Gołąbek gęstoblaszkowy (Russula densifolia)

Tagi

Grzyby niejadalne

Spis treści

Wstęp
Sezon
Występowanie
Wygląd
Właściwości
Zastosowanie
Galeria zdjęć

Wstęp

Gołąbek gęstoblaszkowy to grzyb niejadalny. Jest szeroko rozpowszechnionym członkiem rodziny gołąbkowatych Russulaceae.

Sezon

Gołąbek gęstoblaszkowy produkuje owocniki od lipca do października.

Występowanie

Gołąbek gęstoblaszkowy rośnie w niemal całej Eurazji i Ameryce Północnej, od stref umiarkowanych po tropiki Azji Południowo-Wschodniej i Meksyku.

W Europie jego podstawowymi partnerami mikoryzowymi są buk oraz świerk. W krajach śródziemnomorskich i na Dalekim Wschodzie także sosny oraz wieczniezielone gatunki dębów.

Wygląd

Owocniki gołąbka gęstoblaszkowego są mięsiste, masywne, 10-15 cm średnicy, początkowo śnieżnobiałe lub kremowe, w starszym wieku kremowo-ochrowe, nawet jasnobrunatne, pozbawione mleczka.

Blaszki szeroko przyrośnięte, ułożone znacznie gęściej niż u pokrewnych gołąbków (stąd nazwa gatunkowa), rozwidlone, u najmłodszych owocników kremowobiałe, u średnich żółte z kremowym odcieniem, u najstarszych umbrowe lub ciemno ochrowe.

Kapelusz łukowaty za młodu, potem co raz bardziej wgłębiony, w starości zupełnie lejkowaty jak u mleczajów. Kolory także mocno zmieniają się w toku rozwoju owocnika: najmłodsze owocniki są białe, średnie siwawe, najdojrzalsze zaś czarne. Kapelusz gołąbka gęstoblaszkowego zwykle jaśnieje ku brzegom.

Trzon walcowaty, masywny (1,2-2 cm gruby, a 2,5 -6 cm długi), w przeciwieństwie do nóżek innych gołąbków długo pozostaje jędrny i twardy, pełny wewnątrz. Mierzy zwykle 1,5-3 cm na 2-8 cm.

Miąższ biały, w charakterystyczny sposób zmienia kolory po uszkodzeniu: wpierw czerwienieje, potem siwieje, na końcu czarnieje. Siarczan żelaza przebarwia miąższ tego gołąbka na zielono, potem szarozielono, ale słabo; fenol barwi go na winno bordowo; formalina zaś na jaskrawo pomarańczowo bądź karmazynowo. Aromat ledwie wyczuwalny. Smak lekko piekący.

Wysyp zarodników biały. Spory z drobnymi punktami, bez pory rostkowej, okrągłe, amyloidalne, mierzą 8-9 μm.

Gołąbka gęstoblaszkowego łatwo pomylić z gołąbkiem czarniawym R. nigricans, gołąbkiem białoczarnym R. albonigra albo z gołąbkiem podpalanym R. adusta.

Właściwości

Gołąbek gęstoblaszkowy to grzyb niejadalny, przykry w smaku.

Zastosowanie

Gołąbek gęstoblaszkowy w Europie, Kanadzie i USA uchodzi za niejadalny z racji silnego zarobaczywienia, miernego smaku i lekko trujących właściwości nawet po odlewaniu wody. Grzyb ten bywa jednak jadany w Tajlandii, Laosie, Indiach czy Meksyku. W Tajlandii widuje się ogromne stosy tych gołąbków na targach ze „zdrową żywnością”.

Tradycyjna medycyna chińska wykorzystuje gołąbka gęstoblaszkowego jako lek przeciw bólom reumatycznym.

Prowadzono wiele prac nad substancjami czynnymi z tego grzyba. Wodne wyciągi miały w warunkach laboratoryjnych chronić rośliny przed wirusem mozaiki tytoniowej. Rozważano także wykorzystanie tego gatunku w biotechnologii jako źródła kwasu bursztynowego, maleinowego, wyższych kwasów tłuszczowych (palmitynowego i stearynowego choćby) oraz pewnych cerebrozydów.

Okres występowania

III

VII

VIII

XII

Galeria zdjęć

Gołąbek gęstoblaszkowy, fot. shutterstock

Bibliografia

Ammirati J., Trudell S. 2009.; "Mushrooms of the Pacific Northwest."; Timber Press Field Guides. Timber Press, Portland.;
Arora D. 1986.; "Mushrooms demystified: a comprehensive guide to the fleshy fungi."; Ten Speed Press, Berkeley.;
Beenken L. 2001.; "Russula densifolia Secr. ex Gill. Fagus sylvatica L."; Descriptions of Ectomycorrhiza 5: 147–155.;
Beenken L. 2001.; "Russula densifolia Secr. ex Gill. Picea abies (L.) H. Karst."; Descriptions of Ectomycorrhizae 5: 157–161.;
Bessette AE., Roody W., Bessette AR. 2007.; "Mushrooms of the Southeastern United States."; Syracuse University Press, Syracuse.;
Gumińska B., Wojewoda W. 1985.; "Grzyby i ich oznaczanie."; PWRiL, Warszawa.;
Krieglsteiner G., Gminder A., Winterhoff W. 2000.; "Die Großpilze Baden-Württembergs. Band 2: Ständerpilze: Leisten-, Keulen-, Korallen- und Stoppelpilze, Bauchpilze, Röhrlings- und Täublingsartige."; Ulmer Verlag, Stuttgart.;
Marley G. 2010.; "Chanterelle dreams, Amanita nightmares: the love, lore, and mystique of mushrooms."; Chelsea Green Publishing, White River Junction.;
McKnight V., McKnight K. 1987.; "A Field Guide to Mushrooms: North America."; Houghton Mifflin, Boston.;
Miller H., Miller O. 2006.; "North American mushrooms: a field guide to edible and inedible fungi."; Falcon Guide, Guilford.;
Skirgiełło A. 1998.; "Gołąbek (Russula). w: Grzyby (Mycota), tom 20. Podstawczaki (Basidiomycetes), gołąbkowce (Russulales), gołąbkowate (Russulaceae), gołąbek (Russula)."; Wyd. Naukowe PWN, Warszawa-Kraków.;
Škubla P. 2007.; "Wielki atlas grzybów. ."; Dom wydawniczy Elipsa, Poznań;
Wojewoda W. 2003.; "Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski."; Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, Kraków.;