stan epidemii
Stan epidemii – sytuacja prawna wprowadzona na danym obszarze z związku z wystąpieniem epidemii w celu podjęcia określonych działań przeciwepidemicznych i zapobiegawczych dla spowolnienia rozprzestrzeniania się choroby oraz zminimalizowania skutków epidemii dla systemu opieki zdrowotnej oraz społeczeństwa.
Epidemia
Epidemia jest zjawiskiem występowania na danym obszarze okresowego wzrostu liczby zachorowań na określoną chorobę zakaźną (np. grypę, odrę, cholerę, dżumę, wirusowe gorączki krwotoczne) lub niezakaźną (np. chorobę beri-beri); bądź pojawienia się dotychczas nie występujących na danym obszarze zakażeń i chorób zakaźnych (tzw. przypadków zawleczonych). Podstawą klasyfikacji epidemii jest obszar występowania choroby zakaźnej (epidemie lokalne, krajowe, pandemieorganizmu zakażonego lub nosiciela drobnoustrojów chorobotwórczych), dróg przenoszenia się (transmisji) drobnoustrojów chorobotwórczych i podatnego na zakażenie gospodarza. Choroby te charakteryzują się wysoką zaraźliwością, niskim odsetkiem ofiar śmiertelnych, długim okresem zaraźliwości (również w trakcie bezobjawowego przebiegu choroby), dużą łatwością i szybkością rozprzestrzeniania się w populacji (np. poprzez kontakt z wydzielinami dróg oddechowych osób zakażonych, wypicie zakażonej wody). Wywoływane są obecnie głównie przez wirusy (np. grypa, odra, denga, gorączka krwotoczna Ebola, AIDS, COVID-19) lub bakterie (np. cholera, gruźlica, dżuma).
Profilaktyka chorób zakaźnych
Profilaktyka chorób zakaźnych o potencjale epidemicznym (pandemicznym) skupia się głównie na zapobieganiu oraz zwalczaniu tych chorób, a w przypadku wystąpienia na danym obszarze epidemii (bądź pandemii) jej głównym celem jest podejmowanie określonych działań przeciwepidemicznych i zapobiegawczych dla zminimalizowania jej negatywnych skutków.
Działania profilaktyczne obejmują m.in. unieszkodliwianie źródeł zakażenia (hospitalizacja oraz leczenie osób chorych), ograniczanie dróg rozprzestrzeniania się drobnoustrojów chorobotwórczych (m.in. izolacja nosicieli i osób zakażonych, sterylizacja sprzętu medycznego, przestrzeganie zasad higieny osobistej, stosowanie środków ochrony osobistej, kontrolowanie stanu sanitarnego wody i żywności, stosowanie moskitier i repelentów), unikanie wytwarzania odporności na leki (np. antybiotyki, leki przeciwwirusowe) przez drobnoustroje chorobotwórcze oraz wzmacnianie odporności społeczeństwa (szczepienia ochronne).
Działania przeciwepidemiczne i zapobiegawcze podejmowane w razie wystąpienia na danym obszarze epidemii choroby zakaźnej mają na celu spowolnienie rozprzestrzeniania się choroby oraz zminimalizowanie jej wpływu na system opieki zdrowotnej oraz społeczeństwo. Działania te realizowane są w ramach wprowadzonego stanu epidemii.
Stan epidemii
Stan epidemii zgodnie z treścią ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi z dnia 5 grudnia 2008 r. jest sytuacją prawną wprowadzoną na danym obszarze w związku z wystąpieniem epidemii w celu podjęcia określonych działań przeciwepidemicznych i zapobiegawczych dla spowolnienia rozprzestrzeniania się choroby zakaźnej (spłaszczenie krzywej zachorowań, ang. flatten the curve) oraz zminimalizowania negatywnych skutków epidemii dla systemu opieki zdrowotnej oraz społeczeństwa.
Stan epidemii na obszarze województwa wprowadzany jest w drodze rozporządzenia wojewody na wniosek państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego; stan epidemii, w przypadku epidemii obejmującej większą część bądź cały obszar kraju, wprowadzany jest w drodze rozporządzenia ministra zdrowia oraz ministra spraw wewnętrznych i administracji na wniosek Głównego Inspektora Sanitarnego.
Wprowadzenie stanu epidemii umożliwia utworzenie specjalnych stref podlegających określonym zakazom, nakazom oraz środkom kontroli – strefy zero bezpośrednio wokół ogniska epidemii oraz strefy buforowej wokół strefy zero. W obrębie każdej strefy może zostać ustanowiony zakaz ich opuszczania przez osoby chore i podejrzane o chorobę, a także zakaz przemieszczania się ludności pomiędzy strefami.
Działania mające na celu spowolnienie rozprzestrzeniania się choroby zakaźnej na danym obszarze obejmują m.in. obowiązkową hospitalizację osób chorych, objęcie osób mających kontakt z osobą zakażoną obowiązkową kwarantanną bądź, w razie braku bezpośredniego kontaktu – nadzorem epidemiologicznym. Rozporządzenie uwzględnia również zamykanie placówek oświatowych, kulturalnych oraz obiektów gastronomicznych, ograniczanie działalności instytucji i zakładów pracy, odwoływanie imprez masowych i innych zgromadzeń ludności, czasowe ograniczenie przemieszczania się ludności (m.in. przywrócenie kontroli granicznej, zawieszenie połączeń międzynarodowych).
Zgodnie z ustawą po ustanowieniu stanu epidemii może zostać wydany nakaz udostępnienia nieruchomości, lokali oraz terenów, a także dostarczenia środków transportu do działań przeciwepidemicznych. Ustawa umożliwia także skierowanie do pracy w zwalczaniu epidemii pracowników podmiotów leczniczych, personel medyczny oraz osoby świadczące usługi zdrowotne. Ogłoszenie stanu epidemii może skutkować wprowadzeniem ograniczeń bądź zakazu obrotu określonym sprzętem medycznym oraz środkami ochrony indywidualnej (gogle ochronne, kombinezony ochronne, maseczki ochronne, rękawiczki lateksowe, środki do dezynfekcji rąk oraz powierzchni).
