drewno brzozy
Drewno brzozy — Drewno brzozy, drewno brzozowe, brzezina – drewno pozyskiwane z kilku gatunków brzozy (Betula), rodzaju drzewa z rodziny brzozowatych (Betulaceae) występującego w strefie umiarkowanej półkuli północnej.
Drewno brzozy – pozyskiwanie
Drewno brzozy pozyskiwane jest m.in. z brzozy brodawkowatej (Betula pendula) i brzozy omszonej (Betula pubescens) występujących na obszarze Europy i Azji; brzozy Ermana (Betula ermanii) porastającej obszary północno-wschodniej Azji, brzozy dahurskiej (Betula davurica) występującej we wschodniej Azji i brzozy pożytecznej (himalajskiej) (Betula utilis) sięgającej górnej granicy lasu w Himalajach; brzozy papierowej (Betula papyrifera) występującej w północnej części Ameryki Północnej oraz brzozy żółtej (Betula lutea) porastającej obszary wschodniej i środkowej części Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej.
Budowa anatomiczna drewna brzozy
Drewno brzozy jest drewnem rozpierzchłonaczyniowym o jednorodnej (homogenicznej), gęstej strukturze, często o falistym przebiegu równomiernie rozłożonych włókien. Brak jest wyraźnego podziału na drewno wczesne (wiosenne) i drewno późne (letnie). Naczynia rozmieszczone są parami bądź w promieniowo przebiegających grupach, równomiernie na powierzchni słoja przyrostu rocznego. Są słabo dostrzegalne na przekroju poprzecznym jako bardzo małe, jasne punkty na ciemniejszym tle drewna. Cienkie promienie drzewne są prawie niewidoczne. Przyrosty roczne i strefy przyrostu są również słabo widoczne, bardzo często są lekko faliste i nieregularne.
Drewno brzozy cechuje się jedwabiście lśniącą, białą barwą z żółtym lub różowawym odcieniem. Jest drewnem bielastym – nie tworzy twardzieli. Najbardziej charakterystyczną cechą, odróżniającą drewno brzozowe od innych gatunków drewna, jest obecność ciemnobrązowych lub czarnych plamek rdzeniowych położonych wewnątrz pnia, w pobliżu rdzenia. Rysunek drewna brzozy jest przeważnie gładki, delikatnie prążkowany, u niektórych gatunków bardzo dekoracyjny.
Cechy charakterystyczne drewna brzozy
Drewno brzozy pozyskiwane z brzozy jest drewnem średnio twardym (II klasa twardości Brinella), średnio ciężkim, elastycznym, ciągliwym, giętkim, trudno łupliwym i łatwo zapalnym. Cechuje się niewielką trwałością oraz średnią kurczliwością. Ze zmianą wilgotności i temperatury otoczenia szybko następują zmiany wymiarów (drewno silnie „pracuje”). Suszy się dość dobrze; może wykazywać skłonności do pęknięć desorpcyjnych i do paczenia się. Drewno brzozy jest bezzapachowe.
Drewno brzozy jest drewnem cechującym się niewielką trwałością; jest bardzo podatne na uszkodzenia wywoływane przez grzyby oraz żerujące w drewnie owady. Drewno brzozy nieokorowane wystawione na działanie czynników zewnętrznych (zmiennych warunków temperaturowych oraz wilgoci) bardzo łatwo ulega zaparzeniu i całkowitemu rozkładowi. Wykazuje odporność na działanie kwasów.
Drewno brzozy jest drewnem łatwym w obróbce mechanicznej (ręcznej i maszynowej) przy użyciu wszystkich rodzajów narzędzi. Jest podatne na obróbkę skrawaniem płaskim i obwodowym, gięciem oraz toczeniem.
Drewno brzozy cechuje się dużą podatnością na obróbkę powierzchniową. Powierzchnie strugane są gładkie z połyskiem, dobrze się barwią, polerują i lakierują; lakiery poliestrowe mogą powodować uszkodzenie powierzchni lakierowanych. Wykazuje dużą nasycalność. Sklejanie jest dobre; przy stosowaniu klejów na bazie żywic mocznikowych i fenolowych mogą występować trudności przy klejeniu forniru.
Do wad drewna brzozy zalicza się małą trwałość, niewielką odporność na czynniki atmosferyczne oraz ataki grzybów i owadów. Niepożądane jest występowanie krzywizn, plamek rdzeniowych, niecylindryczność, obecność ciemno zabarwionej fałszywej twardzieli, pęknięcia mrozowe, przebarwienia oksydacyjne, zgnilizny spowodowane obecnością grzybów, zniszczenia dokonane przez żerujące w drewnie owady (chodniki owadzie). Drewno brzozy jest niekiedy biologicznie aktywne – może wywoływać odczyny zapalne skóry.
Zastosowanie drewna brzozy
Drewno brzozy, w związku z niewielką trwałością, nie nadaje się do celów budowlanych. Stanowi doskonały materiał stolarski do wyrobu mebli, okładzin i parkietów, płyt wiórowych i pilśniowych. Jest bardzo cennym surowcem dla przemysłu sklejkowego. Jednorodna budowa drewna umożliwia złuszczanie bardzo cienkich płatów, dzięki czemu możliwe jest wytwarzanie bardzo cienkiej sklejki wielowarstwowej. Drewno brzozy używane jest również w przemyśle celulozowo-papierniczym do produkcji celulozy i papieru.
Drewno brzozy wykorzystywane jest do wyrobu różnych przedmiotów codziennego użytku, takich jak m.in. szpulki, obcasy, podeszwy, pantofle, łożyska do broni myśliwskiej, sprzętu sportowego (nart biegowych, płóz do sanek), uchwytów, klamerek do suszenia bielizny, zapałek, kubków, drewniaków oraz skrzynek. Z drewna brzozy wykonuje się również elementy instrumentów muzycznych, np. trzonki młoteczków do pianin i fortepianów. Drewno to nadaje się również do wyrobów rzeźbiarskich i snycerskich, np. przedmiotów ozdobnych (galanterii drewnianej, szkatułek, ram obrazów).
Drewno brzozy jest cenionym drewnem opałowym i kominkowym. Pali się łatwo i dobrze, bez uprzedniego sezonowania i w stanie świeżym. Drewno brzozy pali się niebieskawym płomieniem i wydziela przyjemny zapach (duża zawartość olejków eterycznych).
Drewno brzozy wykorzystywane jest w procesie suchej destylacji do produkcji węgla drzewnego, kwasu octowego, alkoholu metylowego oraz smoły drzewnej.