Podgrzybek brunatny (Boletus badius)

Wstęp

Podgrzybek brunatny jest jednym z najbardziej cenionych grzybów jadalnych. Swoim smakiem, co prawda, nie dorównuje borowikowi szlachetnemu, ale cieszy się wśród grzybiarzy równie dużym powodzeniem.

Sezon

Sezon na podgrzybka brunatnego trwa od czerwca do listopada.

Występowanie

Podgrzybek brunatny występuje w lasach iglastych i mieszanych. Najczęściej można go spotkać pod sosną zwyczajną i świerkiem pospolitym. Grzyb ten rośnie w grupach po kilka sztuk, na ziemi, czasami tuż przy pniakach. Można go także znaleźć w mchu. Występuje w Europie (gdzie jest bardzo pospolity), Ameryce Północnej, Australii i Japonii.

Wygląd

Owocnik podgrzybka brunatnego osiąga rozmiary od 3 do 15 cm. średnicy. U młodych osobników ma kolor prawie czarny. Z wiekiem jaśnieje przybierając barwy: brązową, kasztanową lub brunatną. Początkowo kapelusz jest półkolisty z podwiniętymi brzegami. U starszych egzemplarzy staje się rozpostarty z wywiniętymi do góry brzegami. Jest gładki i nagi, o suchej i matowej powierzchni. Podczas wilgotnej pogody bywa lepki.

Rurki dochodzą do 10 mm. długości. Przyrastają do trzonu lub są zatokowo przygniecione. U młodych osobników są bardzo jasne, później robią się oliwkowożółte, pod wpływem nacisku sinieją. Posiadają drobne pory, które u starszych egzemplarzy robią się większe, okrągłe lub kanciaste.

Trzon osiąga od 30 do 120 mm. długości i od 10 do 50 mm szerokości. Przybiera jasnożółtą barwę, na której tle widoczne są ciemniejsze, podłużne włókienka. Trzon podgrzybka brunatnego nie jest pokryty siatką. U młodych osobników jest zazwyczaj pękaty, z czasem przybiera kształt cylindryczny. Często jest wygięty. Ma gładką lub delikatnie omszoną powierzchnię. U podstawy często jest zasnuty białą grzybnią.

Miąższ podgrzybka brunatnego u młodych osobników jest biały lub kremowy. U starszych egzemplarzy przybiera barwę żółtą. Po przecięciu szybko staje się niebieski. Ma przyjemny, słabo owocowy zapach i łagodny smak.

Młode podgrzybki brunatne można pomylić z goryczakiem żółciowym, który ma bardzo gorzki smak. Starsze osobniki podobne są do piaskowca kasztanowego. Piaskowiec kasztanowy ma jednak jamkowato pusty trzon i jego miąższ nie zmienia barwy po przecięciu.

Właściwości

Podgrzybek brunatny w większości składa się z wody. Jest przy tym jednak dobrym źródłem białka i węglowodanów. W podgrzybku brunatnym jest duża zawartość flawonoidów. Podgrzybek brunatny, jak wszystkie gatunki dziko rosnących grzybów, zawiera niewielkie ilości tłuszczu. Jednak zdecydowana większość tego tłuszczu stanowią nienasycone kwasy tłuszczowe, które dobrze wpływają na nasz organizm. I tak w podgrzybku brunatnym znajdziemy głownie kwas linolowy, palmitynowy i oleinowy. Podgrzybek brunatny zawiera także nieprzyswajany przez człowieka błonnik. Zbierany jest głównie ze względu na swój smak. W surowym stanie jest trujący. Z racji tego, że grzyby mają zdolność do kumulowania metali ciężkich (podgrzybek brunatny gromadzi radioaktywny cez), to należy omijać okazy rosnące przy ruchliwych drogach i szosach.

Zastosowanie

Ze względu na bardzo dobry smak, podgrzybek brunatny znalazł szerokie zastosowanie w kuchni. Można go marynować i suszyć. Jest także świetnym dodatkiem do dań mięsnych. Należy pamiętać, żeby nie spożywać go na surowo, gdyż w takim stanie ma właściwości trujące i wywołuje problemy żołądkowo– jelitowe.