Wachlarzowiec olbrzymi (Meripilus giganteus)
Wstęp
Wachlarzowiec olbrzymi to jeden z najokazalszych grzybów świata, największy i najcięższy grzyb Europy Środkowej, do 2014 roku prawnie chroniony w Polsce. W krajach słowiańskich i na Dalekim Wschodzie najmłodsze i najdelikatniejsze owocniki uznaje się za jadalne, choć niesmaczne.
Sezon
Wachlarzowiec olbrzymi zawiązuje owocniki cały rok.
Występowanie
Wachlarzowiec olbrzymi jest szeroko rozpowszechniony w całej Eurazji (Europa łącznie ze Skandynawią, Rosja, Iran, Turcja) i północnej Afryce. Zawleczony do Nowej Zelandii. Wiele źródeł podaje, że jest rodzimy także dla Ameryki Północnej, jednak zdaniem wielu badaczy rosną tam odrębne, choć blisko spokrewnione gatunki wachlarzowców. Zasiedla martwe drewno, rzadziej wciąż żywe osobniki wielu gatunków drzew i krzewów liściastych. Najczęściej rozwija się u podstawy pni buka lub dębu. Notowano go także na wiązach, lipach, gruszach, woskownicach, leszczynach, brzozach i olszach; z egzotów zaś na pospornicach (Pittosporum), obrostnicach, eukaliptusach, platanach, wawrzynach i awokado. Zupełnie wyjątkowo może porastać drzewa iglaste: modrzewie, jodły lub sosny.
Wygląd
Właściwości
Wachlarzowiec olbrzymi jako słaby, fakultatywny pasożyt, a potem saprotrof powoduje białą zgniliznę drewna. Jako pasożyt poraża najpierw korzenie drzewa lub krzewu, znacznie później pień i gałęzie. Zakażenie flagowcem olbrzymim objawia się przerzedzeniem korony wskutek upośledzenia pracy korzeni, a w konsekwencji odcięcia organów nadziemnych od wody i soli mineralnych z gruntu. Śmierć gospodarza następuje zazwyczaj w chwili rozpadu korzeni bocznych.
Zastosowanie
Współcześnie brak zastosowań.
Wachlarzowiec olbrzymi – pytania i odpowiedzi
Czy grzyb wachlarzowiec olbrzymi jest grzybem trującym?
Jest pozbawiony właściwości trujących, ale uważa się go za gatunek niejadalny z uwagi na bardzo nieatrakcyjny smak. Struktura miąższu również zniechęca do konsumpcji.
Ile może ważyć wachlarzowiec olbrzymi?
Wiele zależy od wielkości grzybni i warunków środowiskowych, ale waga największych owocników składających się z dziesiątek mniejszych i większych kapelusików wynosi co najmniej kilkadziesiąt kilo.
Czy wachlarzowiec olbrzymi jest chroniony?
Wachlarzowiec objęty był ochroną w przeszłości, dokładnie do 2014 roku. Obecnie często spotykany w ogrodach, parkach czy zaroślach przy martwych drzewach.
Wachlarzowiec olbrzymi, fot. shutterstock
Wachlarzowiec olbrzymi, fot. shutterstock
Wachlarzowiec olbrzymi, fot. shutterstock
- Domański S., Orłoś H., Skirgiełło A. 1967.; "Żagwiowate II (Polyporaceae pileateae), szczecinkowcowate II (Mucronosporaceae pileateae), lakownicowate (Ganodermataceae), bondarcewiowate (Bondarzewiaceae), boletkowate (Boletopsidaceae), ozorkowate (Fistulinaceae). w: Kochman J., Skirgiełło A. (red.),"; PWN, Warszawa.;
- Grand L., Vernia C. 2007.; "Biogeography and hosts of period wood decay fungi in North Carolina: Species of Abortiporus, Bondarzewia, Grifola, Heterobasidion, Laetiporus, and Meripilus."; Mycotaxon, 99: 99–102.;
- Grochowski W., Grochowski A. 1994.; "Leśne grzyby, owoce i zioła. Zbiór i wykorzystanie."; PWRiL, Warszawa.;
- Kujawa A. 2005.; "„Rejestr gatunków grzybów chronionych i zagrożonych” – nowa forma gromadzenia danych mikologicznych pochodzących od amatorów. Podsumowanie roku 2005."; Przegląd Przyrodniczy, 16 (3-4): 17-52.;
- Kujawa A. 2010.; "Ochrona grzybów wielkoowocnikowych w Polsce – stan aktualny, problemy i wyzwania. Głos w dyskusji."; Przegląd Przyrodniczy, 21 (2): 42-51.;
- Kuo M., Methven A. 2010.; "100 Cool Mushrooms. University of"; Michigan Press, Ann Arbor.;
- Larsen M., Lombard, F. 1988.; "The Status of Meripilus giganteus (Aphyllophorales, Polyporaceae) in North America."; Mycologia, 80(5), 612–21.;
- Ławrynowicz M. 2004.; "Ochrona gatunkowa grzybów."; Chrońmy Przyrodę Ojczystą, 60 (5): 51-61.;
- Łakomy P., Kwaśna H. 2008.; "Atlas hub."; Oficyna Wydawnicza MULTICO, Warszawa.;
- Moser M. 1978.; "Röhrlinge und Blätterpilze. Kleine Kryptogamenflora Mitteleuropas."; vol. 2. Gustav Fischer, Stuttgart.;
- Ryvarden L. 1993.; "European Polypores (Part 2)."; Lubrecht & Cramer Ltd, Oslo.;
- Schmidt O. 2006.; "Wood and tree fungi: biology, damage, protection, and use."; Springer Verlag, Berlin.;
- Snowarski M. 2010.; "Grzyby. Seria: Spotkania z przyrodą."; Wyd. MULTICO Oficyna Wydawnicza, Warszawa;
- Tyszko-Chmielowiec P. (red.) 2012.; "Aleje – skarbnice przyrody. Praktyczny podręcznik ochrony alej i ich mieszkańców."; Fundacja EkoRozwoju, Wrocław.;
- Wojewoda W. 2003.; "Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski."; Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, Kraków.;
- Wojewoda W., Ławrynowicz M. 2006.; "Czerwona lista grzybów wielkoowocnikowych w Polsce."; Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, Kraków.;
