Szafirki kwiaty – sadzenie, uprawa i pielęgnacja szafirków
Szafirki (łac. Muscari) w języku angielskim określa się mianem „grape hyacinth”, czyli winogronowych hiacyntów. Nazwa ta dość trafnie charakteryzuje wygląd popularnych wiosennych kwiatów – gdy obrócić ich kwiatostan do góry nogami, przypomina on faktycznie niebieskie winne grono. Na szczęście dla ogrodników, z szafirkami nie ma wielkich problemów pielęgnacyjnych – raz zasadzone sprawiają radość każdej wiosny!
Szafirki nazywane są również Perłami Hiszpanii, a to określenie nawiązuje z kolei do ich pochodzenia. Drobne niebieskie kwiatki w stanie dzikim pojawiły się bowiem po raz pierwszy prawdopodobnie w basenie Morza Śródziemnego, głównie na terytorium Turcji. Do dziś można w tym regionie naliczyć ok. 50 różnych gatunków!
Z racji na efemeryczną urodę i intensywną barwę, szafirki zostały udomowione już przed kilkoma stuleciami. Teksty źródłowe z 1576 r. wskazują, że w XVI w. były one już stałym gościem w reprezentacyjnych ogrodach większej części Europy. Nawet sam amerykański prezydent Thomas Jefferson pałał do nich ogromną miłością, szczególnie hołubiąc sobie szafirka miękkolistnego (Muscari comosum).
Pod względem botanicznym szafirki należą do rodziny szparagowatych i z prawdziwymi hiacyntami nie mają nic wspólnego – poza faktem wyrastania z cebulki. Osiągają ok. 15 – 20 cm wzrostu i zakwitają w kwietniu lub maju na około 3-4 tygodnie. Byliny charakteryzują się ponadto skąpymi, wąskimi liśćmi wyrastającymi z podstawy i przypominającymi szerokie źdźbła trawy – po przekwitnięciu stają się więc mało widoczne na zagonie.
Kwiaty szafirków są najczęściej obdarzone przyjemnym zapachem, choć niektóre gatunki nie wydzielają żadnej woni. Po przekwitnięciu przekształcają się w torebki, zawierające po 6 nasion każda.
Szafirki – wymagania glebowe
Szafirki, jak większość roślin cebulowych, lubią ziemię dobrze przepuszczalną, której nie grożą wodne zastoje. Nadmiar wilgoci mógłby bowiem prowadzić do gnicia cebulek. Zagon więc należy dobrze przekopać, w razie potrzeby wzbogacić o warstwę drenującą, a ewentualnie także domieszkę piasku. Pożądany jest również umiarkowany dodatek kompostu – szafirki lubią średnio żyzną glebę, idealnie o odczynie alkalicznym.
Kwiaty wysadzamy w miejscu, gdzie wiosenne słońce będzie sięgać co najmniej kilka godzin dziennie. Dopuszczalne są stanowiska na wpół zacienione.
Sadzenie i uprawa szafirków
Szafirki sadzi się jesienią przed nadejściem pierwszych przymrozków. Najlepiej jest w tym celu z przygotowanego według powyższych wskazówek zagon usunąć górnych 7 cm gleby i na tak otrzymanej powierzchni rozłożyć poszczególne cebulki – w odstępach 7-10 cm od siebie. Ze względów estetycznych poleca się w sadzić szafirki w skupiskach minimum po 10 roślin – nie są to kwiaty, które prezentują się dobrze w indywidualnej formie.
Po rozmieszczeniu cebulek przykrywamy je z powrotem pierwotną warstwą ziemi, lekko ugniatamy i podlewamy. Przy sprzyjającej pogodzie pierwsze liście pojawią się już tej samej jesieni, ale nie zwiastują one wcale kwitnienia i nie są oznaką przedwczesnej aktywności. Starsze szafirki zawsze wypuszczają zielone liście na jesień, które potrafią utrzymać się nawet do zimy. Co do zasady, usuwamy z zagonu jedynie zupełnie zeschłe, zwiędłe ulistnienie. Ale i to nie jest konieczne – szafirki radzą sobie doskonale bez jakiejkolwiek interwencji. Nie trzeba usuwać przekwitłych kwiatów, nie trzeba martwić się o zeschnięte liście.
Szafirki można również sadzić w korytkach i donicach. Wykorzystujemy wówczas standardowy substrat do kwiatów oraz warstwę drenującą, np. z drobnych kamyków. Bardzo ważne jest aby dobrać właściwy rozmiar naczynia – szafirki nie lubią być przesadzane, więc należy zawczasu zapewnić im odpowiednią przestrzeń.
Podlewanie i nawożenie szafirków
Poza dodatkiem kompostu przy sadzeniu szafirki właściwie nie potrzebują żadnego dodatkowego nawożenia. Jedynie w przypadku umiarkowanego sukcesu uprawy – gdy zagon jest zbyt rzadki i nie spełnia marzeń o szafirowym dywanie, można na jesień podsypać na rabatę trochę uniwersalnego nawozu; raczej w mniejszej ilości.
Jeśli chodzi o nawadnianie, to w ogromnej większości przypadków szafirki poradzą sobie bez sięgania po konewkę. Nie na darmo są to kwiaty, które porastają bujnie nawet ogrody, do których nikt przez lata nie zaglądał. W razie wyjątkowej suszy warto jednak raz w tygodniu dokładnie namoczyć podłoże, tak, aby woda wsiąkła kilka centymetrów w głąb. Podlewania wymagają oczywiście rośliny zasadzone w donicach – znakiem, że jest ono konieczne jest wyschnięcie górnej warstwy ziemi.
Rozmnażanie szafirków
Szafirki rozmnażają się same przez nasiona rozwijające się w torebkowatych owocniach. Pozostawione same sobie szybko rozprzestrzeniają się więc na danym terenie tworząc coraz gęstszy „dywan” kwiatów. Trudno jest z tym procesem walczyć, więc najlepiej sadzić szafirki w takim miejscu, aby nie stały się szybko udręką.
Bardziej kontrolowany proces, który umożliwia kreowanie nowych roślin, możliwych do posadzenia w innych częściach ogrodu, polega na wykopywaniu cebulek po przekwitnięciu i dzieleniu ich na części. Po dwóch miesiącach schnięcia takie cebulki zakopuje się na wybranym stanowisku, postępując w zgodzie z regułami sadzenia szafirków. Proces też można powtarzać, ale nie częściej niż raz na 3-4 lata.
Ochrona szafirków
Szafirki muszą pozostać na zimę w glebie, jeśli marzymy o niebieskim kwieciu na wiosnę. Na szczęście, zakopane na odpowiedniej głębokości doskonale dadzą sobie radę nawet przy wielkich mrozach i nie wymagają żadnych dodatkowych zabiegów zabezpieczających. Kwiaty uprawiane w donicach należy jednak schować do ciemnego, chłodnego pomieszczenia, gdzie temperatura nie spada nigdy poniżej 0 stopni C. Tak zazimowane rośliny warto regularnie kontrolować, a gdy pojawią się pierwsze zalążki pędów, należy wynieść je na słońce – do ogrodu lub na balkon.
Szafirki rzadko kiedy są trapione przez szkodniki lub choroby. Jedynym poważnym zagrożeniem jest dla nich śniadka – infekcja grzybowa spowodowana najczęściej nadmiarem wilgoci w podłożu i/lub niedostatkiem słońca. Zajęte kwiaty należy jak najszybciej wykopać z ziemi i wyrzucić, aby ograniczyć dalsze rozprzestrzenianie się choroby.
Szafirki w ogrodzie
Ze względu na ograniczoną wysokość i połaciowy charakter szafirki doskonale prezentują się w przednich częściach zagonów i na ich skraju. Tradycyjnie łączy się je z innymi roślinami cebulowymi, takimi jak tulipany czy żonkile, aby otrzymać ciekawą i różnobarwną kompozycję wiosenną. Projektanci zieleni sugerują również łączenie szafirków z pierwiosnkami, omiegami wschodnimi, kokoryczami oraz ciemiernikami – zwłaszcza kontrast żółci i szafirowego błękitu prezentuje się na rabacie bardzo atrakcyjnie.
Poza tym szafirki w sielskich wiadrach i donicach fantastycznie dopełniają rustykalnej aranżacji tarasu i miejskich balkonów. Choć bardzo delikatne, kwiaty mogą być również cięte i wykorzystywane do tworzenia małych, wiosennych bukietów, które rozweselą stół jadalny.
Eksperci polecają dla najlepszego efektu sadzić kilka odmian szafirków równocześnie, przeplatając cebulki ze sobą. Ten pomysł pozwala maksymalnie przedłużyć okres kwitnienia, a dzięki dyskretnym niuansom w odcieniach daje atrakcyjny efekt 3D na zagonie. Do gatunków godnych polecenia należą przede wszystkim szafirki lazurowe (M. azureum), które rozkwitają już w marcu, szafirki armeńskie (M. armenicum) w odmianach „Blue Spike” oraz „Saffier” oraz szafirki miękkolistne (M. comosum) o bardzo ciekawych kwiatostanach sięgających nawet 50 cm wysokości.
Wszystkie wspomniane gatunki charakteryzują się tą samą łatwością w uprawie i intensywnym efektem kolorystycznym. Zwłaszcza w większych ogrodach po prostu szkoda jest ich nie mieć!
- Plant Care Today; "Muscari Flower and Bulbs: Learn Muscari Growing and Care Info"; plantcaretoday.com; 2019-09-24;
- Plantopedia; "Grape Hyacinths, Muscari – How To Plant and Care + Bloom Time"; nature-and-garden.com; 2019-09-24;
- Mark Dwyer; "Grape Hyacinths (Muscari)"; rotarybotanicalgardens.org; 2019-09-24;
- Flora Emslandia; "Muscari, Grape hyacinths"; flora-emslandia.com; 2019-09-24;