Skórnik szorstki (Stereum hirsutum)

Wstęp

Skórnik szorstki to jeden z najszerzej rozpowszechnionych grzybów świata, spotykany niemal wszędzie oprócz Antarktydy przedstawiciel rodziny skórnikowatych Stereaceae.

Sezon

Skórnik szorstki zawiązuje owocniki cały rok.

Występowanie

Skórnik szorstki obserwowany był na wszystkich niemalże kontynentach oraz większości wysp. Pospolity w całym kraju, w Sudetach i Karpatach przekracza górną granicę lasu, rosnąc także w piętrze kosodrzewiny. Rozwija się na martwym drewnie w wielu typach ekosystemów, od lasów o wysokim stopniu naturalności po parki, cmentarze, sady i przydrożne szpalery drzew. Skórnika szorstkiego spotyka się także na niechlujnie zaimpregnowanych podkładach kolejowych, boazeriach, drewnianych płotach i rusztowaniach, zwłaszcza w miejscach wilgotnych (szklarnie, kuchnie, łazienki). Najlepszym podłożem dla skórniaka szorstkiego są drzewa liściaste (olsze, graby, brzozy, leszczyna, lilaki, lipy, dęby, wiśnie i śliwy, a z egzotów obrostnice). Na iglakach (świerku, jodle czy sośnie) pojawia się sporadycznie.

Wygląd

Pojedyncze kapelusze skórnika szorstkiego są pofałdowane, rozpostarte lub odgięto rozpostarte, grube tylko na 1-2 mm, a szerokie na 0,5-3,0 cm. Jak wskazuje nazwa gatunkowa tego skórnika kapelusze są w dotyku szorstkie i mocno szczeciniaste. Ubarwienie kapelusza odznacza się wyraźną strefowością, widoczną jako prążki różnych kolorów. Barwy owocników są wielorakie: od bieli przez żółte ochry do szarości i beżów.

Hymenofor (obłócznia, warstwa rodzajna) skórnika szorstkiego jest gładki. Barwy obłóczni zmieniają się z wiekiem. U młodych owocników jaskrawo żółte, u starszych ochrowe albo pomarańczowe, natomiast u najstarszych wypłowiałe, znów dość jasne, pomarańczowo-brązowe.

Miąższ u skórników szorstkich odbiega mocno od typowego miąższu większości podstawczaków. Składa się z dwu warstw: zewnętrznej, bardzo cienkiej, dostrzegalnej dopiero pod lupą, zwanej korteksem; oraz wewnętrznej, grubej, niezwykle twardej i skórzastej lub korkowatek, zwanej kontekstem. Kontekst skórnika szorstkiego jest biały, nie zmienia koloru po skaleczeniu.

Wysyp spor biały. Zarodniki skórnika szorstkiego są amyloidalne, przezroczyste, w kształcie cylindryczno-eliptyczne. Osiągają zwykle 4-8 x 2,5-3,5 μm.

Podstawki o czterech sterygmach, pozbawione sprzążek, mierzą 32-50 x 4,0-4,5 μm.

Skórnika szorstkiego łatwo pomylić z wieloma innymi przedstawicielami rodzaju Stereum. Skórnik aksamitny Stereum subtomentosum cechuje się ciemniejszą warstwą rodzajną, kontekstem przebarwiającym się na żółto po zranieniu, co więcej do podłoża przyrasta bokiem, nie górą. Skórniki: ochrowożółty S. ochraceoflavum oraz dębowy S. guasapatum są silniej przywiązane do dębu jako podłoża, mają też inne hymenofory (szaro-ochrowy u ochrowożółtego; czekoladowy u dębowego).

Spośród grzybów z innych rodzin, ekologicznie podobnych do skórników, bardzo podobny do skórnika szorstkiego bywa włókniczek skórkowaty vel stroczek skórkowaty Byssomerulius corium. U ww. włókniczka warstwa rodzajna bywa niekiedy dołkowato porowata lub nieregularnie siatkowana, owocniki zwykle szare bądź kremowo szare.

Właściwości

Skórnik szorstki to grzyb niejadalny. Jako saprotrof odpowiedzialny za białą zgniliznę drzewa, zdolny do wzrostu nawet na zaimpregnowanym materiale drzewnym powoduje ogromne straty gospodarcze.

Zastosowanie

Współcześnie nie ma ich wiele. Dawniej prowadzono badania nad wykorzystaniem ciał czynnych ze skórnika szorstkiego antybiotyków i antyneoplastonów (czyli substancji zabijających komórki nowotworowe, ale stosunkowo niegroźnych dla zdrowych komórek). Większość lekarzy i naukowców odrzuca istnienie neoplastonów jako urojenia lub oszustwa dr Burzyńskiego.