Gąska siarkowa (Tricholoma sulphureum)

Nazywana/y także: bedłka siarkowa, prośnianka siarkowa, siwiatka siarkowa

Tagi

Grzyby trujące Grzyby mikoryza

Spis treści

Wstęp
Sezon
Występowanie
Wygląd
Właściwości
Zastosowanie
Galeria zdjęć

Wstęp

Gąska siarkowa to szeroko rozpowszechniony na całej Półkuli Północnej grzyb z rodziny gąskowatych Tricholomataceae, od dziesiątek lat intensywnie wykorzystywany jako organizm modelowy w badaniach nad mikoryzą.

Sezon

Gąska siarkowa zawiązuje owocniki dość krótko, tylko w sierpniu i wrześniu.

Występowanie

Gąska siarkowa to szeroko rozpowszechniony, miejscami bardzo pospolity grzyb, rozpowszechniony w całej Eurazji (od Europy po Chiny i Japonię włącznie) i Ameryce Północnej (tak na wybrzeżach atlantyckich, jak i pacyficznych, na południe po Florydę i Meksyk). Zasiedla rozmaite typy lasów, gdzie wchodzi w mikoryzy ze świerkiem, jodłą i sosną, czasem też bukiem i dębem (w tym inwazyjnym w Polsce dębem czerwonym). Woli jednak podłoża alkaliczne, wapienne od kwaśnych, bielicowych piasków i torfów, stąd w Polsce bywa lokalnie rzadsza na nizinach, tudzież w górach o przewadze granitów i bazaltów, natomiast pospolita na wyżynach i w wapiennych pasmach górskich. Najczęstsza w miejscach dość widnych: na polanach, porębach, koło ścieżek i pasów ppoż.

Wygląd

Owocniki gąski siarkowej należą do mniejszych w obrębie rodzaju Tricholoma, osiągając średnicę 7 cm.

Kapelusz niehigrofaniczny, o siarkowo złocistej, nagiej, niekiedy lekko łuskowatej skórce, nie zmienia się wraz z wiekiem owocnika. Nawet najstarsze, całkiem już otwarte kapelusze gąski siarkowej zachowują mocno zabarwiony, obsypany delikatnymi płatkami garbek. Odcień garbka bywa mocniej oliwkowy na tle reszty kapelusza. Kolory kapelusza u gąski siarkowej to wszelakie odcienie żółci, głównie oliwkowe, miodowe i siarkowe. Tylko miejscami obserwuje się bordowe bądź brązowawe plamy.

Blaszki o regularnej tramie, ząbkowato wycięte, grube, barwy jaskrawo żółtej. Bardzo ważnym wyróżnikiem gąski siarkowej jest rzadkie rozmieszczenie blaszek, świetnie odróżniające ją od jadalnej gąski zielonej.

Trzon maczugowaty bądź równowąski, centralny, bywa pełny albo wydrążony wewnątrz, o włóknistej powierzchni. Kolor trzonu taki sam jak kapelusza. Mierzyć może do 8 cm wysokości.

Miąższ złocisty, nie przebarwia się po przekrojeniu lub uszkodzeniu, śmierdzi gazem świetlnym lub karbidem.

Wysyp spor biały. Zarodniki gładkie, przezroczyste, eliptyczne, nieamyloidalne, mierzą najczęściej 9-12 x 5-7 µm. Pór rostkowych nie ma.

Gąska siarkowa mocno przypomina jadalną i dopuszczoną do obrotu handlowego w Polsce gąskę zieloną (zielonkę, prośniankę zieloną T. equestre) i gaskę pomarańczową T. aurantium jak również śmiertelnie trujący muchomor sromotnikowy.

Właściwości

Gąska siarkowa jest grzybem trującym, więc nie wykazuje żadnych właściwości.

Zastosowanie

Z powodu swej toksyczności gąska siarkowa jest niejadalna. Znaleziono jednak dla niej zastosowanie jako organizmu modelowego w badaniach nad mikoryzą.

Trwają prace nad zastosowaniem kwasów fenolowych do zwalczania niebezpiecznych bakterii, zwłaszcza gronkowców i paciorkowców.

Okres występowania

III

VII

VIII

XII

Galeria zdjęć

Gąska siarkowa, fot. shutterstock

Bibliografia

Agerer R. 1987.; "Studies on ectomycorrhizae .9. Mycorrhizae formed by Tricholoma sulfureum and Tricholoma vaccinum on spruce."; Mycotaxon 28 (2): 327-360.;
Alves M., Ferreira I., Froufe H., Abreu R., Martins A., Pintado M. 2013.; "Antimicrobial activity of phenolic compounds identified in wild mushrooms, SAR analysis and docking studies."; Journal of Applied Microbiology 115(2), 346-357.;
Ammirati J., Trudell S. 2009.; "Mushrooms of the Pacific Northwest."; Timber Press, Portland.;
Arora D. 1986.; "Mushrooms demystified: a comprehensive guide to the fleshy fungi."; Ten Speed Press, Berkeley.;
Bessette AE., Bessette AR., Roody W., Trudell S. 2012.; "Tricholomas of North America. A mushroom field guide."; University of Texas Press, Austin.;
Christensen M., Heilmann-Clausen J. 2013.; "The genus of Tricholoma."; Fungi of Northern Europe vol. 4. Svampetryk.;
Çinar H., Sermenli H., Işiloğlu M. 2014.; "Some critically endangered species From Turkey."; Fungal Conservation (4): 26-28.;
Comandini O., Ingeborg H., Rinaldi A., Kuyper T. 2004.; "Uniting Tricholoma sulphureum and T. bufonium."; Mycological Research 108 (10): 1162-1171.;
Deng H., Yao Y. 2005.; "Revision of three species of Tricholoma reported from China."; Mycotaxon 92: 77-84.;
Dickinson C., Lucas J. 1982.; "VNR’ color dictionary of mushrooms."; Van Nostrand Reinhold, New York.;
Gebhardt S., Neubert K., Wöllecke J., Münzenberger B., Hüttl R. 2007.; "Ectomycorrhiza communities of red oak (Quercus rubra L.) of different age in the Lusatian lignite mining district, East Germany."; Mycorrhiza 17 (4): 279-290.;
Gerhardt E. 2006.; "Grzyby. Wielki ilustrowany przewodnik. Ponad 1000 opisanych gatunków."; Wyd. Klub dla Ciebie, Warszawa.;
Gumińska B., Wojewoda W. 1988.; "Grzyby i ich oznaczanie."; PWRiL, Warszawa.;
Molecular Phylogeny and Evolution of Fungi 38: 38-57.; "Taxonomy of Tricholoma in northern Europe based on ITS sequence data and morphological characters. Persoonia."; Heilmann-Clausen J., Christensen M., Frøslev T., Kjøller R. 2017.;
Lohmeyer T., Kũnkele U. 2006.; "Grzyby. Rozpoznawanie i zbieranie."; Wyd. Parragon, Warszawa.;
McKnight V., McKnight K. 1987.; "A field guide to mushrooms: North America."; Houghton Mifflin, Boston.;
Miller H., Miller O. 2006.; "North American mushrooms: a field guide to edible and inedible fungi."; Falcon Guide, Guilford.;
Roobeek K., Spruijt T. 2012.; "Tricholoma sulphureum as fungal partner of Monotropa hypopitys in the dunes of Kennemerland (prov. North-Holland)."; Coolia 55(4): 171-174.;
Rzymski P., Klimaszyk P. 2018.; "Is the Yellow Knight Mushroom Edible or Not? A Systematic Review and Critical Viewpoints on the Toxicity of Tricholoma equestre."; Comprehensive Reviews in Food Science and Food Safety 17: 1309-1324.;
Škubla P. 2007.; "Wielki atlas grzybów."; Dom wydawniczy Elipsa, Poznań.;
Snowarski M. 2010.; "Grzyby. Seria: Spotkania z przyrodą."; Wyd. MULTICO Oficyna Wydawnicza, Warszawa.;
Veselský J., Dvorák J. 1981.; "Über den Verlauf einer Vergiftung durch den Schwefelgelben Ritterling - Tricholoma sulphureum (Bull. ex Fr.) Kumm."; Cĕská Mykologie 35: 114-115.;
Wojewoda W. 2003.; "Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski."; Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, Kraków.;