Mleczaj zieleniejący (Lactifluus glaucescens)

Wstęp

Mleczaj zieleniejący to niejadalny, niezbyt liczny w Polsce grzyb kapeluszowy z rodziny gołąbkowatych (Russulaceae), zaliczany dotychczas do rodzaju mleczaj Lactarius, a od 2012 r. do odrębnego rodzaju Lactifluus, nie mającego jeszcze polskiej nazwy.

Sezon

Owocniki mleczaja zieleniejącego wyrastają od sierpnia do października, samotnie lub w niewielkich grupach.

Występowanie

Mleczaj zieleniejący występuję w Europie, płn. Afryce (Maroko), na Dalekim Wschodzie (Korea Południowa i Japonia) oraz w kanadyjskim Quebecku. Na Starym Kontynencie trafia się od Macedonii, Grecji oraz Hiszpanii na południu po Norwegię, Finlandię i Rosję na północy. Bywa lokalnie pospolity tam, gdzie zachowały się lasy liściaste na wapiennym podłożu (np.: w Szwajcarii), w innych regionach staje się naturalnie rzadki. W Niemczech wpisano go nawet na czerwone listy gatunków ginących i rzadkich niektórych landów np.: Szlezwiku-Holsztyna i Nadrenii – Północnej Westfalii.

Podobnie jak biel Lactarius piperatus (Lactifluus piperatus), także mleczaj zieleniejący mikoryzuje przede wszystkim z drzewami liściastymi, głównie bukiem, rzadziej grabem, dębem albo leszczyną. Preferuje gleby świeże, zasobniejsze w wapń.

Wygląd

Owocniki mleczaja zieleniejącego są za młodu niemal czysto białe, starsze kremowo siwe, upstrzone ochrowymi cętkami, z kapeluszem o 50-150 mm średnicy i króciutką (30-90 mm), masywniejszą niż u większości mleczajów nóżką.

Kapelusz za młodu wypukły, później lejkowaty jak u pozostałych mleczajów, gruby, okazały, w dotyku gładki, nierzadko wręcz jedwabisty lub aksamitny, rzadko tylko nieco promieniście pomarszczony. Po uszkodzeniu zielenieje. Im starszy owocnik tego mleczaja tym gładsze i ostrzejsze stają się brzegi jego kapelusza.

Blaszki zbiegają po trzonie, są gęsto upakowane, bardzo wąskie (ledwie 2 mm grubości), rozwidlone, o zaostrzonych brzegach. Charakteryzują się białym kolorem przy bardziej kremowych ostrzach. Niekiedy połyskują na zielono bądź seledynowo, gdyż ubrudzone są zaschniętym mleczkiem. Na starych, uszkodzonych owocnikach robią się nakrapiane, a ich krawędzie ulegają postrzępieniu.

Nóżka centralna, masywna, równogruba bądź zwężająca się ku podstawie, niedługa i biało zabarwiona. Pozostaje pełna i sprężysta aż do końca życia owocnika, nie robi się łamliwa jak u mleczaja biela. Trzon tego mleczaja pozostaje niemal zawsze suchy i dość gładki w dotyku, aczkolwiek bywa czasem żyłkowany. Pochwy oraz pierścienia brak. Nacięta lub zmiażdżona nóżka przebarwia się na zielono tak jak kapelusz.

Miąższ mleczaja zieleniejącego (m. pergaminowego) pozostaje jędrny, niezwykle gruby i twardy aż do końca życia owocnika. Zapach ma słabo wyczuwalny, ale przyjemny, najpierw lekko owocowy, potem miodowy. W smaku za to od razu obrzydliwy, potwornie piekący. Zielenieje dość wolno, zmieniając kolor przez 3 do 4 godzin.

Mleczka wydziela sporo. Jest ono początkowo białawe, potem twardnieje, przebarwiając się na zielono (stąd nazwa gatunkowa tego grzyba). W smaku robi się jeszcze ostrzejsze od miąższu. Ług potasowy przebarwia lateks (mleczko) tego grzyba na pomarańczowo żółto.

Wysyp spor mleczaja zieleniejącego jest biały lub kremowobiały. Zarodniki mleczaja zieleniejącego (m. pergaminowego) odznaczają się krótko eliptycznym, często prawie kulistym kształtem i bogato rzeźbioną powierzchnią, okrytą siateczką mniejszych i większych brodawek, połączonych krótszymi żebrami w sieć o mało regularnych okach. Osiągają najczęściej 7,0-8,5 na 5,8-6,4 μm.

Właściwości

Mleczaj zieleniejący jest obrzydliwy i palący w smaku, toteż niejadalny.

Zastosowanie

Mleczaj zieleniejący nie znajduje współcześnie jakichkolwiek zastosowań. Nie bywa jadany ani też nie wykorzystuje się go w innych celach przemysłowych czy naukowych.