Jak widzi pszczoła? Jakie kolory?
Czy te zbierające nektar owady znają wszystkie barwy? Jakie kolory widzi pszczoła i co sprawia, że bez problemu potrafi wybierać kwiaty z największą ilością pyłku? Należy zacząć od budowy jej oka, jak i od omówienia działania zmysłu węchu, który również jest u niej mocno rozwinięty.
Czy pszczoła rozpoznaje barwy?
Lata badań nad budową jej oczu sprawiły, że jesteśmy w stanie odpowiedzieć na postawione tu pytanie. W odróżnieniu do człowieka pszczoła nie widzi wszystkich kolorów, jednak wśród kilku, które spostrzega, ma również swoje ulubione. Pszczele doświadczenie kieruje ją do kwiatów barwy niebieskiej, a także fioletowej i purpurowo-czerwonej. Rozpoznaje jeszcze odcienie żółci, czerni i bieli. Co ciekawe, jest niemal ślepa na czerwień i zieleń.
Wygląda oka pszczoły
Jak większość owadów ma narząd wzroku ułożony w mozaikę, tzw. wzór fasetkowy. Każda pszczoła wyposażona jest w dwie pary oczu – wyżej wspomniane oraz trzy pary tzw. prostych. Dzięki ich charakterystycznej budowie i temu, że otaczają głowę owada, robotnica przeczesuje otoczenie i przetwarza uzyskany obraz, kierując się do znanych z doświadczenia barw i zapachów.
Dodatkowo ma na czubku głowy przyoczka, które są swoistym wykrywaczem natężenia światła, co pomaga określić porę dnia, wrócić do ula w nocy i się po nim poruszać. Tak więc mimo znajomości tylko kilku kolorów widzi naraz bardzo dużo, co ułatwia bezbłędny wybór kwiatów bogatych w nektar i pyłek.
Ulubione kolory pszczół
Skoro wiemy, jak widzi pszczoła, to warto zauważyć, że ewolucja ograniczyła jej wzrok tylko do kilku konkretnych barw. Musimy pamiętać, że amatorów nektaru i pyłku kwiatowego jest dość sporo w przyrodzie. Motyle i trzmiele wybierają chętniej większe kwiaty o jaskrawym zabarwieniu, a rzadziej białe i niebieskie. Z kolei pszczoły dobrze reagują na kolor biały, czarny, żółty i niebieski. Uwrażliwienie na inne barwy ułatwia robotnicom uzbieranie odpowiednich ilości pokarmu potrzebnych do wykarmienia przez zimę całego roju, a także odbudowy populacji wczesną wiosną. Innym przykładem jest fakt, że na polskiej łące kwiatowej bogatej w rośliny miododajne koloru czerwonego jest zdecydowanie mniej niż innych krajach – charakteryzują się nim tylko wyraziste maki.
Wykorzystanie wiedzy o tym jak widzi pszczoła
Dzięki wiedzy o kolorach widzianych przez pszczoły wiemy, jakie miejsca wybrać dla postawienia pasieki. Pole rzepaku czy sady jabłoni i gruszy to idealny teren, by ją w ich pobliżu postawić. Popularną od lat wśród bartników metodą jest również malowanie na frontach uli geometrycznych wzorów w barwach widzianych przez owady, co ułatwi im powrót po zmroku oraz pozwoli trafić do właściwego gniazda. Jeśli nie jesteś zwolennikiem ciągłego bzykania wokół głowy i ciała, wybierając się na spacer, załóż strój w kolorze nieznanym robotnicom.
Inne zmysły pszczół
Ciekawostką jest fakt, że najważniejszym dla tych pracowitych owadów zmysłem jest węch, którym kierują się od pierwszych do ostatnich chwil swojego życia. W okresie pierwszych trzech tygodni, gdy nie opuszczają ula, to właśnie czułki, które są receptorami, pozwalają pszczołom na swobodne poruszanie się i wykonywanie właściwych czynności.
Dzięki widzeniu kolorów roślin miododajnych i czuciu ich zapachu jedna rodzina potrafi zebrać dziennie nawet 3 kg nektaru, na co przypada około 1 kg miodu. By tego dokonać, musi odwiedzić blisko kilka milionów kwiatów. Aby ułatwić przeliczenie, ile owadów powinno być w wydajnej pasiece, dodajmy, że według statystyk Ministerstwa Rolnictwa jeden owad w ciągu całego życia wytwarza tylko jedną płaską łyżeczkę miodu.
Choć pszczoły nie mają uszu, to są w stanie wyczuć wibracje, na co pozwalają im włoski, którymi pokryty jest ich odwłok. Wspomniane wcześniej czułki mają również funkcję smakową, dzięki czemu owady sprawdzają nektar, zanim zdecydują się go pobrać. Wykorzystują również zmysł dotyku ułatwiający łatwiejsze poruszanie się w ulu, co sprawia że gwałtowne machanie w celu odgonienia owada może wywołać odwrotny skutek i spowodować jego atak.
Jak widać, u owadów poza widzeniem kolorów równie mocno rozwinęły się inne zmysły wspomagające efektywność zbierania nektaru. To dla całej pszczelej rodziny gwarancja przeżycia, a dla bartnika – możliwość uzyskania sporych ilości miodu.
Czy pszczoła widzi kolory?
Tak, ale zna jedynie część barw, które dostrzegają ludzie. Te kolory to biały, czarny, żółty i niebieski.
Czy pszczoła korzysta z innych zmysłów niż wzrok?
Oczywiście. Najważniejszym i pierwszym zmysłem, którego używa od początku swojego życia, jest węch. To on połączony z widzeniem kolorów zapewnia robotnicom efektywną pracę.
Ile miodu zbiera jedna pszczoła?
Statystyki pokazują, że dziennie pszczoły są zebrać około 1 kg miodu, a jeden owad otrzymuje około jednej łyżeczki przez całe życie. Oczywiście ważna jest ilość miododajnych terenów w pobliżu.
- "How Bees See And Why It Matters"; Sharla Riddle; https://www.beeculture.com/bees-see-matters/; data dostępu: 07-07-2023;
- “Bee Navigation: The Eyes Have It.” Kleist, T. ; Science News 130.14 (1986): 214;
- “Bees, Birds and Yellow Flowers: Pollinator-Dependent Convergent Evolution of UV Patterns.”; Papiorek, S., et al. ; Plant Biology 18.1 (2016): 46-55.;
