Azuryt kamień – opis, właściwości i występowanie azurytu

Ciemnoniebieski azuryt tworzy jedne z urodziwszych formacji mineralnych. Ceniony przez kolekcjonerów, jubilerów i artystów, pozostaje jednak w cieniu bardziej ekskluzywnych kamieni szlachetnych, takich jak szafir czy akwamaryn. A azuryty są dość powszechne, więc nie należą do drogich. W osobistym posiadaniu mają wspierać zdrowie i równowagę psychiczną.

Azuryt to związek o wzorze sumarycznym Cu₃(CO₃)₂(OH)₂, który swoją piękną barwę zawdzięcza jonom miedzi. Zalicza się do rodziny węglanów i jest blisko spokrewniony z zielonym malachitem.

Występowanie i pozyskiwanie azurytu

Proces powstawania azurytów jest nieodłącznie związany ze złożami rud miedzi zlokalizowanymi w skałach osadowych, magmowych, jak również żyłach hydrotermalnych. Gdy bogata w dwutlenek węgla woda spływa w głąb powierzchni Ziemi, zaczyna reagować z zalegającą tam miedzią. Dzięki swemu kwaśnemu odczynowi rozpuszcza ona niewielkie ilości rudy, która spływa z wodą głębiej. Gdy dotrze do miejsca o optymalnych warunkach geologicznych (odpowiednia temperatura, pH, obecność jonów węglanowych w wodzie) zaczyna powstawać azuryt. Im bardziej sprzyjające warunki, tym proces trwa dłużej, a złoża minerału są większe. De facto, azuryt jest więc wynikiem utleniania się mniej trwałych związków miedzi.

Ponieważ powstający azuryt gromadzi się w szczelinach między skałami, zwykle odznacza się skupieniem zbitym, kulistym lub ziarnistym. W bardzo rzadkich sytuacjach spotyka się azurytowe stalaktyty. Z racji na fakt, że podobne warunki kształtowania się dotyczą malachitu, oba minerały często spotykane są razem, jeden wrośnięty w drugi. O takich tworach mówi się azurmalachity i traktuje się je jako odrębny kamień szlachetny, ceniony za piękne połączenia głębokiej zieleni i niebieskiego. Często w tym doborowym towarzystwie znajduje się również limonity oraz chalkopiryty.

Najpiękniejsze azuryty znajdowane są w amerykańskiej Arizonie oraz francuskim Chessy – mowa o większych agregatach albo zdobnych rozetach. Inne renomowane lokalizacje obejmują Namibię, Meksyk, Maroko, Włochy i Węgry. Azuryty spotkać można jednak również w Polsce, a to na Dolnym Śląsku oraz w Górach Świętokrzyskich.

Historia azurytu

Azuryt był znany i ceniony już w starożytności. W Egipcie wydobywano go w okolicach Synaju i wykorzystywano jako niebieski pigment w malowidłach. Kruszeniem minerału na barwnik zajmowali się również mieszkańcy Mezopotamii oraz antycznej Grecji. Azuryt wykorzystywali też średniowieczni malarze, zamiennie z lapis lazuli – jego ślady odnaleziono m.in. na dziele Rafaela „Madonna z Dzieciątkiem”. Co ciekawe, w ciągu wieków zwietrzania azuryt na obrazie zzieleniał, bowiem przekształcił się częściowo w malachit.

Inne słynne malowidło z wykorzystaniem azurytu jako pigmentu to „Dama z wiewiórką” pędzla XVI-wiecznego mistrza Hansa Holbeina Młodszego. W tym przypadku całe tło za główną postacią jest azurytowo-niebieskie.

Właściwości azurytu

Azuryty są relatywnie miękkimi kamieniami – w skali Mohsa ocenia się je na 3,5-4. Kryształy są jednoskośne, a im są większe, tym mają ciemniejszy odcień niebieskiego. Doskonale łupliwe w jednym kierunku, odznaczają się muszlowym przełamem oraz niebieską rysą. Po podgrzaniu do wysokiej temperatury zmieniają się w czarny tlenek miedzi. Gęstość minerału szacowana jest na poziomie 3,77-3,89 g/cm2.

Aby rozpoznać azuryt wśród innych kamieni należy lekko zwilżyć go kwasem chlorowodorowym. Na powierzchni minerału zaobserwujemy wówczas pienienie.

Warto dodać, że azuryt jest mało stabilny na powietrzu. Gdy część dwutlenku węgla uwięzionego w jego strukturze zostanie zastąpiona wodą (np. w postaci pary), azuryt zmienia się w malachit, zmieniającym przy tym barwę. W warunkach domowych niebieskie kamienie są jednak dość stabilne i długo utrzymują swoje pierwotne właściwości.

Zastosowania azurytu

Dziś nie wykorzystuje się już azurytu jako pigmentu – dysponujemy bardziej trwałymi barwnikami syntetycznymi. Zastosowanie to było jednak rozpowszechnione przez tysiąclecia, od Europy po Japonię. Różny poziom miałkości rozdrobnionego minerału dawał różne odcienie niebieskiego, a po zmieszaniu z olejem otrzymywano kolor zielony. Azuryt mieszano nawet z żółtkiem jaja, aby uzyskać odcień szarej zieleni.

Zastosowanie w jubilerstwie jest ograniczone miękkością i nietrwałością. Mimo to z azurytu wykonuje się pierścienie czy bransolety – trzeba się po prostu ostrożnie z nimi obchodzić. Polerowanie jest możliwe, ale z pewnymi ograniczeniami. Największą popularnością azuryty cieszą się jednak wśród kolekcjonerów. Poszczególne okazy bywają tak różne, że tworzą naprawdę imponujące zbiory.
Co ciekawe, geolodzy wykorzystują azuryt jako wskazówkę w poszukiwaniach rud miedzi. Większe znaleziska niebieskich kamieni rokują dobrze dla działalności wydobywczej. W starożytności z azurytów pozyskiwano wręcz czystą miedź w procesie wytapiania – dziś praktyka ta nie jest uważana za opłacalną.

Symbolizm azurytu

Starożytni Chińczycy nazywali azuryt „Kamieniem Nieba” i wierzyli, że otwiera od ludziom wrota do niebios. Rzymianie i Grecy uważali z kolei, że ciemnoniebieski minerał ma moce uzdrawiające i wspierające wizjonerstwo.

Współcześnie zwolennicy leczenia kamieniami (litoterapii) polecają azuryt przede wszystkim jako wsparcie dla zdrowia psychicznego – równowagi duchowej, świadomości, a nawet spirytualizmu. Stosowany w medytacji ma ułatwiać koncentrację i wspierać przepływ pozytywnej energii. Uważa się wręcz, że to atomy miedzi, doskonałego przewodnika, ułatwiają transfer życiowej energii. Ponadto kamień ma uzdrawiać emocje i pomagać nam zrozumieć podłoże naszych lęków.

Czysto fizyczne oddziaływanie asocjowane jest ze zdrowiem dróg oddechowych. Azuryty mają pomagać łagodzić migreny, ataki hipochondrii, a nawet zaburzenia równowagi. Teoria ta nie znajduje jednak oparcia we współczesnej medycynie.

Dla kogo azuryt?

Azuryt można polecić kolekcjonerom kamieni szlachetnych o wielkich ambicjach, ale ograniczonym budżecie. Piękne granatowe okazy mogą być doskonałą dekoracją sypialni czy salonu, dbając o atmosferę spokoju i refleksji.

Miłośnicy medytacji mogą wykorzystywać granatowe kryształy do relaksacji, prób skupiania uwagi czy dotarcia do własnej podświadomości. Niezależnie od nastawienia obcowanie z azurytem jest przyjemnością samą w sobie, i jako takie na pewno może przynosić mentalne ukojenie.