Uszak skórnikowaty (Auricula mesenterica)

Wstęp

Uszak skórnikowaty (u. zwyczajny) to niezbyt rozpowszechniony w Polsce grzyb z rodziny uszakowatych (Auriculariaceae), rozwijający się na żywym, a potem martwym i próchniejącym drewnie gatunków liściastych.

Sezon

Uszak skórnikowaty nowe owocniki zawiązuje przeważnie późną jesienią i zimą. Owocniki te są bardzo trwałe, toteż mogą przetrwać wiele lat, pokrywając co raz większą powierzchnię na gałęzi lub pniaku żywiciela.

Występowanie

W Polsce w minionych wiekach uszak skórnikowaty był dość pospolity (jak wskazuje dawna nazwa gatunkowa). Dzisiaj jest gatunkiem potencjalnie zagrożonym wymarciem z powodu przywiązania do specyficznych, a zanikających siedlisk, przede wszystkim nadrzecznych lasów wierzbowo-topolowych, które niemal w całym kraju ustąpiły miejsca łąkom kośnym, polom ornym, bulwarom, osiedlom albo wtórnym lasom klonu jesionolistnego. Poraża głównie topole i wierzby, w górach także buki.

Wygląd

Uszak skórnikowaty – owocniki rozpostarte, ułożone jeden na drugim niczym dachówki, 2-4mm grubości, zwykle pozrastane ze sobą, odgięte na brzegu i bocznie przyrośnięte do substratu.

Kapelusz barwy jasnej, szarobrązowej. Wierzch kapelusza wyraźnie owłosiony, strefowany, a brzegi tępawe oraz jaśniejsze. Stare kapelusze mogą być obrośnięte glonami lub pleśnieć, stąd zmiana barwy na bardziej zielonkawą.

Spód pokryty fałdzisty, rozgałęziającymi się żyłkami, najpierw szarawy, potem purpurowy lub bordowo brązowy.

Miąższ początkowo mięciutki, galaretowaty lub sprężysty, z czasem robi się suchy, twardy i chrząstkowaty. Według niektórych źródeł konsystencja tego uszaka zależy od pogody: po deszczu i mgle jest bardziej galaretowaty, w suche dni twardszy i bardziej łatwopalny. Podobnie zachowuje się ucho bzowe: ususzone jest niezwykle twarde oraz spęczniałe, ale po zalaniu wodą wraca do rozmiaru i kształtów żywych owocników.

Zarodniki nieamyloidalne, białe, gładkie, cylindrycznie zakrzywione oraz pozbawione pory rostkowej. Podstawki o czterech długich sterygmach, poprzecznie podzielone.

Doświadczeni grzybiarze raczej nie pomylą go z żadnym, innym gatunkiem. Dla początkujących miłośników grzybów wydaje się podobny do rozwijającego się niekiedy na tych samych drzewach ucha Judaszowego czyli uszaka bzowego (Auricularia auricula-judae). Uszak bzowy jest jednak bardziej miseczkowaty, cieńszy, okryty krótkimi włoskami, a poza tym pozbawiony strefowań, wręcz jednorodny w kolorze, ponadto jak wskazuje nazwa preferuje dziki bez czarny, nie zaś wierzby i topole jako podłoże. O wiele rzadszy oraz mniejszy od obu ww. gatunków jest uszaczek kosmaty (Auriculariopsis ampla) porażający łęgowe drzewa o miękkim drewnie (topole i wierzby).

Właściwości

Uszak skórnikowaty to grzyb niejadalny, brak danych o walorach leczniczych.

Zastosowanie

Brak zastosowania uszaka skórnikowatego. W Niemczech co raz częściej powoduje straty na plantacjach wierzb energetycznych i plecionkarskich oraz topól na opał. W przeciwieństwie do szeroko wykorzystywanych w kuchni i tradycyjnym lecznictwie uszaków bzowych oraz ich bardziej ciepłolubnych krewniaków – uszak gęstowłosy (A. nigricans) i uszak skórnikowaty nie został dopuszczony do obrotu handlowego w Polsce ani nie jest jakoś intensywnie badany pod kątem obecności substancji leczniczych albo wartościowych dla nauk podstawowych enzymów.