Zielone odpadki z warzyw wykorzystaj w kuchni
Zielone odpadki z warzyw mogą oczywiście trafić na kompost i zasilić glebę w kolejnym sezonie. Okazuje się jednak, że wyrzucamy ich często zbyt dużo. W obliczu ogólnego wzrostu cen i rosnących obaw o wyżywienie całej planety warto jest nauczyć się jeść ekonomiczniej. A wiele warzyw można jeść w całości, wykorzystując nawet te najbardziej zaskakujące części.
Rośliny, które nie zawierają toksycznych związków i produkują jadalne płody, co do zasady są w większości jadalne. Niektóre ich części mogą smakować inaczej i zawierać inne wartości odżywcze, ale to tylko dobra wiadomość dla rozmaitości domowego jadłospisu. Kompleksowe wykorzystanie wszechstronnych warzyw pozwala również zaoszczędzić pieniądze i wykorzystać do maksimum ograniczone miejsce w ogrodzie.
Które warzywa można jeść w całości?
Marchew
Marchew hodujemy przede wszystkim dla słodkich pomarańczowych korzeni – zielone liście niestety zwykle lądują w śmietniku. Tymczasem marchwiowa nać jest smaczna i zdrowa! Zawiera sporo błonnika i potasu, a ponadto witaminy A, C oraz K. Pierzaste liście, których w typowym pęczku jest naprawdę sporo, można z powodzeniem wykorzystać do gotowania zupy, przyrządzania sałatek oraz domowego pesto. Wystarczy je umyć i zmiksować z solą, czosnkiem i oliwą z oliwek.
Czosnek
A skoro mowa o czosnku, jadalne są nie tylko aromatyczne główki. Młode pędy wznoszące się nad ziemią to doskonały dodatek do sałatek, kanapek i dań jajecznych. Są one łagodniejsze w smaku niż ząbki czosnku, a miłośnicy określają je jako ciekawe połączenie czosnku, cebuli i szczypiorku. Zbiera się je w okresie, gdy zaczną rozwijać się pączki kwiatów i wykorzystuje na surowo, smażone, a nawet w formie marynowanej.
Buraki
Ogromna większość Polaków nie zdziwi się wiadomością, że liście buraków można jeść. Botwina to w naszym kraju podstawa popularnej wiosennej zupy podawanej z jajkiem. Ale młode liście buraków można również wykorzystywać do smażenia – analogicznie jak szpinak lub jarmuż – i następnie dodawać do makaronu, ryżu lub podawać jako przystawkę do mięsa. W liściach buraków znajdują się spore ilości witaminy A, B6, C i K, a także żelaza, potasu oraz magnezu.
Pietruszka
Do najbardziej ekonomicznych i praktycznych warzyw ogrodowych należy pietruszka. Jej korzenie to wspaniałe warzywo do zup, sałatek, sosów czy zapiekanek, które można zbierać nawet w środku zimy. Nadziemna nać jest natomiast jednym z najlepszych źródeł witaminy C, a także witamin A oraz K. Na surowo wykorzystuje się ją jako posypkę do ziemniaków, ryżu czy zup, ale na okres zimowy można ją również suszyć lub zamrażać.
Rzodkiewki
Bardziej zaskakującym faktem jest możliwość jedzenia liści rzodkiewek. Niektórzy spożywają je na surowo w sałatkach, ale co wrażliwszym osobom przeszkadza skórzasta, omszona tekstura. Stąd pomysł, aby wykorzystywać je do smażenia, tart i zapiekanek oraz pesto – ciekawy pieprzny smak może ciekawie urozmaicić przygotowane dania. Co ciekawe, jadalne są także kwiaty rzodkiewek oraz strączki z nasionami – te ostatnie to wręcz rarytas to wykorzystania w daniach typu stir-fry.
Kolendra
Kolendrę uprawia się przede wszystkim dla jej aromatycznych liści – są one podstawą kuchni indyjskiej. Ale rośliny można konsumować praktycznie w całości. Korzenie są jeszcze bardziej wyraziste w smaku i mogą stanowić podstawę sosów i zup. Jadalne są także łodygi, z których przyrządza się zupę o właściwościach przeciwzapalnych oraz wspomagających zdrowe trawienie. Wreszcie, zielone nasiona kolendry zebrane z dojrzałych roślin można przyrządzać w occie, a następnie wykorzystywać jako marynatę do mięsa lub ryb.
Kalafior
Kolejną niespodzianką z warzywnika może być kalafior, a konkretnie jego liście. Dzięki przynależności do rodziny kapustnych, mają one wyjątkowo dobry smak, wysokie wartości odżywcze oraz przyjemną konsystencję. Najpopularniejszy sposób na ich przyrządzenie to pieczenie. Pokrojone w większe kawałki liście należy lekko skropić oliwą z oliwek, osolić i popieprzyć i piec w temp. 200 °C na blasze przez ok. 20-30 min.
Groszek
Zielony groszek to ulubiona przekąska dzieci i dorosłych. Na zagonie po nim zostaje jednak sporo zielonego odpadu, który zazwyczaj trafia na kompost. Młode pędy groszku to tymczasem wspaniałe warzywo, które można podbierać z grządki, zanim jeszcze pojawią się wyczekiwane łuski (oczywiście na tyle oszczędnie, aby nie pozbawić się całej urody). Mają one przyjemną kruchą konsystencję i łagodny, słodko-orzechowy smak. Są idealną bazą do przygotowywania sałatek, dostarczając organizmowi sporych ilości witaminy A, C i K, witamin z grupy B, łącznie z kwasem foliowym oraz błonnika. Są także doskonałym źródłem antyoksydantów, zwłaszcza beta-karotenu oraz ksantyn.
Brokuły
Podobnie jak kalafior, brokuły należą do rośliny kapustowatych i posiadają smaczne oraz zdrowe liście. Nie jest ich jednak wiele. Z praktycznego punktu widzenia o wiele ciekawszą częścią rośliny są grube pędy, przez większość z nas bezlitośnie odcinane i wyrzucane. A szkoda, bo zawierają takie samo bogactwo minerałów, witamin i przeciwutleniaczy jak kwiatowe różyczki. Można je przy tym wykorzystać jak bazę do kremowych zup, zetrzeć na tarce na surówkę lub upiec plastrach.
Cukinia
Cukinie to jedne z najbardziej zaborczych roślin w ogrodzie. Pochłaniają spore części zagonu, zasypując nas w sezonie urodą. Wykorzystać można jednak nie tylko ogórkowate owoce, ale także młode liście. Ponieważ są kolczaste i trochę twarde, należy je przed konsumpcją ugotować, ale efekt jest naprawdę zaskakujący. Do konsumpcji nadają się oczywiście również żółte kwiaty cukinii, które we Włoszech przyrządza się w cieście jako wyjątkowy rarytas.
Jeść można także liście dyni, ogórków, a nawet pomidorów – te ostatnie dodają wieloskładnikowym potrawom naprawdę niezwykłego aromatu i mogą wynagrodzić mniej udany sezon. Wykorzystując warzywne „odpadki” w kuchni warto oczywiście upewnić się, że nie mają na sobie śladów chorób grzybicznych ani nie były w nieodległym czasie pryskane środkami insektobójczymi lub fungicydami. Zaradne gospodynie będą w stanie z ogrodowej obfitości przygotować nie tylko wspaniałe dania na co dzień, ale także przetwory i mrożonki na całą zimę!
- „Zero waste crops” BBC Gardeners’ World Magazine, https://www.gardenersworld.com/plants/zero-waste-crops/, 11/03/2024;
- “12 surprising vegetable parts you can eat” Emma Doughty, https://theunconventionalgardener.com/blog/surprising-vegetable-parts-eat/, 11/03/2024;
- “Parts of Common Vegetables You Didn’t Know You Could Eat” Elizabeth Waddington, https://blog.firsttunnels.co.uk/parts-of-common-vegetables-you-didnt-know-you-could-eat/, 11/03/2024;
- “Yes, You CAN Eat That! 15 Food Scraps You Didn’t Know Were Edible (& Delicious!)” Tracey Besemer, https://www.ruralsprout.com/edible-food-scraps/, 11/03/2024;
- “11 Vegetables You Grow That You Didn’t Know You Could Eat” Linda Ly, https://www.gardenbetty.com/unusual-edible-plants-vegetables/, 11/03/2024;