Soplówka bukowa (Hericium coralloides)

Nazywana/y także: soplówka gałęzista, soplówka koralowa, barania głowagrzywa białego lwa, kolczak koral(k)owy, małpi pompon

Tagi

Grzyby niejadalne

Spis treści

Wstęp
Sezon
Występowanie
Wygląd
Właściwości
Zastosowanie
Galeria zdjęć

Wstęp

Soplówka bukowa to rzadki, częściowo chroniony w Polsce grzyb należący do rodziny soplówkowatych (Hericiaceae), o niesamowitym wyglądzie, od setek lat rozpalającym ludzką wyobraźnię. Do 2014 r. podlegała ochronie ścisłej, obecnie tylko częściowej.

Sezon

Soplówka bukowa zawiązuje owocniki latem i jesienią.

Występowanie

Soplówka bukowa jak sama nazwa wskazuje przywiązana jest do lasów bukowych, a dokładniej do murszejącego drewna okazałych buków, rzadziej dębów. Sporadycznie notowano ją także na osikach i brzozach brodawkowatych. Owocniki soplówek bukowych często wyrastają w grupach.

Wygląd

Soplówki bukowe praktycznie nie mają trzonu ani kapelusza. Ich owocniki odznaczają się niecodziennym wyglądem, tworząc okrągławą bądź lekko wydłużoną bryłę, podobną do „krzewu” koralowca lub ogromnego porostu krzaczkowatego, zbudowaną z wielokrotnie rozgałęzionych, ułożonych na sobie „gałązek”. Każda z tych gałązek porośnięta jest równomiernie igiełkami. Młode okazy są śnieżnobiałe, starsze kremowe, najstarsze zbrązowiałe. Cała plecha może mieć 0,1-0,4m średnicy.

Trzon soplówki bukowej jest nader krótki, szybko rozgałęzia się na gałązki do 3 cm długości.

Miąższ owocników soplówki bukowej przypomina wierzch owocnika – jest kruchy, biały i nie zmienia koloru po nacięciu. Zapach i smak ledwo wyczuwalne.

Wysyp zarodników s. bukowej także biały. Spory tej soplówki są amyloidalne, niemal doskonale kuliste, bezbarwne, o wymiarach: 3-4 x 3-3,5 µm. Powierzchnia zarodników wg niektórych uczonych gładka, wg innych okryta małymi brodawkami.

Soplówkę bukową można pomylić z innymi przedstawicielkami rodzaju Hericium. Soplówka jodłowa H. alpestre wykorzystuje inne podłoże (zmurszałe jodły), ponadto igiełki na gałązkach s. jodłowej skupiają się wyłącznie na końcach gałązek, są dłuższe, mocniej przewieszone i ostrzej zakończone. Soplówka jeżowa H. erinaceus, przeżywająca w Europie renesans popularności jako lek i pokarm, odznacza się nierozgałęzionymi igiełkami, ma też nieco inne spektrum preferowanych podłoży (oprócz buków także jabłonie, orzechy włoskie, kasztany jadalne, kasztanowce).

Właściwości

Młode owocniki soplówka bukowej są jadalne, a wg niektórych całkiem smacznie. Tym niemniej nie wolno ich zjadać z powodu ochrony gatunkowej.

Zastosowanie

Współcześnie raczej soplówka bukowa nie jest wykorzystywana. W średniowieczu i renesansie uchodziła za amulet i lekarstwo. W sklepach ze zdrową żywnością i suplementami spotyka się blisko spokrewnioną soplówka jeżowatą Hericium erinaceus.

Okres występowania

III

VII

VIII

XII

Galeria zdjęć

Soplówka bukowa, fot. shutterstock

Bibliografia

Boddy L., Crockatt M.E., Ainsworth A.M. 2011.; "Ecology of Hericium cirrhatum, H. coralloides and H. erinaceus in the UK."; Fungal Ecology, 4 (2): 163-173.;
Fluck M. 1996.; "Jaki to grzyb? Oznaczanie, zbiór, użytkowanie."; Oficyna Wyd. „Delta W-Z”, Warszawa – Mladijska Knjiga, Lubljana, Słowenia.;
Gerhardt E. 2006.; "Grzyby. Wielki ilustrowany przewodnik. Ponad 1000 opisanych gatunków."; Wyd. Klub dla Ciebie, Warszawa.;
Gumińska B., Wojewoda W. 1988.; "Grzyby i ich oznaczanie."; PWRiL, Warszawa.;
Hallenberg N. 1983.; "Hericium coralloides and H. alpestre (Basidiomycetes) in Europe."; Mycotaxon, 18: 181-189.;
Herbich J. (red.). 2004.; "Lasy i bory. Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 - podręcznik metodyczny."; Tom 5. Ministerstwo Środowiska, Warszawa.;
Kujawa A. 2005.; "Rejestr gatunków grzybów chronionych i zagrożonych – nowa forma gromadzenia danych mikologicznych pochodzących od amatorów. Podsumowanie roku 2005."; Przegląd Przyrodniczy, 16 (3-4): 17-52.;
Lisiewska M., Madeja J. 2003.; "Rozmieszczenie ściśle chronionych gatunków grzybów w Wielkopolsce."; Badania Fizjograficzne Polski Zachodniej B, 52: 7-25.;
Ryman S., Holmåsen I. 1992.; "Pilze: über 1,500 Pilzarten ausführlich beschrieben und in natürlicher Umgebung fotografiert."; Bernhard Thalacker Verlag, Braunschweig.;
Škubla P. 2007.; "Wielki atlas grzybów."; Dom wydawniczy Elipsa, Poznań.;
Snowarski M. 2010.; "Grzyby. Seria: Spotkania z przyrodą."; Wyd. MULTICO Oficyna Wydawnicza, Warszawa.;
Szczepkowski А. 2010.; "Grzyby z rodzaju soplówka Hericium na Mazowszu (Polska Środkowa). W: Szczepkowski A., Obidziński A. (red.). Planta in vivo, in vitro et in silico. Streszczenia referatów i plakatów."; LV Zjazd Polskiego Towarzystwa Botanicznego. Warszawa, 6-12 września 2010: 100.;
Wilga M. 1997.; "Stanowisko soplówki gałęzistej Hericium clathroides w rejonie Gdańska-Oliwy."; Chrońmy Przyrodę Ojczystą, 53 (5): 108-111.;
Wojewoda W. 2003.; "Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski."; Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, Kraków.;