerie (Echeveria), zwane również kamiennymi różami, której liście tworzą kolorowe rozety w odcieniach zieleni, szarości, czerwienie, różu, a nawet fioletu, i jeszcze na dodatek zakwitają bajecznymi, dzwonkowatymi kwiatami, które sprawiają, że sukulenty w ogrodzie to świetny pomysł!

Niezwykle dekoracyjne jest także eonium (Aeonium) wybarwiające się od żółtej zieleni po brąz i tworzące artystyczne wręcz rozety o lekko zaokrąglonych liściach oraz pochodząca z Madagaskaru żyworódka (Kalanchoe), która osiąga nawet pół metra wysokości i zakwita drobnymi różowymi, czerwonymi i pomarańczowymi kwiatami.

Sukulenty na rabaty

Bardziej ciekawą dla rodzimych ogrodników grupą sukulentów są jednak rośliny, które można bez strachu sadzić bezpośrednio do gruntu, bowiem są one w stanie przezimować na zagonie. Mowa tu szczególnie o rojnikach (gatunek Sempervivum) i rozchodnikach (Sedum) tradycyjnie hodowanych na skalniakach.

Te pierwsze tworzą kolorowe rozety, których barwa zależy w dużej mierze od dostępu światła słonecznego, w ciągu lata zaś zakwitają gwiazdkowymi kwiatami wzniesionymi na kilkunastocentymetrowych łodygach. Godne polecenia są zwłaszcza takie gatunki jak rojnik murowy, rojnik pajęczynowaty, a także rojnik pospolity. Rozchodniki z kolei są generalnie wyższe, mają jajowate liście i bardzo zdobne kwiaty w formie nibybaldachów. Szczególną estymą cieszą się rozchodnik okazały, kwitnący nawet do późnej jesieni oraz rozchodnik oregoński o zielono-czerwonych liściach i złocistych kwiatach.

W przypadku kapryśnej, bezśnieżnej zimy warto rozchodniki i rojniki okryć słomą lub liśćmi.

Do poniekąd mrozoodpornych sukulentów zaliczają się również niektóre gatunki agawy (Agave), której okazałe rozety sięgają od 50 do nawet 180 cm wysokości! Charakterystyczna dla środkowej Ameryki, zwłaszcza obszaru Meksyku, roślina ta słynie przede wszystkim jako surowiec do produkcji syropu oraz… tequili.

W ogrodzie jest jednak ozdobą niezwykłą, nawiązującą do tropikalnych klimatów, a zarazem bardzo elegancką i zwracającą na siebie uwagę. Do najpopularniejszych odmian tego typu należą m.in. następujące sukulenty – rodzaje takie jak agawa Havarda, której liście zakończone są czarnymi kolcami, agawa meksykańska z brązowymi cierniami i kolcami, olbrzymia agawa górska o szarozielonym odcieniu oraz najodporniejsza na chłody agawa parryi.

Każdy gatunek agawy wymaga jednak pieczołowitego okrycia na zimę, ważnego zwłaszcza w obliczu zim deszczowych, bez śniegu. Przede wszystkim korzenie tego kwiatu należy przysypać grubą warstwą igliwia, zaś górną część rośliny szczelnie owinąć agrowłókniną.

Rozmnażanie sukulentów

Generalnie rośliny gruboszowate rozmnaża się przez sadzonki pędowe lub… liście. W tym pierwszym przypadku, który dotyczy m.in. eonium czy rojników, należy ostrym sekatorem odciąć kawałek łodygi z liśćmi; w tym drugim zaś wystarczy ręką odłamać liść tuż przy samej łodydze (np. u aloesu). Tak przygotowany materiał, przeciwnie do tradycyjnych roślin zielonych, pozostawia się do wysuszenia na ok. 3 dni, aby rana się zabliźniła. Następnie sadzonki pędowe umieszczamy w ziemi, w doniczce, podczas gdy liście kładziemy na jej wierzchu. Przez następnych kilka tygodni taką uprawę należy regularnie podlewać, nie dopuszczając do wyschnięcia podłoża. Z czasem rozwiną się nie tylko korzenie, ale także nowe rozety!

Zarówno rozchodniki, jak i rojniki to rośliny, które można też łatwo mnożyć przez podział – wystarczy fizycznie podzielić roślinę na części, tak, aby każda miała kawałek systemu korzeniowego i natychmiast przesadzić na nowe stanowiska.

Ogólne zasady pielęgnacji sukulentów

Choć rodzina sukulentów jest bardzo liczna i poszczególne gatunki mogą mieć swoje specyficzne wymagania, pewne reguły pozostają niezmienne. Przede wszystkim więc, rośliny gruboszowate potrzebują dobrego drenażu – podłoże musi być doskonale przepuszczalne, aby nigdy nie pozostawała w nim woda.

Dobry przykład optymalnej gleby dla tych roślin to mieszanina dwóch części uniwersalnego substratu z jedną częścią bardzo drobnego żwirku, który pomaga utrzymać ciepło i jedną częścią rozdrobnionej kory, zapewniającej prawidłową cyrkulację powietrza.

Jeśli chodzi o podlewanie, to zakładając, że minimum raz w tygodniu pada deszcz, sukulentów na zagonie nie trzeba podlewać wcale. Wyjątkiem są przedłużone okresy suszy połączonej z wysokimi temperaturami, w czasie których nawadnianie raz w tygodniu jest wskazane. Podlewamy jednak tylko glebę wokół, a nie liście i łodygi, optymalnie niezbyt zimną deszczówką.

Nawożenia wymagają natomiast tylko sukulenty trzymane w donicach i wstawiane na zimę do wnętrza. Do tego celu przeznaczone są specjalne nawozy w płynie o niższej zawartości azotu, które należy stosować od maja do końca sierpnia, nigdy później.

Wykorzystaj estetyczne walory sukulentów!

Mało jest roślin tak wymownych i trwałych jak sukulenty. Nawet pomijając fazę kwitnienia, same mięsiste liście wyróżniające rośliny z tego gatunku w swoich wielobarwnych kompozycjach przypominają raczej sztuczne dekoracje niż część kapryśnej, bądź co bądź, przyrody. Aby w pełni wykorzystać ten urok, należy sadzić sukulenty z rozmysłem, na zasadzie mozaik i kontrastów. Oprócz ogródków skalnych, które są doskonałym miejscem do ekspozycji gruboszowatych rozet, pod uwagę warto wziąć również wielopiętrowe donice formowane na kształt fontanny, a także naturalne „pojemniki” – wydrążone pnie drzew czy zagłębienia w kamieniach. Stawiając na dużą różnorodność gatunków, otrzymamy dekoracyjny dywan, który cieszy oczy od późnej wiosny do późnej jesieni, a który można dodatkowo urozmaicić przenoszonymi latem na świeże powietrze sukulentami w donicach. Warto wspomnieć jeszcze o niezwykle bogatych właściwościach prozdrowotnych tych roślin, z których produkuje się różnego rodzaju kosmetyki, suplementy, leki, soki i inne artykuły żywnościowe.

Sukulenty – pytania i odpowiedzi

1. Jakie występują rodzaje sukulentów?

Wyróżnia się odmiany łodygowe (należą do nich m.in. kaktusy, takie jak np. sukulent z Meksyku), liściowe (m.in. aloes i agawa) i korzeniowe (np. pelargonia).

2. Jakie właściwości prozdrowotne mają sukulenty?

Rośliny skutecznie nawilżają i oczyszczają powietrze, co ma pozytywny wpływ na ogólny stan zdrowia i samopoczucia człowieka. Z kolei soki tych gatunków wzmacniają odporność, poprawiają stan cery i działają przeciwzapalnie.

3. W jakich doniczkach sadzić sukulenty?

W takich, które są wyposażone w otwory odpływowe na nadmiar wody.

Bibliografia

1. “https://www.succulentsandsunshine.com/what-are-succulents/”; data dostępu: 2018-10-22
2. “https://worldofsucculents.com/”; data dostępu: 2018-10-22
3. “https://www.sunset.com/garden/garden-basics/types-of-succulents#echeveria”; data dostępu: 2018-10-22
4. “https://www.gardeningknowhow.com/ornamental/cacti-succulents/scgen/outdoor-succulent-garden.htm”; data dostępu: 2018-10-22
5. “https://simplysucculents.com/plant-care-information/”; data dostępu: 2018-10-22