Eukaliptus – właściwości, działanie i zastosowanie eukaliptusa

Eukaliptus to liczący kilkaset gatunków drzewo egzotyczne, którego ojczyzną jest Australia i jej okolice. Eukaliptus jest znany głównie za sprawą koali, które nieustannie wręcz przesiadują na ich gałęziach i żywią się liśćmi obfitującymi m.in. w substancje zapachowe. To z nich pozyskuje się olejek eteryczny, którego smak znamy doskonale z leczniczych cukierków na gardło. Właściwości eukaliptusa są  na tyle interesujące, że warto sprowadzić tę tropikalną roślinę wprost do naszych ogrodów i na tarasy. Oczywiście w wersji nieco mniejszej, niż występują w naturze. Eukaliptus to bowiem jeden z najwyższych i najbardziej potężnych drzew na świecie

Eukaliptus – pochodzenie i występowanie

Eukaliptusy to osobliwe drzewa. Poszczególne gatunki są albo bardzo wysokie, albo bardzo potężne, albo dożywają setek lat odporne na wszelkie zło niesprzyjających czynników z zewnątrz. Najciekawsze eukaliptusy rosną w Australii, skąd zresztą pochodzą. Nietrudno wszak skojarzyć je z koalą – nadrzewnym torbaczem zamieszkującym wschodnią część Australii, dla którego głównym i najważniejszym pożywieniem są liście eukaliptusów, a domem ich wysokie korony. Poza tym ojczyzną tychże drzew są też Nowa Gwinea oraz południowo-wschodnia Indonezja. Eukaliptusy zasilają również tropikalną i subtropikalną florę Afryki, Ameryki Południowej i Azji, dokąd zostały sprowadzone.

Eukaliptusy na leki, perfumy i meble

Eukaliptus liczy około 600 gatunków. Gatunkiem typowym jest eukaliptus właściwy, nazywany też gałkowym. To jego ekstrakty wykorzystuje się w przemyśle farmaceutycznym, kosmetycznym i spożywczym. Eukaliptus gałkowy rośnie w Australii, Tasmanii, Indonezji, a także w Brazylii. Uprawiany jest również w Indiach. Ciekawe zastosowania dotyczą też wielu inne gatunków eukaliptusów. Np. eukaliptus niebieski, czyli gunni, to popularny materiał bukieciarski. Walory ozdobne dotyczą jego liści – drobne, niemalże całkiem okrągłe, płaskie i co najważniejsze – posiadające szaroniebieski odcień. Z wybranych gatunków eukaliptusa pozyskuje się miód o silnych właściwościach antyseptycznych, który sprawdza się nawet w leczeniu otwartych ran. Miód ten ma specyficzny smak i nie ulega krystalizacji. Z kolei gatunek eukaliptus cytrynowy wykorzystywany jest w kompozycjach perfumeryjnych. Ulistnienie tego eukaliptusa pachnie intensywnie, cytrusowo, a jednocześnie nienachalnie. Bardzo często gatunek ten uprawia się w celu odstraszenia komarów oraz innych drobnych, aczkolwiek szkodliwych owadów – warto mieć go latem w domu. Nie tylko pomoże nam pozbyć się maleńkich intruzów, ale wniesie też odrobinę egzotyki w nasze progi. W perfumach należy do grupy zapachów drewna i mchów. Zwykle stanowi nutę perfum dla mężczyzn lub unisex oraz perfum dziennych na wiosnę i lato, o odświeżających, cytrusowych nutach.

Użyteczność eukaliptusów na tym się nie kończy. Należy jeszcze wspomnieć o ich zastosowaniu w produkcji mebli. Drewno eukaliptusowe jako bardzo odporne na wilgoć, a także pleśń, bakterie i grzyby, nadaje się doskonale zwłaszcza do produkcji mebli ogrodowych.

Eukaliptus jest piękny, pożyteczny i… niebezpieczny

Eukaliptusy bardzo intensywnie transpirują, czyli odparowują przez liście pobraną z podłoża wodę. Ma to dwojakie konsekwencje. Sprawia, po pierwsze, że eukaliptusy są użyteczne jako naturalne narzędzia osuszania bagien malarycznych. Z drugiej strony, lasy eukaliptusowe są bardziej narażone na pożary. Eukaliptus nie dość bowiem, że wyciąga z gruntu mnóstwo wody, to jeszcze zawiera łatwopalne olejki lotne.

Na wzmiankę zasługuje też kora eukaliptusa. U niektórych gatunków jest najbardziej intrygującym elementem całej rośliny. Odchodzące fragmenty kory zostawiają po sobie kontrastujące obszary, które tworzą bardzo malownicze wzory. Jest to szczególnie widoczne u eukaliptusa tęczowego.

Eukaliptusowy olejek eteryczny

Znamy go głównie z zielonych cukierków odświeżających oddech i wspomagających bolące gardło. Olejek eukaliptusowy ma niepowtarzalny, orzeźwiający zapach. Posiada właściwości bakterio- i grzybobójcze. Niezastąpiony w różnych stanach zapalanych dróg oddechowych, zwłaszcza przy chorobach oskrzeli. Łatwo udrożnia je z zalegającej wydzieliny. Olejek eukaliptusowy przynosi ulgę podczas kataru i uciążliwego kaszlu. Należy go jednak stosować ostrożnie, gdyż może podrażniać śluzówkę. Podrażnienie może objawić się też na skórze twarzy. Nie można poza tym stosować eukaliptusa przy chorobach wątroby, w stanach zapalnych przewodu pokarmowego, niedrożności przewodów żółciowych, a zgodnie z niektórymi źródłami także w trakcie ciąży i karmienia piersią. Olejek nie jest też bezpieczny dla dzieci poniżej 6 roku życia.

Australijskie olbrzymy Najwyższe eukaliptusy rosną w południowo-wschodniej Australii oraz na Tasmanii. Najbardziej okazałe, potężne egzemplarze tych drzew należą do gatunku eukaliptus królewski. Do 1885 roku w stanie Wiktoria rósł podobno eukaliptus mierzący 143 metry. Nie pokonał go jednakże żaden kataklizm, pożar czy choroba. Drzewo, znane w tamtych stronach pod nazwą Mountain Ash, zostało ścięte.

Olejek eukaliptusowy ma także właściwości odświeżające i rozgrzewające. Świetnie sprawdzi się do masażu zmęczonego i obolałego ciała. Kąpiel z dodatkiem tego olejku ma przede wszystkim działanie odprężające, a jednocześnie energetyzuje. Eukaliptus pomaga pozbyć się napięcia, pobudza i odświeża umysł, zaś skórę oczyszcza i dezynfekuje. Wzmacnia ukrwienie, likwiduje senność, łagodzi bóle reumatyczne i uśmierza ból, również ten o charakterze migrenowym.

Podobnie do olejku działa napar lub odwar z liści eukaliptusa dodany do kąpieli. Takie regularne kąpiele pomagają wyzbyć się stresu i negatywnych emocji, a także służą higienie ciała, zwłaszcza gdy mamy problemy z nadmierną potliwością i nieobce są nam dolegliwości oraz stany zapalne skóry. Olejek eukaliptusowy jako swoisty lek stosowany jest również w kapsułkach dojelitowych i doodbytniczo. Taka forma ułatwia leczenie zapalenia zatok, astmy i zapalenia oskrzeli. Wspomagająco w chorobie działa też nalewka z eukaliptusa.

Co wiemy o eukaliptusach?        to ogromne drzewa tropikalne       stanowią schronienie, miejsce zamieszkania i pożywienie torbaczów znanych jako misie koala       z ich części pozyskuje się olejek eteryczny o orzeźwiającym aromacie       Czego nie wiemy o eukaliptusach?       sadzi się je na bagnach malarycznych, by przyspieszyć ich osuszanie       drzewko eukaliptusowe możemy uprawiać w domu       eukaliptusy zwiększają ryzyko pożarów        pnie eukaliptusów wyglądają, jakby ktoś pomalował je pędzlem na różne kolory – taki efekt tworzą odchodzące fragmenty kory

Olejek eukaliptusowy pozyskuje się ze starszych liści eukaliptusa, znacznie grubszych i bardziej skórzastych, bogatych w garbniki i fenole. Zawiera takie aktywne substancje lotne, jak limonen, alfa-pinen, geraniol i kamfen, a przede wszystkim eukaliptol. Oprócz aromaterapii, wykorzystywany jest do produkcji farmaceutyków oraz produktów spożywczych. Jego smak znamy wszak nie tylko z pastylek i cukierków odświeżających oddech, ale także z past do zębów i płynów do płukania jamy ustnej, zapach natomiast z maści rozgrzewających i wykrztuśnych. Olejek eukaliptusowy dodawany jest poza tym do szamponów, które zyskują dzięki temu właściwości odświeżające i chłodzące.

Eukaliptus w domu astmatyka        Regularne obcowanie z eukaliptusem nieco ułatwi życie astmatykom. Oprócz inhalacji z dodatkiem olejku, chorzy na astmę mogą uprawiać w domu drzewko eukaliptusowe. Drzewko ustawiamy w miejscu dobrej ekspozycji na światło, od strony południowej. Ziemia powinna być żyzna i obfitująca w składniki odżywcze. Najlepiej zda egzamin mieszanka ziemi kompostowej, torfu, piasku i liści. Pielęgnując drzewko eukaliptusowe w domu, pamiętajmy też o częstym i obfitym podlewaniu. Liście eukaliptusa odparowują znaczne ilości wody, więc w glebie zawsze powinien być jej zapas.

Eukaliptusy znane są na całym świecie jako domy uroczych torbaczy. Koala australijski schodzi z eukaliptusa tylko po to, by wejść na następnego. Warto wiedzieć, że eukaliptusy to jedne na największych i najpotężniejszych drzew na świecie. Są odporne na bakterie, pleśń i gnicie. Ich liście silnie transpirują. Różne gatunki eukaliptusów mają różne zastosowania. Z eukaliptusa gałkowego pozyskuje się olejki eteryczne do produkcji farmaceutyków, pastylek do ssania i kosmetyków.