Gąska zielonka (Tricholoma equestre)

Wstęp

Gąska zielonka jest grzybem, który na terenie Polski występuje rzadko. Po mimo tego, została dopuszczona do obrotu handlowego. Jest ceniona wśród grzybiarzy za swój bardzo dobry smak.

Sezon

Gąska zielonka rośnie od października do grudnia.

Występowanie

Gąska zielonka występuje w lasach iglastych i borach sosnowych. Rośnie na piaszczystych glebach w otoczeniu dużej ilości porostów. Często można spotkać ją w towarzystwie gąski niekształtnej. Gąska zielonka występuje głównie w Europie i Ameryce Północnej, ale można też ją znaleźć w Japonii, Kostaryce i w niektórych miejscach w Afryce.

Wygląd

Owocnik gąski zielonki osiąga średnicę od 5 do 10 cm. U młodych owocników ma kształt kulisty, czasem dzwonkowaty, z podwiniętym brzegiem. U starszych okazów staje się rozpostarty z tępym garbkiem, następnie robi się nieco wklęsły. Ma żółtozielony kolor, jaśniejszy na obrzeżach, czasem z oliwkowym lub ochrowym odcieniem. Powierzchnia kapelusza jest naga lub pokryta drobnymi łuskami, u starszych egzemplarzy jest popękana. Pod wpływem wilgoci staje się mazista.

Blaszki u gąski zielonki są gęste, mieszane, przy trzonie wąsko wyrośnięte lub wykrojone ząbkiem. Przybierają kolor od bladożółtego do siarkowożółtego. Są niejednolitej długości.

Trzon osiąga wysokość od 3 do 9 cm. i grubość do 3 cm. Ma walcowaty, czasami nieco maczugowaty kształt. Jest jasnożółty, niekiedy bywa zielonożółty. Ma gładką powierzchnię, jednak u niektórych osobników mogą pojawić się na niej drobne kosmki. Trzon zazwyczaj w całości pogrążony jest w ziemi.

Miąższ gąski zielonki jest twardy i kruchy. Ma białą lub bladożółtą barwę, która pod kapeluszem staje się żółta. Nie zmienia koloru po przecięciu. Ma łagodny smak i zapach przypominający mąkę.

Gąskę zielonkę można pomylić z dwoma trującymi grzybami – z gąską siarkową i muchomorem sromotnikowym. Gąskę siarkową można odróżnić od gąski zielonej po żółtym miąższu, rzadkich blaszkach i nieprzyjemnym zapachu. Muchomor sromotnikowy różni się obecnością pochwy u nasady trzonu, wysokim trzonem i wolnymi blaszkami. Najłatwiej pomylić młode osobniki tych dwóch grzybów!

Do gąski zielonki podobna jest też jadalna gąska zielononóżka, która ma bardziej oliwkowoszary kapelusz i występuje w lasach liściastych.

Właściwości

Gąska zielonka jest smacznym grzybem jadalnym. Nie posiada jednak ważniejszych wartości odżywczych. Na obszarach o skażonym środowisku zaleca się spożywanie gąski zielonki w ograniczonych ilościach. Niektóre źródła naukowe podają, że gąska zielona spożywana w dużych ilościach może być toksyczna.

Zastosowanie

Gąskę zielonkę można gotować, dusić, smażyć i marynować. Świetnie nadaje się jako dodatek do zup i dań mięsnych. Gąski rosną na glebach piaszczystych, więc przed przyrządzeniem można je przez jakiś czas pomoczyć w osolonej wodzie.